ARIS: Η Ελλάδα έχει τον δικό της υπερ-υπολογιστή

Όποιος εδώ και χρόνια ακούει για υπολογιστικά «τέρατα», αλλά δεν έχει δει κάποιο «ζωντανό» με τα μάτια του, ήλθε η ώρα να ικανοποιήσει την περιέργειά του. Το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ) αποφάσισε να ανοίξει, για πρώτη φορά στο κοινό, τις πόρτες των εγκαταστάσεων του εθνικού υπερυπολογιστικού συστήματος ARIS (Advanced Research Information System).
   
Στόχος της πρωτοβουλίας είναι να δώσει την ευκαιρία σε κάθε ενδιαφερόμενο να ανακαλύψει τις δυνατότητες μίας από τις πλέον εξελιγμένες τεχνολογικά υποδομές της χώρας μας, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η υλοποίηση επιστημονικών εφαρμογών μεγάλης κλίμακας.
   
Οι ξεναγήσεις θα πραγματοποιηθούν στις 22 Μαΐου και ώρες 10:00 - 13:00, στο υπουργείο Παιδείας και Έρευνας στο Μαρούσι. Εξειδικευμένα στελέχη του ΕΔΕΤ θα υποδεχθούν τους επισκέπτες σε ομάδες των 15 ατόμων.
   
Για τις επισκέψεις θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
   
Η πρωτοβουλία πραγματοποιείται στο πλαίσιο των ανοικτών εκδηλώσεων "Οpen days 2017" της πανευρωπαϊκής καμπάνιας "Europe in my region 2017", που θέλει να δώσει την ευκαιρία στους Ευρωπαίους πολίτες να ανακαλύψουν τα αποτελέσματα και να μάθουν περισσότερα σχετικά με τα συγχρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα και τη σημασία τους σε εθνικό κ
αι τοπικό επίπεδο.
   
Το ΕΔΕΤ έθεσε σε λειτουργία τον υπερυπολογιστή ΑRIS τον Ιούλιο του 2015, προσφέροντας έτσι ένα ισχυρό εργαλείο έρευνας στους επιστήμονες της χώρας μας. Μάλιστα στους πρώτους μήνες λειτουργίας του, συμπεριελήφθη στη λίστα με τους 500 ισχυρότερους υπολογιστές του κόσμου (Τop 500), βάζοντας την Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη των συστημάτων υψηλών επιδόσεων, αν και σήμερα πια δεν συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο αυτό.

   
Oι ισχυρότεροι υπερυπολογιστές περιλαμβάνουν αρκετές χιλιάδες διασυνδεδεμένους επεξεργαστές, που επιτυγχάνουν επεξεργαστική ισχύ επιπέδου Petaflop/s, δηλαδή μπορούν να εκτελέσουν περισσότερες από 10^15 αριθμητικές πράξεις ανά δευτερόλεπτο. Οι υπολογιστές αυτοί χρησιμοποιούνται σε ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών πεδίων, όπως φυσική (σωματιδιακή, πυρηνική), χημεία (τεχνολογία υλικών, βιοχημεία), μηχανική (εφαρμογές ρευστοδυναμικής), επιστήμες της ζωής (βιολογία, ιατρική, φαρμακευτική), επιστήμες της γης (κλιματολογία, σεισμολογία, μετεωρολογία) κ.α.
   
Μέχρι πρόσφατα στην Ελλάδα η έλλειψη τέτοιων υποδομών αποτελούσε τροχοπέδη στην ανάπτυξη της έρευνας και μεγάλωνε το ψηφιακό χάσμα ανάμεσα στους Έλληνες επιστήμονες και στους συναδέλφους τους στο εξωτερικό. Έτσι, το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας, σε συνεργασία με τα ακαδημαϊκά ιδρύματα και τα ερευνητικά κέντρα της χώρας μας, σχεδίασε και υλοποίησε τη δημιουργία της πρώτης εθνικής υπερυπολογιστικής υποδομής.
   
Το «προφίλ» του ARIS και η σημασία του
   
Ο ARIS είναι ένα σύστημα IBM NextScale, που αποτελείται από 426 επιμέρους υπολογιστές (κόμβους) διασυνδεδεμένους σε δίκτυο. Κάθε κόμβος είναι εξοπλισμένος με δύο δεκαπύρηνους επεξεργαστές Intel E5 2680v2 και 64 Gbyte μνήμης. Το σύστημα προσφέρει συνολικά 8.520 επεξεργαστικούς πυρήνες (CPU cores) και 27 TByte μνήμης. Επιπλέον, προσφέρει αποθηκευτικό χώρο μεγέθους 1 Petabyte, καθώς και λογισμικό για την ανάπτυξη επιστημονικών εφαρμογών.
   
Η υποδομή φιλοξενείται στο κατάλληλα διαμορφωμένο κέντρο δεδομένων του ΕΔΕΤ στο Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας στο Μαρούσι. O ARIS, που βρίσκεται σε παραγωγική λειτουργία από τον Σεπτέμβριο του 2015 και είναι το ισχυρότερο υπολογιστικό σύστημα του είδους του αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, έχει επιτύχει μέγιστη υπολογιστική ισχύ 180 TFlop/s (180 τρισεκατομμύρια πράξεις κινητής υποδιαστολής το δευτερόλεπτο).
   
Ο ARIS έχει ενσωματωθεί στο πανευρωπαϊκό οικοσύστημα υπερυπολογιστικών συστημάτων, το οποίο διαχειρίζεται ο μη κερδοκοπικός οργανισμός PRACE (Partnership for Advanced Computing in Europe) με έδρα τις Βρυξέλλες. Το PRACE, του οποίου το ΕΔΕΤ είναι ιδρυτικό μέλος, αποτελείται από τα ισχυρότερα υπολογιστικά συστήματα της Ευρώπης.
   
Πρόσβαση στο εθνικό υπερυπολογιστικό σύστημα και δικαίωμα χρήσης του έχουν όλα τα μέλη της επιστημονικής και ερευνητικής κοινότητας που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και πραγματοποιούν έρευνα για την οποία είναι αναγκαία η χρήση υπερυπολογιστών. Σήμερα στον ελληνικό υπερυπολογιστή έχουν πρόσβαση περισσότεροι από 350 χρήστες από 90 επιστημονικές ομάδες, που δραστηριοποιούνται σε 20 ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα από όλη την Ελλάδα. Ήδη τα πρώτα επιστημονικά αποτελέσματα των ερευνών που εκτελέστηκαν με τη βοήθεια του συστήματος ARIS, έχουν αρχίσει να διαφαίνονται μέσω επιστημονικών δημοσιεύσεων και παρουσιάσεων σε συνέδρια.
   
Εκπαιδευτικό Κέντρο PRACE στην Ελλάδα
         
Στο μέλλον, αναμένεται ότι θα ενισχυθεί περαιτέρω η χρήση του υπερυπολογιστή στη χώρα μας, καθώς ο οργανισμός PRACE ανακοίνωσε στις 12 Μαΐου ότι επέλεξε τέσσερις χώρες, την Ελλάδα, την Τσεχία, την Ολλανδία και την Ιρλανδία, για να στήσει νέα Εκπαιδευτικά Κέντρα PRACE, τα οποία θα προστεθούν στα έξι που ήδη υπάρχουν σε άλλες χώρες.

   
Το ελληνικό Κέντρο θα εγκασταθεί στο ΕΔΕΤ. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του νέου Κέντρου PRACE, που θα είναι δωρεάν και ανοιχτά σε όλη την ελληνική ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα, αναμένεται να αρχίσουν μέσα στο νέο ακαδημαϊκό έτος 2017-18.