Γνωστό υποκατάστατο ζάχαρης συνδέεται με καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικά
Τα ανησυχητικά ευρήματα έρευνας στις ΗΠΑ για τη χρήση της ερυθριτόλης η οποία χρησιμοποιείται σε γλυκά και ποτά για να μειώσει το σύνολο των θερμίδων
Κατερίνα Αθανασίου
Ένα υποκατάστατο ζάχαρης το οποίο ονομάζεται ερυθριτόλη - που χρησιμοποιείται για να προσθέσει όγκο ή να γλυκάνει τα προϊόντα - έχει συνδεθεί σύμφωνα με μια νέα μελέτη με την πήξη του αίματος, τα εγκεφαλικά, την καρδιακή προσβολήακόμα και τον θάνατο.
«Ο βαθμός κινδύνου δεν ήταν μέτριος», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Dr. Stanley Hazen, διευθυντής του Κέντρου Καρδιαγγειακής Διάγνωσης και Πρόληψης στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Lerner της Cleveland Clinic.
Τα άτομα με υφιστάμενους παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις, όπως ο διαβήτης, είχαν διπλάσιες πιθανότητες να υποστούν καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο εάν είχαν τα υψηλότερα επίπεδα ερυθριτόλης στο αίμα τους, σύμφωνα με τη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Medicine.
«Εάν τα επίπεδα ερυθριτόλης στο αίμα σας ήταν στο ανώτερο 25% σε σύγκριση με το κατώτερο 25%, υπήρχε περίπου διπλάσιος κίνδυνος για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο. Είναι στο ίδιο επίπεδο με τους ισχυρότερους παράγοντες καρδιακού κινδύνου, όπως ο διαβήτης», δήλωσε ο Hazen.
Πρόσθετες εργαστηριακές έρευνες και έρευνες σε ζώα που παρουσιάστηκαν αποκάλυψαν ότι η ερυθριτόλη φάνηκε να προκαλεί ευκολότερη πήξη των αιμοπεταλίων. Οι θρόμβοι μπορεί να αποσπαστούν και να «ταξιδέψουν» στην καρδιά, προκαλώντας καρδιακή προσβολή, ή στον εγκέφαλο, προκαλώντας εγκεφαλικό επεισόδιο.
«Αυτό σίγουρα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου», δήλωσε ο Dr. Andrew Freeman, διευθυντής καρδιαγγειακής πρόληψης και ευεξίας στο National Jewish Health, ένα νοσοκομείο στο Ντένβερ.
«Φαίνεται να υπάρχει κίνδυνος πήξης από τη χρήση ερυθριτόλης», δήλωσε ο Freeman. «Προφανώς, χρειάζονται περισσότερες έρευνες, αλλά για λόγους προσοχής, ίσως έχει νόημα να περιορίσετε την ερυθριτόλη στη διατροφή σας προς το παρόν».
Σε απάντηση της μελέτης, το Συμβούλιο Ελέγχου Θερμίδων, μια ένωση του κλάδου, δήλωσε στο CNN ότι «τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης έρχονται σε αντίθεση με δεκαετίες επιστημονικής έρευνας που δείχνουν ότι τα γλυκαντικά με μειωμένες θερμίδες, όπως η ερυθριτόλη, είναι ασφαλή,για τη χρήση τους σε τρόφιμα και ποτά».
Κλείσιμο
Τα αποτελέσματα «δεν θα πρέπει να προεκτεθούν στον γενικό πληθυσμό, καθώς οι συμμετέχοντες στην παρέμβαση είχαν ήδη αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια».
Τι είναι η ερυθριτόλη;
Όπως η σορβιτόλη και η ξυλιτόλη, η ερυθριτόλη είναι μια αλκοόλη σακχάρου, ένας υδατάνθρακας που βρίσκεται φυσικά σε πολλά φρούτα και λαχανικά. Έχει περίπου το 70% της γλυκύτητας της ζάχαρης και θεωρείται μηδενικών θερμίδων, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Η ερυθριτόλη που παρασκευάζεται τεχνητά σε τεράστιες ποσότητες, δεν έχει παρατεταμένη επίγευση, δεν ανεβάζει το σάκχαρο στο αίμα και έχει λιγότερο καθαρτική δράση από ορισμένες άλλες αλκοόλες ζάχαρης.
«Η ερυθριτόλη μοιάζει με ζάχαρη, έχει γεύση ζάχαρης και μπορείτε ακόμα να την ψήσετε», δήλωσε ο Hazen, ο οποίος διευθύνει επίσης το Κέντρο Μικροβιώματος και Ανθρώπινης Υγείας της Cleveland Clinic.
Η ερυθριτόλη είναι επίσης το μεγαλύτερο κατά βάρος συστατικό σε πολλά «φυσικά» προϊόντα στέβιας. Επειδή η στέβια είναι περίπου 200 έως 400 φορές πιο γλυκά από τη ζάχαρη, απαιτείται μόνο μια μικρή ποσότητα σε κάθε προϊόν. Ο κύριος όγκος του προϊόντος είναι η ερυθριτόλη, η οποία προσθέτει την κρυσταλλική εμφάνιση και υφή που μοιάζει με τη ζάχαρη και η οποία αρέσει στους καταναλωτές.
Μια απροσδόκητη ανακάλυψη
Η ανακάλυψη της σχέσης μεταξύ ερυθριτόλης και καρδιαγγειακών προβλημάτων ήταν καθαρά τυχαία, δήλωσε ο Hazen: «Δεν το περιμέναμε ποτέ αυτό. Δεν το ψάχναμε καν».
Η έρευνα του Hazen είχε έναν απλό στόχο: να βρει άγνωστες χημικές ουσίες ή ενώσεις στο αίμα ενός ατόμου που θα μπορούσαν να προβλέψουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου ή θανάτου μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Για να το πετύχει αυτό, η ομάδα άρχισε να αναλύει 1.157 δείγματα αίματος σε άτομα με κίνδυνο καρδιακής νόσου που συλλέχθηκαν μεταξύ 2004 και 2011.
«Βρήκαμε αυτή την ουσία που φαινόταν να παίζει μεγάλο ρόλο, αλλά δεν ξέραμε τι ήταν», δήλωσε ο Hazen. «Τότε ανακαλύψαμε ότι ήταν η ερυθριτόλη, ένα γλυκαντικό».
Για να επιβεβαιώσει τα ευρήματα, η ομάδα του Hazen εξέτασε άλλη μια παρτίδα δειγμάτων αίματος από πάνω από 2.100 άτομα στις Ηνωμένες Πολιτείες και επιπλέον 833 δείγματα που συγκέντρωσαν οι συνάδελφοί του στην Ευρώπη μέχρι το 2018. Περίπου τα τρία τέταρτα των συμμετεχόντων και στους τρεις πληθυσμούς είχαν στεφανιαία νόσο ή υψηλή αρτηριακή πίεση και περίπου το ένα πέμπτο είχε διαβήτη, δήλωσε ο Hazen. Περισσότεροι από τους μισούς ήταν άνδρες και ήταν στην ηλικία των 60 και 70 ετών.
Και στους τρεις πληθυσμούς, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα υψηλότερα επίπεδα ερυθριτόλης συνδέονταν με μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου ή θανάτου εντός τριών ετών.
Αλλά γιατί; Για να το ανακαλύψουν, οι ερευνητές έκαναν περαιτέρω δοκιμές σε ζώα και εργαστήρια και ανακάλυψαν ότι η ερυθριτόλη «προκαλούσε ενισχυμένη θρόμβωση» ή πήξη στο αίμα, δήλωσε ο Hazen.
Η πήξη είναι απαραίτητη στο ανθρώπινο σώμα, αλλιώς θα αιμορραγούσαμε μέχρι θανάτου από κοψίματα και τραυματισμούς. Η ίδια διαδικασία συμβαίνει συνεχώς και εσωτερικά.
«Τα αιμοφόρα αγγεία μας είναι πάντα υπό πίεση και ξεπηδούμε από διαρροές, και τα αιμοπετάλια του αίματος κλείνουν συνεχώς αυτές τις τρύπες», δήλωσε ο Hazen.
«Για τους ανθρώπους που διατρέχουν κίνδυνο θρόμβωσης, καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου - όπως οι άνθρωποι με υπάρχουσα καρδιακή νόσο ή οι άνθρωποι με διαβήτη - νομίζω ότι υπάρχουν επαρκή δεδομένα εδώ για να πούμε να μείνουν μακριά από την ερυθριτόλη μέχρι να γίνουν περισσότερες μελέτες», δήλωσε ο Hazen.
Ο Oliver Jones, καθηγητής χημείας στο Πανεπιστήμιο RMIT στη Βικτώρια της Αυστραλίας, σημείωσε ότι η μελέτη αποκάλυψε μόνο μια συσχέτιση και όχι αιτιώδη συνάφεια.
«Όπως σημειώνουν οι ίδιοι οι συγγραφείς, βρήκαν μια συσχέτιση μεταξύ ερυθριτόλης και κινδύνου πήξης, όχι οριστική απόδειξη ότι υπάρχει μια τέτοια σχέση», ανέφερε σε δήλωσή του ο Jones, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα.
«Οποιοιδήποτε πιθανοί (και, ακόμη αναπόδεικτοι) κίνδυνοι από την υπερβολική κατανάλωση ερυθριτόλης θα πρέπει επίσης να εξισορροπηθούν με τους πολύ πραγματικούς κινδύνους για την υγεία από την υπερβολική κατανάλωση γλυκόζης», δήλωσε ο Jones.
Υγιείς εθελοντές
Σε ένα τελευταίο μέρος της μελέτης, οκτώ υγιείς εθελοντές ήπιαν ένα ρόφημα που περιείχε 30 γραμμάρια ερυθριτόλης, ποσότητα που καταναλώνουν πολλοί άνθρωποι στις ΗΠΑ, δήλωσε ο Hazen.
Οι εξετάσεις αίματος τις επόμενες τρεις ημέρες παρακολουθούσαν τα επίπεδα ερυθριτόλης και τον κίνδυνο πήξης.
«Τριάντα γραμμάρια ήταν αρκετά για να κάνουν τα επίπεδα ερυθριτόλης στο αίμα να ανέβουν χίλιες φορές», δήλωσε ο Hazen. «Παρέμειναν αυξημένα πάνω από το όριο που είναι απαραίτητο για να αυξηθεί ο κίνδυνος πήξης για τις επόμενες δύο έως τρεις ημέρες».
Πόσο ακριβώς είναι 30 γραμμάρια ερυθριτόλης; Το ισοδύναμο με την κατανάλωση ενός κουταλιού παγωτού διατροφής κετό, δήλωσε ο Hazen.
«Αν κοιτάξετε τις διατροφικές ετικέτες σε πολλά παγωτά κέτο, θα δείτε "μειωμένη ζάχαρη" ή "αλκοόλη ζάχαρης", που είναι όροι για την ερυθριτόλη», είπε.
«Ο συνεργάτη μου και εγώ πηγαίναμε σε παντοπωλεία και κοιτούσαμε τις ετικέτες», δήλωσε ο Hazen. «Βρήκε ένα "ζαχαρωτό" που κυκλοφορεί στο εμπόριο για άτομα με διαβήτη και το οποίο είχε περίπου 75 γραμμάρια ερυθριτόλης».
«Η επιστήμη πρέπει να κάνει μια βαθύτερη έρευνα στην ερυθριτόλη και μάλιστα γρήγορα, διότι η ουσία αυτή είναι ευρέως διαθέσιμη αυτή τη στιγμή. Αν είναι επιβλαβής, θα πρέπει να το γνωρίζουμε», δήλωσε ο Freeman του National Jewish Health.
Ο Hazen συμφώνησε: «Συνήθως δεν ανεβαίνω σε βάθρο και δεν κρούω τον κώδωνα του κινδύνου», δήλωσε. «Αλλά αυτό είναι κάτι που νομίζω ότι πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά».
