Γιάννης Μπέζος: «Είμαι υπερήφανος που κάποιοι με λένε “στραβόξυλο”»

Με το τηλεοπτικό του μέλλον παγωμένο λόγω των ανακατατάξεων στους τηλεοπτικούς σταθμούς, ο Γιάννης Μπέζος το επόμενο διάστημα θα έρχεται σε επαφή με το κοινό μόνο μέσω του θεάτρου. Στο θέατρο «Ακροπόλ» ανεβαίνει η μουσική παράσταση «Ας ερχόσουν για λίγο», μια φιλόδοξη, φαντασμαγορική παραγωγή που είναι αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του συνθέτη Μιχάλη Σουγιούλ. Το «thema people» συνάντησε τον Γιάννη Μπέζο στον φυσικό του χώρο, το θέατρο, και διαπίστωσε, για άλλη μία φορά, τι είναι αυτό που τον κάνει να ξεχωρίζει μεταξύ των ομοτέχνων του: ο φυσικός και ανυπόκριτος «όγκος», το εκτόπισμά του ως προσωπικότητα. Ο τρόπος που μιλάει εκτός σκηνής επί της ουσίας δεν διαφέρει από την άνεση με την οποία παίζει, κινείται και, βέβαια, τραγουδάει όταν οι προβολείς είναι στραμμένοι πάνω του. Παρ’ όλα αυτά, ο αμφιλεγόμενος και αινιγματικός κύριος Γιάννης Μπέζος επιμένει ότι δεν κατέχει κανένα μυστικό - εξάλλου η υποκριτική είναι γι’ αυτόν «απλώς μια δουλειά».

- Ο ντόρος γύρω από την εκπομπή σας στην ΕΡΤ («Μιλώντας για το θέατρο») δημιούργησε απορίες. Τελικά είναι ακριβή και σας αξίζει όπως είχατε δηλώσει ή όχι; Δεν μπορώ να ασχολούμαι άλλο με σαχλαμάρες. Με κάλυψε απόλυτα η δήλωση του Διονύση Τσακνή εκ μέρους της ΕΡΤ. Εγώ θέλησα να κάνω μια εκπομπή που να παρουσιάζει κυρίως τις παραστάσεις που πρόκειται να ανέβουν στην αθηναϊκή σκηνή, αλλά όχι μόνο σε αυτήν. Και όσον αφορά στο περιεχόμενο και τον στόχο του εγχειρήματος είμαι απόλυτα ικανοποιημένος. Θεωρώ γελοίο να το συζητάμε άλλο.

- Γιατί, ορισμένοι τουλάχιστον, σας χαρακτηρίζουν άνθρωπο δύσκολο, στρυφνό, ένα «στραβόξυλο»; Ρωτήστε τους. Δεν με πειράζει, αντιθέτως με κάνει πάρα πολύ υπερήφανο να με λένε στραβόξυλο αυτοί που το λένε. Θα παραμείνω στραβόξυλο γι’ αυτούς, έτσι για το πείσμα. Στην πραγματικότητα, όμως, με ξέρουν πάρα πολλοί άνθρωποι - όλοι με ξέρουν, οι συνάδελφοί μου, το κοινό κ.λπ. Κατά καιρούς βγαίνουν διάφορες φήμες για μένα, λ.χ. ότι είμαι τσιγκούνης. Οσοι με ξέρουν γελάνε με κάτι τέτοια, γιατί στην πράξη ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Αυτοί που επιμένουν να με λένε «στραβόξυλο» έχουν πρόβλημα. Κι εγώ θα φροντίσω να τους το πολλαπλασιάσω.

- Εχετε δηλώσει ο ίδιος ότι δεν αντέχετε τη στενή επαφή με το κοινό. Τι σχέση έχετε τελικά με τους θεατές σας;

Η σχέση μου με το κοινό, η ουσιαστική σχέση εννοώ, είναι άριστη. Γιατί η ματιά μου είναι πάντα πολύ έντιμη και καθαρή απέναντί του. Ασχετα εάν είμαι αποτελεσματικός σε αυτό που κάνω. Η πρόθεσή μου είναι πάντα αγνή, κι αυτό είναι πολύ καλά γνωστό εδώ και πάρα πολλά χρόνια. 

- Ποιο είναι το ελάττωμα που εσείς εντοπίζετε σε συναδέλφους σας και τους κάνει λιγότερο καλούς ως ηθοποιούς; Το σύμπλεγμα. Είναι βασικό το να προσεγγίζεις τη δουλειά σου ακομπλεξάριστα. Οταν κάποιος δεν έχει κατασταλάξει μέσα του για το τι είναι ο ίδιος, πώς μπορεί να υποδυθεί πειστικά έναν άλλον χαρακτήρα. Εάν ο ηθοποιός δεν τα έχει καλά με τον εαυτό του, είναι ποτέ δυνατόν να τα έχει καλά με τον ρόλο του; 

- Ποιοι Ελληνες ηθοποιοί υπήρξαν υπόδειγμα και πηγή έμπνευσης για εσάς; Πολλοί και διάφοροι, όμως εμένα με γοήτευε το παρασκήνιο στο οποίο λειτουργούσαν, αυτό με ενδιέφερε περισσότερο και από τη σκηνική τους παρουσία. Το ότι ήταν καλοί πάνω στη σκηνή ήταν μόνο ένα μικρό κομμάτι της προσωπικότητάς τους. Πάντα είναι η συνολική παρουσία που κάνει ενδιαφέρουσα μια προσωπικότητα, ή, όπως λέει ο φίλος μου, ο σκηνοθέτης Βασίλης Παπαβασιλείου, «καλό είναι ο ηθοποιός να κάνει πέντε ώρες πρόβα. Το ζήτημα είναι όμως τι κάνει στις υπόλοιπες δεκαεννιά της ημέρας».

- Πριν από περίπου τέσσερα χρόνια είχατε εκδηλώσει ενδιαφέρον για την ενεργό πολιτική. Πού βρίσκεστε σήμερα ως προς τις πολιτικές πεποιθήσεις σας; Πολιτικά δεν ανήκω πουθενά. Δεν ασχολούμαι καθόλου με την ενεργό πολιτική και δεν έχω επαφές με πολιτικούς. Επίσης, δεν είμαι «αριστερός» - τουλάχιστον όχι έτσι όπως εννοούν στη σημερινή Ελλάδα την Αριστερά. Αριστερά για εμένα είναι να μπορείς να μιλάς με ευγένεια στον υφιστάμενό σου - για όποιον καταλαβαίνει τι εννοώ. Αριστερά για εμένα είναι να μπορείς να είσαι ανοιχτός και μεγαλόψυχος, κυρίως προς τους νέους ανθρώπους. Αριστερά είναι να μη λαϊκίζεις. Τη λογική «φισεκλίκια και μπουκάρουμε» δεν την καταλαβαίνω, είτε από δεξιά, είτε από αριστερά. Εγώ ζητώ, κυρίως από την Αριστερά έναν λόγο διαφορετικό, πιο ποιοτικό. Και αυτό τον λόγο δεν τον έχω ακούσει μέχρι σήμερα. Κάποιοι μπορεί να τον εκφέρουν, αλλά δεν τους ακούμε πολύ συχνά. Είμαι υπέρ της αυτοκριτικής παρά της κριτικής προς τους τρίτους. Τι θα πει αριστερός και δεξιός; Οι διαφορές έχουν αμβλυνθεί, εξάλλου ο ΣΥΡΙΖΑ στηρίζεται σε ένα λαϊκιστικό κόμμα, τους ΑΝ.ΕΛ., για τη διακυβέρνηση της χώρας.

- Πώς κρίνετε τη σχεδόν καθολική αθέτηση των προεκλογικών εξαγγελιών του ΣΥΡΙΖΑ; Δεν μου έκανε καμία έκπληξη, το περίμενα. Και το περίμενα με την πολύ απλή σκέψη ότι δεν είχα δείγματα προηγουμένως ότι με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα άλλαζαν δομικά τα πράγματα - π.χ. στην οικονομία. Στην πολιτική υπάρχει έντονο το προσωπικό στοιχείο - αν δεν υπάρχει μόνο αυτό. Επομένως οι ιδεολογίες εκφέρονται από πρόσωπα. Τα πρόσωπα έχουν πολύ μεγάλη σημασία, όχι οι παρατάξεις. Ποιες παρατάξεις; Εάν δεν ήταν ο Αλέξης Τσίπρας δεν θα υπήρχε ο ΣΥΡΙΖΑ όπως τον ξέρουμε, αυτό είναι εντελώς προφανές. Το πρόσωπο έχει πολύ μεγάλη σημασία, το τι και πώς το λέει όταν μιλάει. Ο Τσίπρας είναι μια χαρισματική προσωπικότητα, αλλά η πολιτική είναι άλλο πράγμα. Εμένα μου είναι πολύ συμπαθής ως άνθρωπος, δεν συμφωνώ όμως με πολλές από τις επιλογές του. 

- Βλέπετε κάποια λύση στα σημερινά αδιέξοδα της Ελλάδας; Πρέπει να υπάρξει μια πολιτική σύνθεση, κάτι που δεν υπάρχει. Τα κόμματα λειτουργούν πολωτικά, και αυτό έχει οξυνθεί σήμερα. Αλλά τα ίδια τα κόμματα στην Ελλάδα δεν είναι και πολύ δημοκρατικά. Πρέπει να μπούμε σε μια λογική συνθετικής λειτουργίας και συμμαχιών. Επειδή διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι θα πλακωνόμαστε στις μπουνιές. Πήρε φωτιά το σπίτι μας κι εμείς αντί να τη σβήσουμε πλακωνόμαστε για το ποιος την έβαλε.
 
- Εκφραστής αυτού του πνεύματος των συμμαχιών είναι κυρίως ο Βασίλης Λεβέντης. Συμφωνείτε μαζί του; Ο Λεβέντης μιλάει για συμμαχίες γιατί θέλει ο ίδιος να μπει σε συμμαχία. Δεν λέει «συμμαχήστε εσείς οι άλλοι». Λέει «παιδιά, συμμαχήστε για να μπω κι εγώ». Ο Λεβέντης είναι μια ιδιόμορφη περίπτωση. Ανήκει στα «πυροτεχνήματα» που εμφανίζονται κατά καιρούς στις εκλογές, τα κόμματα που παίρνουν ψήφους με τη λογική «άντε να δούμε τι θα γίνει και μ’ αυτόν». 

- Τι γνώμη έχετε για τον περιορισμό των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών σε τέσσερις; Το ζήτημα για μένα είναι ποιοτικό, όχι ποσοτικό. Ας είναι τέσσερα ή δεκατέσσερα τα κανάλια, αρκεί να είναι καλά από την άποψη του περιεχομένου. Πάντως, εγώ πιστεύω στην ελεύθερη αγορά, δεν πιστεύω στο πολύ κράτος - και ακόμη λιγότερο στο πολύ ελληνικό κράτος. Πολλοί επικαλούνται τα μοντέλα της Σουηδίας, της Νορβηγίας κ.ά. Αυτές οι συγκρίσεις είναι ανόητες. Το ελληνικό κράτος είναι χτισμένο σε σαθρά θεμέλια από την ίδρυσή του. Είμαι υπέρ μιας ελεύθερης αγοράς, όπου όμως δεν θα κάνει ο καθένας ό,τι γουστάρει. Υπάρχουν όρια και νόμοι. Το κράτος μπορεί να εποπτεύει, αλλά όχι να γίνεται εργοδότης.

- Είστε ένας από τους κορυφαίους Ελληνες ηθοποιούς, οπότε πιθανώς το κοινό φαντάζεται ότι αμείβεστε πλουσιοπάροχα. Ισχύει κάτι τέτοιο; Ο κόσμος μπορεί να φαντάζεται τι εισπράττω (παρόλο που πέφτει έξω), δεν έχει ιδέα όμως για το τι χάνω. Και δεν είναι δουλειά του να το ξέρει. Ως παραγωγός, δηλαδή εργοδότης, υπήρξα άψογος - και κάτι παραπάνω θα έλεγα. Απόδειξη ότι έχασα πάρα πολλά λεφτά, δεν θέλω να πω το ποσόν γιατί δημιουργούνται εντυπώσεις, αλλά μιλάμε για πολλά λεφτά. Οταν πας να κάνεις αυτή τη δουλειά καλά και με ό,τι προβλέπεται στις συλλογικές συμβάσεις, με όλους τους συντελεστές πολύ καλοπληρωμένους κ.λπ., δεν υπάρχει περίπτωση να κερδίσεις στο θέατρο. Αυτά τα χρήματα που ξοδεύτηκαν ξοδεύτηκαν εν γνώσει μου. Δεν τα κλαίω. Χρήματα αρκετά πήραμε από την τηλεόραση και από το θέατρο και χρήματα αρκετά χάσαμε. Αλλά δεν παραπονιέμαι. Θα ήταν τρελό να λέω εγώ «αχ τι αδικημένος που είμαι σ’ αυτή τη δουλειά». Δεν είναι σοβαρά πράγματα αυτά. Στο κάτω-κάτω δεν έκανα αυτή τη δουλειά ούτε για να βγάλω λεφτά, ούτε για να γίνω πλούσιος. Την έκανα γιατί μου άρεσε και δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτε άλλο.





- Δεν είναι παράλογο να σας αρέσει να χάνετε χρήματα από τη δουλειά σας; Το κίνητρό μου ήταν να κάνω θέατρο όπως το ήθελα εγώ. Οταν ανέβασα τον «Κατά φαντασίαν ασθενή» έβγαλα πολλά χρήματα. Οταν έκανα την «Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ έχασα πολλά χρήματα - για να αναφέρω δύο ακραία παραδείγματα. Δεν κλαίγομαι, ήταν όλα εν γνώσει μου. Αλλά είναι κι αυτό μέσα στο παιχνίδι

- Στο παρελθόν είχατε εκδηλώσει προθυμία να αναλάβετε τη θέση του διευθυντή στο Εθνικό Θέατρο. Εξακολουθείτε να ενδιαφέρεστε; Οχι, εκεί γίνεται ένα πολιτικό μαγείρεμα και εγώ δεν θέλω να μπω σ’ αυτή τη διαδικασία. Θα με ενδιέφερε, υπό ιδανικές συνθήκες, μόνο εάν υπήρχε η δυνατότητα να γίνει κάτι ουσιαστικό. Κατά την άποψή μου το σωστό θα ήταν ο υπουργός να καλούσε αυτούς που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τη θέση και να αξιολογήσει το σχέδιο που προτείνει ο καθένας. Αλλά κάτι τέτοιο δεν γίνεται. Αντ’ αυτού προτιμάται η λογική «γουρούνι στο σακί». Επ’ ουδενί δεν αμφισβητώ την τρέχουσα επιλογή, εξάλλου έχω συνεργαστεί με όλους τους διευθυντές του Εθνικού, από τον Νίκο Κούρκουλο έως τον σημερινό, τον Στάθη Λιβαθινό. Και πάντα επιμένω ότι πρέπει να αφήνουμε τον εκάστοτε διευθυντή να δείξει τη δουλειά του και να τον κρίνουμε με την ολοκλήρωση της θητείας του. 

- Εσείς ποια φιλοσοφία θα εφαρμόζατε εάν σας ανέθεταν τη διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου; Πιστεύω ότι το Εθνικό Θέατρο πρέπει να ανοιχτεί στον κόσμο, βεβαίως να κάνει και πειραματικές παραστάσεις, να έχει ρεπερτόριο υψηλό, να απευθύνεται μεν στον πολύ κόσμο, αλλά και να ταξιδεύει. Πιθανώς θα έκανα τις μισές παραστάσεις από όσες ανεβαίνουν σήμερα. Κυρίως όμως η δική μου άποψη είναι ότι το Εθνικό πρέπει να βγαίνει από τη φωλιά του και να κάνει παραστάσεις έξω. Το Εθνικό Θέατρο δεν είναι της Αθήνας, δεν είναι μόνο στο κτίριο Τσίλερ στην Αγίου Κωνσταντίνου, είναι εθνικό, δεν είναι αθηναϊκό. Θα έπρεπε να υπάρχει ένα κλιμάκιο που να περιοδεύει ανά την Ελλάδα ή και τον κόσμο. Με μία ή και δύο παραγωγές. Το Εθνικό δεν είναι δικό μου ή του εκάστοτε διευθυντή, πρέπει να έχει μια γενικότερη αποστολή. Σε ό,τι αφορά το ρεπερτόριο, να θέτει ψηλά τον πήχη ως προς την ποιότητα των παραστάσεων, να έχει ποικιλία, με έργα διεθνή και ελληνικά.

- Σας ενοχλεί η παρέμβαση της εξουσίας στα εσωτερικά του Εθνικού Θεάτρου; Κάθε υπουργός αποφασίζει για το ποιος θα είναι ο διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου της χώρας. Είναι δυνατόν; Και ύστερα μιλάμε για διαπλοκές. Αλλά όλα έτσι λειτουργούν στην Ελλάδα. Αστειότητες. Οργανισμοί όπως το Εθνικό Θέατρο, το Φεστιβάλ Αθηνών κ.λπ. εμπλέκονται με τα πολιτικά και το υπουργείο Πολιτισμού, ούτως ή άλλως, είναι λίγο βυζαντινοπρεπές. Αυτές είναι παιδικές αρρώστιες της Ελλάδας και πρέπει να τελειώνουμε μαζί τους κάποια στιγμή. Αλλά όπως λέει και ο Στέλιος Ράμφος, “οι Ελληνες είμαστε ακόμη παιδιά, δεν έχουμε ενηλικιωθεί”, γι’ αυτό έχουμε αυτά τα προβλήματα. Ομως, πρέπει να το καταλάβουμε κάποτε: η Ελλάδα είναι μια βαλκανική χώρα που έχει μεγάλα, τεράστια προβλήματα.

- Μήπως ενηλικιωθήκαμε κάπως ύστερα από το φιάσκο με τον Γιαν Φαμπρ στο Φεστιβάλ Αθηνών; Ο χειρισμός με τον Φαμπρ ήταν κι αυτός επιπόλαιος και βιαστικός, κρίθηκε εκ του αποτελέσματος και κατέρρευσε μέσα σε μία ημέρα. Είναι φοβερό να καλείς έναν καλλιτέχνη αυτής της κατηγορίας, να τον παρουσιάζεις στη συνέντευξη Τύπου, να συναντάται με τον πρόεδρο της κυβέρνησης και την άλλη μέρα να φεύγει. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει ποτέ. Ακούστηκε ότι «αντέδρασαν οι καλλιτέχνες». Μα τότε κακώς έφυγε ο Φαμπρ κατά την άποψή μου. Εγώ δεν συμφωνούσα από την αρχή με την επιλογή του, αλλά το να φύγει επειδή αντέδρασαν οι καλλιτέχνες δεν δείχνει σοβαρότητα. Και τι έγινε που αντέδρασαν; Ως κυβέρνηση υπερασπίζεσαι την επιλογή σου ή όχι; Μέγα λάθος. Ο Γιώργος Λούκος ήταν άκρως επιτυχημένος, κάτι που αποδείχτηκε από ό,τι έκανε - και δεν γνωρίζω καθόλου το οικονομικό κομμάτι για το οποίο κατηγορήθηκε.

- Μιλάτε συχνά για ένα πάγιο έλλειμμα παιδείας που μαστίζει την Ελλάδα διαχρονικά. Περιμένετε κι εσείς «πότε θα μιλήσουν οι πνευματικοί άνθρωποι»; Πρώτον, πρέπει να δούμε ποιους εννοούν «πνευματικούς ανθρώπους» αυτοί που τους επικαλούνται. Και δεύτερον, αυτοί οι «πνευματικοί άνθρωποι» μιλούν. Αλλά δεν τους ακούει κανείς. Δεν μιλάει ο Στέλιος Ράμφος, ο Χρήστος Γιανναράς; Δεν μιλάει ο Γιώργος Μπαμπινιώτης; Ο Θεοδόσης Τάσιος; Αλλά όταν στην Ελλάδα λέμε «γιατί δεν μιλάς;» εννοούμε «γιατί δεν λες αυτό που θέλω εγώ να ακούσω;». Η παιδεία είναι μείζον θέμα για το έθνος, δεν αρκεί μια συζήτηση στη Βουλή για τη δημιουργία εντυπώσεων. Αλλά και σε αυτό το ζήτημα έχουν βαρύτατη ευθύνη τα πολιτικά κόμματα, τα οποία λαϊκίζουν όλα. Ολα ανεξαιρέτως. Στην Ελλάδα υπάρχει τρομερή κομματοκρατία και λαϊκίζουν όλοι. Μιλάνε για τον λαό σαν να έτρωγαν μαζί του το προηγούμενο βράδυ. Και δεν ξέρουν τίποτα. Είναι απίστευτο.

- Βλέπετε κάτι ελπιδοφόρο για το μέλλον στον χώρο του ελληνικού θεάτρου; Το θέατρο στην Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο - θεωρώ μάλιστα ότι είναι μερικά βήματα μπροστά από την κοινωνία. Υπάρχει μια υπερδραστηριότητα η οποία με βρίσκει σύμφωνο. Βεβαίως, μέσα στα πολλά υπάρχουν και πράγματα που είναι ανόητα, ανάμεσα στους δημιουργούς υπάρχουν πολλά ψώνια κ.ο.κ. Πανηγυρίζουμε π.χ. επειδή έχουμε 100 θεατρικές ομάδες. Αλλά το θέμα είναι να πανηγυρίσουμε εάν υπάρχει κάτι καλό. Αυτό όμως είναι θέμα της ελληνικής νοοτροπίας γενικότερα και δυσκολεύει ιδιαίτερα τους νέους, γιατί τους βάζει σε ένα κλίμα ότι «είναι πολύ σοβαρά τα πράγματα». Δεν είναι. Η υποκριτική είναι κι αυτή μια δουλειά, η οποία απαιτεί πολύ κόπο, πολύ ψάξιμο κ.λπ. Δυστυχώς οι νέοι συνήθως παγιδεύονται. Και κυρίως παγιδεύονται από τα πολύ καλά λόγια. Οχι από τα άσχημα.