Η ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου αποτελεί μία από τις συχνότερες και σοβαρότερες αθλητικές κακώσεις του γόνατος και συνδέεται με μεγάλο διάστημα απουσίας από την αθλητική δραστηριότητα. Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία στις ΗΠΑ συμβαίνουν μεταξύ 100,000 έως 200,000 ρήξεις προσθίων χιαστών το χρόνο με ετήσια επίπτωση στον γενικό πληθυσμό 1 στις 3500 με αποτέλεσμα να πραγματοποιούνται στη χώρα αυτή πάνω από 300.000 επεμβάσεις αποκατάστασης ετησίως (Cohen & Sekiya, 2007). Πιο συχνά (1 στα 1,750 άτομα ) συμβαίνει σε ασθενείς μεταξύ 15-45 ετών λόγο του ενεργού τρόπου ζωής τους.
Στην Ελλάδα, συμβαίνουν περί τις 3500 νέες ρήξεις ανά έτος, 875 – 1750 νέες συνδεσμοπλαστικές ανά έτος , 1 νέα ρήξη ανά 3000 άτομα το έτος ( 25 – 50% χειρουργική αντιμετώπιση ).
Τι είναι ο σύνδεσμος αυτός και γιατί η ρήξη αυτού του αποτελεί σοβαρή κάκωση;
Ο σύνδεσμος αυτός αποτελεί τον ποιό σημαντικό σταθεροποιητή της άρθρωσης του γόνατος καθώς εμποδίζει την πρόσθια μετατόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηριαίο οστό όπως και την στροφή του ενός σε σχέση με το άλλο. Η σημασία του ΠΧΣ στη λειτουργικότητα, αλλά και για την βιωσιμότητα της άρθρωσης είναι τεράστια , γεγονός που κάνει εμάς τους ορθοπεδικούς χειρουργούς που ασχολούμαστε με τις συνδεσμικές κακώσεις του γόνατος, να θεωρούμε ότι «η ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου είναι η αρχή του τέλους του γόνατος».
Η απώλεια του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου προκαλεί αστάθεια που μπορεί να μην είναι τόσο έντονη στις απλές καθημερινές δραστηριότητες όσο κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων.
Πώς συμβαίνει συνήθως αυτός ο τραυματισμός ;
Συμβαίνει συνήθως σαν αποτέλεσμα μιας λανθασμένης προσγείωσης μετά από ένα άλμα , μετά από απότομη αλλαγή κατεύθυνσης ή ένα ξαφνικό σταμάτημα ή επιβράδυνση κατά την διάρκεια τρεξίματος ή ακόμα μετά από άμεση πλήξη ή σύγκρουση με έναν αντίπαλο ή σταθερή επιφάνεια . Η κάκωση μπορεί να είναι μερική μόνο ρήξη ή διάταση κάποιων ινών του συνδέσμου μέχρι και ολική ρήξη γεγονός που οδηγεί σε σοβαρή μείωση της λειτουργικότητας του γόνατος .
Τι γίνεται λοιπόν στο γόνατο του αθλητή που έχει υποστεί ρήξη του πρόσθιου χιαστού του;
Δεν νομίζω να υπάρχει για τους αθλητές πιο τρομακτικός ήχος από αυτό που ακούνε κατά τον τραυματισμό του γόνατός τους και ο οποίος σηματοδοτεί την ρήξη του προσθίου χιαστού. Η ρήξη αυτή αρχικά εκδηλώνεται με μεγάλη συλλογή υγρού (πρήξιμο) στην άρθρωση του γόνατος που συνήθως αποτελείται από αίμα , περιορισμό των κινήσεων αυτής, μυϊκή ατροφία και αδυναμία στη συνέχεια , και τέλος μείωση της λειτουργικότητας . Η κάκωση αυτή μπορεί να συνδέεται και με άλλες συνοδές κακώσεις όπως ρήξη μηνίσκου , χόνδρινες βλάβες που στο σύνολό τους αυξάνουν τον κίνδυνο να αναπτύξει πρώιμα οστεοαρθρίτιδα του τραυματισμένου γόνατος.
Μπορεί ο σύνδεσμος αυτός να επουλωθεί , να κολλήσει δηλαδή χωρίς χειρουργική επέμβαση;
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος έχει πολύ μικρή επουλωτική δύναμη γεγονός που έχει σαν επακόλουθο την αποτυχία αυτόματης επιδιόρθωσης σε μεγάλο ποσοστό (40% έως 100%),ακόμα και αν ο χειρουργός κάνει προσπάθεια επανασυγκόλησης με ράμματα όπως γινόταν το 1900 . Αυτός είναι και ο λόγος που εγκαταλείφτηκε αυτή η τεχνική. Μια σημαντική όμως μελέτη που ολοκληρώθηκε πριν λίγους μήνες από την Dr. Martha Murray, μια ορθοπαιδικό χειρουργό της Ιατρικής σχολής του Χάρβαρντ , ανακάλυψε τον λόγο για τον οποίο ο χιαστός σύνδεσμος δεν επουλώνεται μόνος του όπως άλλοι σύνδεσμοι του γόνατος (έσω πλάγιος σύνδεσμος ) . Ο λόγος είναι η ύπαρξη στο αρθρικό υγρό του γόνατος κάποιων ενζύμων ( ουσιών) που δεν αφήνουν να σχηματιστεί η “ γέφυρα “ μεταξύ των τραυματισμένων άκρων του συνδέσμου πάνω στην οποία θα επιδιορθωθεί ο νέος σύνδεσμος κάτι που θα αποκαθιστούσε αυτόματα την βλάβη.
Πως αντιμετωπίζεται στις μέρες μας αυτή η κάκωση ;
Σήμερα αυτό που κάνουμε είναι αρθροσκοπική ανακατασκευή του συνδέσμου με χρήση τενόντιου μοσχεύματος που λαμβάνεται είτε από τον ίδιο τον ασθενή η σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις από τράπεζες μοσχευμάτων. Στην συνέχεια το μόσχευμα αυτό τοποθετείται στην θέση του συνδέσμου που έχει ραγεί αφού προηγουμένως έχουμε δημιουργήσει οστικά κανάλια μέσα από τα οποία θα περάσει το μόσχευμα και εκεί θα καθηλωθεί . Η προσπάθεια που γίνεται είναι να πετύχουμε όσο πιό ανατομική δηλαδή όσο πιο κοντά στο φυσιολογικό αποκατάσταση αυτού του σημαντικού συνδέσμου .Με τη μέθοδο αυτή πετυχαίνουμε πολύ καλά αποτελέσματα κυρίως για νέους και όχι μόνον ασθενείς καθώς και αθλητές που θέλουν να επανέλθουν στα αγωνιστικά επίπεδα που ήταν πριν υποστούν την κάκωση . Να σημειώσουμε ότι ένα άτομο μπορεί να ζήσει χωρίς χιαστό σύνδεσμο και να ανταπεξέλθει στις καθημερινές του δραστηριότητες. Άτομα όμως όπως αθλητές καθώς και αυτά με έντονη αθλητική δραστηριότητα δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν εύκολα σε αυτές τις αυξημένες απαιτήσεις κυρίως όταν πρόκειται για πλήρη ρήξη του συνδέσμου .
Πόσο χρόνο χρειάζεται κάποιος να επανέλθει στις δραστηριότητές του μετά την επέμβαση αυτή ;
Η επάνοδος των ασθενών σε πλήρη αθλητική δραστηριότητα γίνεται μετά από περίπου 6 μήνες ενώ στις προπονήσεις μετά απο10-12 εβδομάδες . Αυτό είναι το διάστημα που είναι απαραίτητο για να ωριμάσει βιολογικά και να ενσωματωθεί το μόσχευμα. Στο χρονικό διάστημα ο ασθενής- αθλητής ακολουθεί ένα πρόγραμμα αποθεραπείας ενδεδειγμένο από τον χειρουργό του με σκοπό τη μυϊκή ενδυνάμωση και τον νευρομυϊκό έλεγχο του άκρου.
Υπάρχουν κάποια άτομα ή αθλητές που κινδυνεύουν περισσότερο να υποστούν την κάκωση αυτή;
Οι αθλητές που συμμετέχουν σε αθλήματα υψηλών απαιτήσεων όπως μπάσκετ, ποδόσφαιρο , σκι , έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να υποστούν αυτήν την κάκωση. Υπάρχουν όμως και άτομα με προδιαθεσικούς παράγοντες που είναι καλό να τους γνωρίζουμε προκειμένου να προλαμβάνουμε την κάκωση στα άτομα αυτά . Τέτοιοι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η γενικευμένη χαλαρότητα στις αρθρώσεις , συγκεκριμένα ανατομικά χαρακτηριστικά της άρθρωσης του γόνατος και άλλων γειτονικών αρθρώσεων, άτομα που έχουν υποστεί μυϊκή καταπόνηση με έκπτωση του νευρομυϊκού ελέγχου , αδυναμία του κορμού και της αντίληψης της θέσης του σώματος στον χώρο , άτομα επίσης με κοντό κορμό. Το γυναικείο φύλο αποτελεί επίσης προδιαθεσικό παράγοντα καθώς έχει βρεθεί ότι στα θηλυκά άτομα ο κίνδυνος να πάθουν την κάκωση είναι 3-8 φορές μεγαλύτερος . Αυξημένο κίνδυνο έχουν επίσης άτομα με προηγούμενη κάκωση του Προσθίου χιαστού με ανεπαρκή αποκατάσταση .
Μπορεί η κάκωση αυτή να αποφευχθεί;
Μπορεί να προληφθεί σε κάποιο βαθμό . Το πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελεί η ανίχνευση των ατόμων με προδιαθεσικούς παράγοντες και άρα με αυξημένο κίνδυνο να υποστούν την κάκωση αυτή . Στη συνέχεια σχεδιάζονται και εφαρμόζονται ειδικά προγράμματα πριν και κατά την περίοδο προετοιμασίας τα οποία στοχεύουν στην τροποποίηση αυτών των παραγόντων και τελικά την μείωση της συχνότητάς τους . Έχουν περιγραφεί και εφαρμόζονται τέτοια είδους προγράμματα με επιτυχία .
Διαβάζουμε πολλά σχετικά με κάποιες σύγχρονες όπως επίσης αναίμακτες τεχνικές αποκατάστασης του ΠΧΣ . Θα μπορούσε μελλοντικά η αποκατάσταση του προσθίουχιαστού συνδέσμου να γίνεται χωρίς νυστέρι;
Πριν μερικά χρόνια αυτή η ιδέα θα αποτελούσε σενάριο επιστημονικής φαντασίας . Γίνονται όμως εντατικές μελέτες, εκτός από αυτήν που αναφέρθηκε στην απάντηση της προηγούμενης ερώτησή σας , που αφορούν στην χρήση βλαστοκυττάρων στην θεραπεία διαφόρων ορθοπαιδικών παθήσεων ενώ επίσης έχουν γίνει σημαντικά βήματα στον τομέα της ιστικής μηχανικής, της νανοιατρικής και αναγεννητικής ιατρικής .Οι ερευνητικές προσπάθειες αφορούν και στην εφαρμογή αυτών των δεδομένων στην θεραπεία του προσθίου χιαστού με βιολογικές μεθόδους όπως λέγονται και οι οποίες θα επάγουν την επιδιόρθωση των τραυματισμένων ιστών χωρίς την χρήση μοσχευμάτων . Παρά όμως τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα από τις πειραματικές μελέτες και τις εφαρμογές των αποτελεσμάτων σε ζώα , λείπουν οι κλινικές μελέτες και οι καλά ελεγχόμενες δοκιμές σε ανθρώπους που θα εξέταζαν την πιθανή εφαρμογή τέτοιων ενισχυτικών τεχνικών στο μέλλον. Σε αναμονή λοιπόν για να δούμε αν στο μέλλον θα καταργήσουμε το νυστέρι ή τουλάχιστον θα εφαρμόζουμε λιγότερο επεμβατικές μεθόδους και στην θεραπεία της ρήξης του χιαστού συνδέσμου .
Dr Άννα Λεντή
Ορθοπαιδικός χειρουργός – Αρθροσκοπική χειρουργική
Φιλικής Εταιρίας 55 , Πειραιάς , τηλ : 6976516505
email : annalenti@hotmail.com
www.osta.gr
