Πώς διαχειρίζονταν οι πρόγονοί μας την καθαριότητα της πόλης τους

Παρ’ όλο που αποφεύγουμε συστηματικά να μιλάμε για σκουπίδια, λες και δεν είναι μέρος της καθημερινής ζωής, θα σας παρουσιάσω σήμερα το πώς λειτουργούσε το 1938 η υπηρεσία καθαριότητας του Δήμου της Αθήνας με στοιχεία από σχετικό ρεπορτάζ της εφημερίδας «Πρωία».

Γράφει λοιπόν η φιλοπρόοδος εφημερίδα:

«Αι μικραί υπηρεσίαι εξασφαλίζουν την άνεσιν και την ευτυχίαν των ανθρώπων ακριβώς όπως αι μικραί εκδουλεύσεις διατηρούν τας μεγάλας φιλίας. Δι’ άλλην μίαν φοράν αποδεικνύεται ότι μερικά μικρά πράγματα και μερικοί άσημοι άνθρωποι παίζουν εις την ζωήν μας ρόλον μεγαλύτερον από πολλούς «γνωστούς» ανθρώπους και μεγαλωνύμους υπηρεσίας. Το θέμα βεβαίως δεν είνε πολύ ελκυστικόν ούτε πάρα πολύ αβρόν. Είνε όμως ενδιαφέρον και ως τοιούτον άξιον λόγου και συζητήσεως.



Εφαντασθήκατε επί παραδείγματι ποτέ τι θα εγίνετο εάν αιφνιδίως μίαν ωραίαν –έστω μη ωραίαν- πρωίαν έπαυεν αποτόμως λειτουργούσα η υπηρεσία καθαριότητος του Δήμου; Και τι θα συνέβαινεν εάν το σταμάτημα αυτό παρετείνετο επί μίαν επί παραδείγματι εβδομάδα; Το θέαμα των οδών της πόλεως και των οικιών μας εις τας οποίας θα είχον συγκεντρωθή πλέον των 4000 κυβικά μέτρα παντοειδών απορριμμάτων θα ήτο τέτοιο ώστε η ζωή της πρωτευούσης θα καθίστατο αυτόχρημα ανυπόφορος. Διότι –και εδώ ομιλούν αι στατιστικαί- το σύνολον των οικιακών και οδικών απορριμμάτων των Αθηνών και μόνον άνευ των περιχώρων υπερβαίνει τας 200.000 κυβικών μέτρων κατ’ έτος.

Δια να καταλάβη κανείς τι θα ειπή 200.000 κυβ. μ. δεν έχει παρά να σκεφθή ότι εάν συνεκεντρούτο όλη αυτή η ποσότης και εναπετίθεντο με τάξιν τα μεν επί των δε, θα εκάλυπτεν εις ύψος δύο σχεδόν μέτρων όλον τον χώρον τον οποίον καταλαμβάνει σήμερον η λεωφόρος Συγγρού από Αθηνών μέχρι Φαλήρου.



Ποία ακριβώς είνε η ποσότης των απορριμμάτων αυτών, πως συλλέγονται και τι απογίνονται; Ιδού τα τρία ερωτήματα που απευθύναμεν εις τον εν προκειμένω αρμόδιον, τον κ. Βήτον, διευθυντήν της υπηρεσίας καθαριότητος της πόλεως.

Κατ’ έτος λοιπόν περισυλλέγονται και απομακρύνονται υπό των αρμοδίων υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων 158.494 κυβικά μέτρα οικιακών απορριμμάτων, 44.130 κ.μ. οδικών απορριμμάτων και 8.037 κ.μ. χωμάτων και άλλων φερτών υλών. Αι τελευταίαι αυταί δεν έχουν … ιστορίαν διότι χρησιμοποιούνται αμέσως ή δια την κάλυψιν ρευμάτων και λάκκων ή συγκεντρούνται χωριστά από τα άλλα απορρίμματα κοσκινίζονται και μας δίνουν την λεπτήν άμμον με την οποίαν στρώνονται οι κεντρικοί αθηναϊκοί δρόμοι κατά τας ημέρας των εορτών και των παρελάσεων. Μικράν ιστορίαν έχουν τα λοιπά οδικά απορρίμματα τα οποία περισυλλέγονται δι’ αυτοκινήτων του Δήμου εφαρμοζομένης εν τινί μέτρω της αρχής των εναλλασσομένων δοχείων και μεγαλυτέραν έχουν αι 158.494 κ.μ. των οικιακών απορριμμάτων.
Δια την περισσυλογήν όλων αυτών των απορριμμάτων τα οποία αποτελούνται από τα πλέον ετερόκλητα και απροσδόκητα αντικείμενα εν διαλύσει, αποσυνθέσει ή αποστρατεία, και από τα πλέον άχρηστα δια μίαν οικογένειαν  πράγματα απασχολούνται καθημερινώς 200 δίτροχα κάρρα με τετρακοσίους εργάτας και αρκετά δημοτικά αυτοκίνητα.

Η πόλις έχει διαιρεθή προς τούτο εις 200 τομείς, έκαστος των οποίων εξυπηρετεί ανά έν δίτροχον εκτελούν δύο καθ’ ημέραν διαδρομάς και εις μίαν ανεξάρτητον τρόπον τινά περιφέρειαν αποτελουμένην από τας οδούς Σταδίου και Πανεπιστημίου και τας Πλατείας Συντάγματος και Ομονοίας και τινάς των περί αυτάς παρόδων,και αι οποίαι εξυπηρετούνται επί το αριστοκρατικώτερον από ευπροσωπότερα κλειστά δημοτικά αυτοκίνητα.

Όλα αυτά μεταφέρονται εις δύο σημεία έξω της πόλεως των περιφερειών Περιστερίου και Μπραχαμίου όπου και αποτίθενται διά να εξαφανισθούν μετ’ ολίγον σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν. Διότι τα απορρίμματα αυτά όσον και αν το πράγμα φανή παράδοξον χρησιμοποιούνται μάλιστα παραγωγικώς. Εις μερικάς ευρωπαϊκάς πόλεις καίονται ενώ εις άλλας χρησιμοποιούνται συστηματικώτερον υπό των διαφόρων βιομηχάνων πωλούμενα διά δημοπρασίας. Εδώ η εκμετάλλευσίς των γίνεται συμπτωματικώς, τρόπον τινά και ανατίθεται εις την … τύχην, τους χοίρους, τους … διαλογείς. Τους τελευταίους αυτούς ασφαλώς δεν τους γνωρίζετε, δι’ ό και σας τους παρουσιάζομεν.  





Είνε μία κατηγορία ανθρώπων οι οποίοι ζουν μέσα εις το περιθώριον της ζωής ή μάλλον μέσα εις τα απορρίμματα των μεγαλοπόλεων. Ρακοσυλλέκται που κατοικούν –το «κατοικούν» αυτό αποτελεί σχήμα λόγου- εις τα πέριξ του Περιστερίου και Μπραχαμίου, επισκέπτονται καθημερινώς τον χώρον όπου εναποτίθενται τ’ απορρίμματα, τα ερευνούν επισταμένως και περισυλλέγουν ό τι εξ αυτών δύναται να χρησιμοποιηθή. Συλλέγουν κυρίως τα χαρτιά, τα κόκκαλα, τα γυαλιά και τα μάλλινα είδη, τα οποία συγκεντρούνται εντός προχείρων περιμανδρωμένων χώρων και πωλούνται κατόπιν χονδρικώς εις τας διαφόρους βιομηχανίας. Τα χαρτιά πολτοποιούμενα μεταβάλλονται εις χάρτην περιτυλίγματος, τα κόκκαλα εις κουμπιά κ.α.
Επί πλέον ευρίσκονται και πολλά χοιροστάσια. Οι χοίροι αναμένουν ανυπομόνως την ημερησίαν συγκομιδήν απορριμμάτων, ερευνούν μεταξύ αυτών και καταβροχθίζουν ό τι το λιπαρόν ή οπωσδήποτε διαλυόμενον εν τω στομάχω, τα οποία και αποτελούν ως φαίνεται, εκλεκτήν δι’ αυτούς τροφήν. Ούτω μετά την επιδρομήν των χοίρων και των διαλογέων δεν απομένουν παρά μερικά ελάχιστα αντικείμενα, άχρηστοι τενεκέδες ως επί το πλείστον.

Οι ιδιοκτήται των χοιροστασίων αυτών είνε αυτοί  ούτοι οι μεταφορείς των απορριμμάτων ή τρίτοι συμβαλλόμενοι με τους «σκουπιδιάρηδες». Ούτω εξηγείται πως οι τελευταίοι αναλαμβάνουν την ασφαλώς όχι και διασκεδαστικήν αυτήν εργασίαν έναντι δραχμών 90 ημερησίως με τας οποίας πρέπει να συντηρήσουν ίππον, άμαξαν, βοηθόν και να κερδίσουν ακόμη.

Θα φαντάζεσθε ίσως ότι οι ατυχείς αυτοί άνθρωποι καθώς και οι «διαλογείς» συμφυρόμενοι καθ’ ημέραν με όλων των ειδών τας ακαθαρσίας, θα πάσχουν τις οίδε από ποίας ασθενείας. Και όμως οι υγιεινολόγοι φρονούν ότι όλοι αυτοί εκ της καθημερινής επαφής των με αυτά μέχρι τοιούτου σημείου, ώστε όχι μόνον υγιείς να είνε, αλλά και να έχουν ακόμη απόλυτον σχεδόν ανοσίαν.

Και επειδή ο λόγος περί υγείας, ας σημειωθή ότι ουδείς κίνδυνος υπάρχει δια την πόλιν εκ της συγκεντρώσεως των απορριμμάτων εγγύς αυτής και ότι καθώς εγνωμάτευσε κατόπιν ειδικών μελετών το Ινστιτούτον Παστέρ της Λίλλης αρκεί να συγκεντρούνται τ’  απορρίμματα εις χιλίων μέτρων απόστασιν από της πόλεως δια να μην υπάρχη ουδείς απολύτως κίνδυνος.
Εννοείται ότι εις τους τόπους αυτούς της συγκεντρώσεως των οικιακών απορριμμάτων συγκεντρούνται και όλα τα οδικά απορρίμματα μεταβαλλομένων ούτω των εκτάσεων αυτών εις πραγματικά νεκροταφεία των αψύχων των πόλεων. Εις νεκροταφείον των περισυλλεγομένων από τους αθηναϊκούς δρόμους νεκρών ζώων έχει μεταβληθή μία άλλη θέσις εκτός της πόλεως, τα Άσπρα Χώματα όπου θάπτονται μηνιαίως περί τα 400 ζώα.
Η υπηρεσία καθαριότητος του Δήμου Αθηναίων δαπανά κατ’ έτος δι’ όλας αυτάς και άλλας τινάς παρεμφερείς εργασίας 20 εκατομμύρια δραχμών, λειτουργεί δε με σύστημα και τάξιν, ο δε διευθυντής της μας εξέφρασε την ελπίδα ότι λίαν συντόμως τα αντιαισθητικά δίτροχα θα αντικατασταθούν επί το ευπρεπέστερον και εκπολιτιστικώτερον με ειδικά κεκαλυμμένα αυτοκίνητα».
(«Πρωία», 1938, υπογράφει ο Γ.Ν.Δ.)

Θωμάς Σιταράς (Αθηναιογράφος)
Διαβάστε περισσότερα στο www.paliaathina.com