Εξωσωματική γονιμοποίηση χωρίς φάρμακα: Πότε ενδείκνυται και τι ισχύει

Η χρήση φαρμάκων άλλαξε θεαματικά τον τρόπο µε τον οποίο επιτυγχάνεται σήμερα μία εξωσωματική γονιμοποίηση. Όμως, ολοένα συχνότερα πλέον σε προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης επιλέγεται να μην χορηγούνται φάρμακα στις γυναίκες αλλά να ακολουθείται η μέθοδος του λεγόμενου φυσικού κύκλου, δηλαδή η εξωσωματική δρομολογείται με βάση τη φυσιολογική διαδικασία ωρίμανσης του ωαρίου που γίνεται σε κάθε έμμηνο κύκλο της γυναίκας.

Ο γιατρός παρακολουθεί τη γυναίκα και όταν ωριμάσει το ωάριο -χωρίς χορήγηση ορμονικών φαρμάκων διέγερσης- προχωρεί στη συλλογή του και στη συνέχεια στη γονιμοποίησή του. Η μικρότερη έως ελάχιστη χρήση φαρμάκων, το χαμηλότερο κόστος αλλά και η μείωση της σωματικής και ψυχικής «εμπλοκής» της γυναίκας προσμετρώνται στα οφέλη της μεθόδου, ενώ το βασικό της μειονέκτημα έγκειται στη μειωμένη αποτελεσματικότητά της.

Ο Δρ Βασίλειος Αθανασίου, μαιευτήρας - χειρουργός γυναικολόγος, εξηγεί σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η μέθοδος του φυσικού κύκλου: «Ο φυσικός κύκλος αποτελεί μια εναλλακτική λύση για πολλές περιπτώσεις όπως:

 -Σε γυναίκες που δεν επιθυμούν ή δεν επιτρέπεται να λάβουν φάρμακα για τη διέγερση των ωοθηκών

-Σε γυναίκες με δευτερογενή υπογονιμότητα, οι οποίες έχουν αποκτήσει ήδη ένα παιδί, και δεν επιθυμούν την ανάπτυξη και δημιουργία πολλών εμβρύων

- Όταν οι ωοθήκες δεν ανταποκρίθηκαν σωστά σε προηγούμενες προσπάθειες εξωσωματικής με φαρμακευτική αγωγή

-Σε γυναίκες με ιστορικό πολλαπλών αποτυχημένων προσπαθειών εξωσωματικής γονιμοποίησης ή αποβολών

- Σε γυναίκες με προχωρημένη ηλικία ή με ιστορικό ανάπτυξης «κακών» ποιοτικά εμβρύων σε προηγούμενες προσπάθειες μετά από διέγερση πολλαπλών ωοθυλακίων».

Η μέθοδος της… οικονομικής κρίσης

Εκτός από τις αμιγώς ιατρικές ενδείξεις της, η μέθοδος του φυσικού κύκλου έχει γίνει τα τελευταία χρόνια επίκαιρη λόγω δύο συγκεκριμένων παραγόντων. Ο πρώτος συσχετίζεται με την οικονομική κρίση και ο δεύτερος με τις εξελίξεις στις τεχνικές της βιοτεχνολογίας.
Σύμφωνα με τον Δρα Αθανασίου, «η μέθοδος του φυσικού κύκλου είναι οικονομικότερη καθώς δεν χρησιμοποιούμε φάρμακα. Στην πραγματικότητα, αυτό που κοστίζει περισσότερο σε μια εξωσωματική γονιμοποίηση είναι τα φάρμακα και τα καλλιεργητικά υλικά, τα οποία όμως με τη μέθοδο του φυσικού κύκλου δεν χορηγούνται στη γυναίκα, άρα επιτυγχάνουμε οικονομία κλίμακος. Και αυτή η οικονομία αφορά το ζευγάρι αλλά και την πολιτεία, που σε διαφορετική περίπτωση θα κάλυπτε μέσω των ασφαλιστικών φορέων ποσό της φαρμακευτικής αγωγής. Συγκριτικά η εξωσωματική με φυσικό κύκλο είναι  πολύ πιο οικονομική, περίπου το 1/3 σε κόστος της εξωσωματικής με ορμονική διέγερση».

Το κόστος της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κυμαίνεται από 300 ευρώ έως και 3.000 ευρώ ανάλογα με την μορφή της. Τα φάρμακα στοιχίζουν από 1.000 ευρώ έως και 2.500 ευρώ. Όσον αφορά το κόστος κάλυψης από τον ΕΟΠΠΥ , εφόσον το ζευγάρι περάσει από την επιτροπή έγκρισης, τότε τα φάρμακα καλύπτονται 100% από τον ΕΟΠΠΥ. Δίνεται επίσης ένα βοήθημα της τάξεως των 300 ευρώ στο τέλος της προσπάθειας εφόσον προσκομιστούν όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά. Σε ό,τι αφορά τη μέθοδο του φυσικού κύκλου, το ζευγάρι εξοικονομεί το ποσό των φαρμάκων.

Ένας (φυσικός) κύκλος με… ιστορία

Οι πρώτοι κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης το 1978 έγιναν χωρίς διέγερση των ωοθηκών με φάρμακα και είχαν σκοπό να βρεθεί και να γονιμοποιηθεί το ένα και μοναδικό ωάριο που παράγει η γυναίκα σε κάθε φυσικό της κύκλο. Από τότε που γεννήθηκε η Louis Brown, γνωστή και ως το πρώτο παιδί του σωλήνα, ο φυσικός κύκλος ως επιλογή υποβοηθούμενης αναπαραγωγής έχει εξελιχθεί σημαντικά.

«Όλα αυτά τα 35 χρόνια έχουμε αποκτήσει πολύ μεγαλύτερες γνώσεις τόσο για το ωάριο όσο και για το σπερματοζωάριο και γενικότερα για τη λειτουργία της γονιμότητας της γυναίκας και του άνδρα» αναφέρει ο γιατρός, προσθέτοντας ότι μείζων αποδεικνύεται και ο ρόλος της βιοτεχνολογίας: «Η βιοτεχνολογία μας έχει δώσει υλικά τέτοια τα οποία προσομοιάζουν προς εκείνα του γενετικού συστήματος. Δηλαδή, δημιουργούμε στο εργαστήριο ένα μικροπεριβάλλον, ανάλογο με εκείνο της σάλπιγγας, γιατί ως γνωστόν η γονιμοποίηση γίνεται στη σάλπιγγα της γυναίκας. Παράλληλα, δημιουργούμε ένα μικροπεριβάλλον ανάλογο με εκείνο της ενδομητρικής κοιλότητας, δηλαδή της μήτρας, εκεί όπου πηγαίνει να εμφυτευθεί (κολλήσει) το γονιμοποιημένο ωάριο, δηλαδή το έμβρυο.  Έχουμε φτάσει στο σημείο να αναπτύσσουμε έμβρυα μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης, δηλαδή γνωρίζουμε τις ανάγκες ανάπτυξης των πρώτων ημερών των εμβρύων. Η ανάπτυξη της γνώσης της κρυοσυντήρησης των εμβρύων μας επιτρέπει επίσης τη συλλογή περισσότερων εμβρύων από φυσικούς κύκλους και την αντίστοιχη κρυοσυντήρηση τους. Έτσι ένας εναλλακτικός τρόπος είναι η απόψυξη και η εμβρυομεταφορά των κρυοσυντηρημένων εμβρύων από φυσικούς κύκλους».

Ο φυσικός κύκλος εξωσωματικής γονιμοποίησης έχει αρκετά πλεονεκτήματα. Η μέθοδος μπορεί να γίνεται κάθε μήνα, σχετίζεται με σχεδόν μηδενικό ποσοστό πολλαπλής κύησης και μηδενικό κίνδυνο του συνδρόμου υπερδιέγερσης των ωοθηκών. Ανά φυσικό κύκλο η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι φθηνότερη και λιγότερο χρονοβόρα θεραπεία, λιγότερο απαιτητική σωματικά και συναισθηματικά για τις γυναίκες. Είναι όμως και λιγότερο αποτελεσματική. Και τούτου διότι αφορά στην ανάπτυξη ενός μόνο ωαρίου οπότε και την ανάπτυξη ενός μόνο εμβρύου, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες εγκυμοσύνης.