Η κρίση χτυπάει τους Ελληνες στην καρδιά

Με μεγάλη και διεθνή πείρα στην καρδιοθωρακική χειρουργική, ο κ. Χριστόφορος Κωτούλας, ο άνθρωπος που δημιούργησε τη Διακλαδική Καρδιοχειρουργική Κλινική στο 401 ΓΣΝΑ, αναλύει στο «Θέμα» τις ολέθριες, πολύπλευρες και άμεσες συνέπειες που επιφέρει η οικονομική δυσπραγία στην υγεία του ελληνικού λαού.

- Τα περιστατικά καρδιοπάθειας έχουν αυξηθεί στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης; 

Η στεφανιαία νόσος είναι η συχνότερη καρδιακή πάθηση που αντιμετωπίζεται χειρουργικά στον αναπτυγμένο κόσμο. Σύμφωνα με δεδομένα που παρουσίασα σε πρόσφατο πανελλήνιο συνέδριο, μετά από πρόσκληση της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος Καρδίας και Αγγείων, το 2009 έγιναν 10.733 καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις στη χώρα μας. Ο αντίστοιχος αριθμός για το 2013 εμφανίζεται σημαντικά μειωμένος κατά 20% (8.518 επεμβάσεις). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι παρατηρήθηκε επίσης διαφορά στα κέντρα εκτέλεσης των καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων: το 2009 το 64% των επεμβάσεων αυτών έγινε σε ιδιωτικά νοσοκομεία, ενώ το 2013 μόνο το 43% των ασθενών χειρουργήθηκε σε ιδιωτικές κλινικές. Από την άλλη πλευρά, σταθερά πάνω από 60% των επεμβάσεων εκτελούνται στην Αθήνα. Εύκολα, λοιπόν, συμπεραίνει κανείς ότι η οικονομική ανέχεια των τελευταίων χρόνων οδηγεί περισσότερους ασθενείς είτε στα δημόσια νοσοκομεία είτε στη συντηρητική θεραπεία και στην αποφυγή των καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων.

- Ποιο είναι το επιστημονικό επίπεδο της Καρδιοχειρουργικής στη χώρα μας και πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί τα επόμενα χρόνια;

Οι Ελληνες καρδιοχειρουργοί είναι διάσημοι και διαπρέπουν σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, καθώς εκτελούν όλο το φάσμα των επεμβάσεων με όλες τις τεχνικές και κυρίως με εξαιρετική επιτυχία. Η εξειδίκευση των γιατρών είναι τέτοια ώστε δεν δικαιολογείται η έξοδος ασθενών στο εξωτερικό για θεραπεία καρδιακών προβλημάτων. Στον αριθμό των επεμβάσεων που αναφέρθηκα προηγουμένως περιλαμβάνονται τόσο απλές επεμβάσεις π.χ. by-pass, βαλβίδων κ.λπ. όσο και επεμβάσεις στην αορτή, καθώς και σύνθετες επεμβάσεις για συγγενείς καρδιοπάθειες.

- Εσείς ειδικεύεστε στα by-pass και τη χειρουργική βαλβίδων. Περιμένουμε επαναστατικές αλλαγές σε αυτούς τους τομείς;

Οι ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι, δηλαδή οι επεμβάσεις που γίνονται χωρίς τη χρήση στερνοτομής, ήδη έχουν ξεκινήσει να επεκτείνονται. Αυτή η διαδικασία βεβαίως προχωρά αργά λόγω της οικονομικής κρίσης και της ανάγκης αγοράς ειδικού εξοπλισμού. Η χρήση του ρομπότ φαίνεται ότι μπορεί να συνεισφέρει κυρίως στις επεμβάσεις αντιμετώπισης παθήσεων των βαλβίδων, αν και το πολύ αυξημένο κόστος αποτρέπει τη χρήση του. Πρέπει να σημειώσω την εξαιρετική εξέλιξη της τεχνολογίας στον τομέα των βαλβίδων που τοποθετούνται με καθετήρες, η οποία φαίνεται ότι θα επικρατήσει στο μέλλον τόσο για τη θέση της αορτικής όσο και της μιτροειδούς βαλβίδας. Εξάλλου η ανάπτυξη των στεντ στην αορτή όλο και περισσότερο αντικαθιστά και ελαττώνει την εκτέλεση βαρέων επεμβάσεων, αφού μπορεί να τοποθετούνται μόνο με μικρές τομές στους μηρούς. Καταλαβαίνει, λοιπόν, καθένας ότι η τεχνολογία οδηγεί στη χρήση μικρών τομών και την εκτέλεση των επεμβάσεων χωρίς εξωσωματική κυκλοφορία, μειώνοντας έτσι δραστικά τις επιπλοκές και τη μακροχρόνια νοσηλεία στα νοσοκομεία. 

- Πώς έχετε βιώσει την αγωνία ενός ανθρώπου προτού μπει στο χειρουργείο και πώς νιώσατε μετά την επιτυχία ενός δύσκολου περιστατικού;

Από την αρχή της καριέρας μου με ελκύει η αντιμετώπιση δύσκολων και σύνθετων περιστατικών. Σε πολλές περιπτώσεις βλέπω τον ασθενή όρθιο για πρώτη φορά μετά την επέμβαση, κάτι που μου δημιουργεί απερίγραπτα συναισθήματα ικανοποίησης. Εξάλλου, η κατάσταση των ασθενών είναι τέτοια ώστε οι ίδιοι συχνά απευθύνουν στον καρδιοχειρουργό τους όλο τους τον ενθουσιασμό και την ευγνωμοσύνη με εκφράσεις του τύπου «μετά τον Θεό είσαι εσύ, γιατρέ μου!». Αυτά γεμίζουν τον γιατρό με ευθύνη, αλλά και με ένα αίσθημα απόλυτης συναισθηματικής πλήρωσης. Ανάμεσα στους εκατοντάδες ασθενείς που έχω αντιμετωπίσει -και με εύρος ηλικιών από 34 έως 90 ετών- πάντα θα θυμάμαι την πρώτη μου ασθενή στην Ελλάδα. Με εμπιστεύτηκε στην αντιμετώπιση του δύσκολου προβλήματος που είχε στην αορτή, ευτυχώς όμως το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό.

- Τι θα συμβουλεύατε ως γιατρός τους ανθρώπους, κυρίως νεαρής ηλικίας, προκειμένου να αποφύγουν τα καρδιακά προβλήματα; Αρκεί μόνο η σωστή διατροφή και η διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα για την υγεία της καρδιάς ή παίζουν ρόλο κι άλλοι παράγοντες, όπως το κάπνισμα, το στρες, η μειωμένη σωματική δραστηριότητα κ.λπ.;

Στις μέρες μας η οικονομική κατάσταση της χώρας προκαλεί στα άτομα νεαρής ηλικίας αυξημένο στρες. Ταυτόχρονα σημαντικοί παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρδιοπαθειών είναι το κάπνισμα και η έλλειψη άθλησης. Το αποτέλεσμα είναι η παχυσαρκία. Με άλλα λόγια, αν ένας νέος άνθρωπος θέλει να μειώσει δραστικά τον κίνδυνο να αναπτύξει καρδιοπάθεια, θα πρέπει να διακόψει άμεσα το κάπνισμα και να αθλείται σε σταθερή βάση με σκοπό τη διατήρηση του σωματικού του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα. Η πιο απλή και επωφελής μορφή άθλησης είναι η σταθερά γρήγορη βάδιση για μία ώρα την ημέρα.