Φρίντριχ Μερτς: Ο τραυματισμένος καγκελάριος μιας Γερμανίας σε υπαρξιακή κρίση

Της Δήμητρας Κυρανούδη*

Η Γερμανία από τις 6 Μαΐου έχει αλλάξει πολιτική σελίδα. Και καγκελάριο. Ο Φρίντριχ Μερτς, ο επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών, κατάφερε να εκλεγεί από τη Γερμανική Βουλή καγκελάριος με τη δεύτερη ψηφοφορία. Η πρώτη εθιμοτυπική ψηφοφορία δεν του έδωσε καν την απόλυτη πλειοψηφία που απαιτούνταν, έχοντας σημειώσει μάλιστα ιστορικές απώλειες από το κυβερνητικό κοινοβουλευτικό μπλοκ του «μεγάλου συνασπισμού», της Χριστιανικής Ένωσης και των Σοσιαλδημοκρατών. Όπως όλα δείχνουν οι «αποστάτες» ήταν εν μέρει και ομοϊδεάτες του. Μια τραυματική εμπειρία για τον Φρίντριχ Μερτς με το «καλημέρα» στην εξουσία, με πολλές ερμηνείες.

Πρώτον, ερμηνεύεται ως ένα ηχηρό μήνυμα ότι δεν θα έχει την επόμενη μέρα λευκή επιταγή στα μεγάλα διακυβεύματα, από τους επόμενους γερμανικούς προϋπολογισμούς «πολέμου» των επόμενων χρόνων και τις εκτεταμένες περικοπές στο κοινωνικό πεδίο που σχεδιάζει μέχρι την εξωτερική πολιτική και τις σκέψεις για αποστολή πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς στην Ουκρανία.

Δεύτερον, ως μια ηχηρή υπενθύμιση και προειδοποίηση από την ομοσπονδιακή βουλή ότι πλέον η Γερμανία δεν είναι όπως παλιά, σταθερή και απρόβλεπτη και ότι κοινοβουλευτικό πεδίο έχει εξελιχθεί σε πολιτικό ναρκοπέδιο -αυτό είναι άλλωστε το τίμημα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, το κοινοβούλιο ελέγχει και θέτει όρια στους κυβερνώντες.

Τρίτον, είναι μια απτή απόδειξη από την πρώτη μέρα ότι ο Φρίντριχ Μερτς οφείλει να αναζητήσει συναινέσεις και να προβεί πιθανώς ακόμη και σε επώδυνους συμβιβασμούς. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία δεν είναι «BlackRock», ο καπιταλιστικός κολοσσός στον οποίο δούλευε πριν επιστρέψει στην ενεργό πολιτική και την ηγεσία των Χριστιανοδημοκράτων. Θα πρέπει να αναζητήσει διαύλους επικοινωνίας και ίσως συνεργασίας κόμη και με τα κόμματα που ενδόμυχα απεχθάνεται: όπως η Αριστερά της νέας μαχητικής αρχηγού της, της Χάιντ Ράιχινεκ, η οποία ήταν αυτή που εν τέλει τον «έσωσε», συναινώντας στην επίσπευση της δεύτερης ψηφοφορίας την ίδια μέρα προκειμένου να βυθιστεί η χώρα σε άλλη μια περίοδο αστάθειας και αβεβαιότητας για το ποιος εν τέλει κυβερνά.

Τα πρώτα δύσκολα στοιχήματα του Μερτς

Μετά το πρώτο σοκ της Τρίτης και την απότομη γείωση στη νέα πραγματικότητα, ο Φρίντριχ Μερτς επιχειρεί να ανεβάσει στροφές και να επιδείξει ηγετικό προφίλ ευρωπαϊκού, αν όχι παγκόσμιου βεληνεκούς. Άγνωστο αν τα καταφέρει. Το πρώτο πεδίο σύγκρουσης με γειτονικές χώρες, όπως η Πολωνία είναι το μεταναστευτικό. Σε αγαστή σύμπνοια με τον Βαυαρό Χριστιανοκοινωιστή υπ. Εσωτερικών της κυβέρνησής του, τον Αλεξάντερ Ντόμπριντ, θέτουν ήδη σε εφαρμογή την εξαγγελία τους για κλειστά σύνορα και μαζικές απελάσεις. Πολλοί λένε ότι η αυστηρή μεταναστευτική πολιτική του Μερτς έχει ως τελικό αποδέκτη την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία πρωτίστως, που θα είναι η μείζων αντιπολιτευτική βουλή στην Μπούντεσταγκ την επόμενη τετραετία κι ενώ καλπάζει στις δημοσκοπήσεις φλερτάροντας με την πρωτιά.
Η αντίδραση του Ντόναλντ Τουσκ, του Πολωνού πρωθυπουργού, κατά το πρώτο τετ α τετ που είχαν στη Βαρσοβία, την επομένη της ορκωμοσίας Μερτς, ήταν ενδεικτική. Σε περίπτωση που η νέα γερμανική κυβέρνηση αναστείλει επ‘ αόριστον την Συνθήκη Σένγκεν ή επικαλεστεί βάσει των ευρωπαϊκών συνθηκών «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» για το μεταναστευτικό (όπως ανέφερε σχετικό δημοσίευμα της Welt που έπειτα διαψεύσθηκε), θα πρέπει να υπολογίζει σε σφοδρή αντίδραση ακόμη και από χώρες-στρατηγικού συμμάχους, όπως η Πολωνία.

Μπορεί ο Μερτς να σταθεί απέναντι στον Τραμπ;

Ως προς την οικονομία, υπόσχεται ουσιαστικά ένα νέο κράτος και νέα επανεκκίνηση για τη γερμανική οικονομία συλλήβδην: με έμφαση στην ψηφιακή μετάβαση, με ιστορικές επενδύσεις στις υποδομές της χώρας, με επιστροφή σε παλαιές και φθηνότερες ενεργειακές πηγές, στήριξη της βαριάς βιομηχανίας και εν γένει τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων. Θα πρέπει όμως πρώτα να ξεπεράσει τον σκόπελο της ύφεσης και να διαχειριστεί το νέο δασμολογικό πόλεμο των ΗΠΑ.

Ήδη στο πρώτο τηλεφώνημα του Φρίντριχ Μερτς με τον Ντόναλντ Τραμπ τέθηκε το ζήτημα των δασμών με τον Γερμανό καγκελάριο να ζητά «μηδενικούς δασμούς» και κοινή γραμμή απέναντι στην ΕΕ ως σύνολο. Η γερμανική οικονομία αν και λαβωμένη, παραμένει η ισχυρότερη οικονομία στην Ευρώπη και τα συμφέροντα που διακυβεύονται και στο οικονομικό πεδίο είναι υπαρξιακής φύσης για την ΕΕ και την ευρωζώνη. Μια γερμανική οικονομική κρίση δεν θα είναι καν όπως η ελληνική.

Οι συνέπειές της για την χρηματοπιστωτική και νομισματική ισορροοπία θα ήταν καταλυτικές απρόβλεπτων εξελίξεων. Το ερώτημα είναι αν ο Μερτς, με μια ισχνή κοινοβουλευτική πλειοψηφία, χαμηλή δημοφιλία και δημόσια οικονομικά που είναι υπό πίεση μπορεί να φέρει εις πέρας άμεσα τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις για τις οποίες έχει δεσμευθεί και παράλληλα να καταστήσει τη γερμανική οικονομία «great again» ώστε να διαπραγματευθεί επί ίσοις όροις με τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο ίδιος λέει ότι και οι δύο είναι «businessmen» και ότι μιλούν την ίδια γλώσσα.

Από την άλλη πλευρά στο μεγάλο πολεμικό μέτωπο της εποχής, της Ουκρανίας, όσο και αν η Γερμανία επιδιώκει ηγετικό ρόλο, για να τα καταφέρει θα πρέπει πράγματι να ξεπεράσει τον εαυτό της, αίροντας και την τελευταία κόκκινη γραμμή που της έχει απομείνει: την αποστολή πυραύλων Τaurus που θα μπορούσαν να πλήξουν στόχους εντός της ρωσίας. Ή να στείλει γερμανικά στρατεύματα στο πλαίσιο μια ειρηνευτικής αποστολής στην Ουκρανία. Ο δρόμος όμως για κάτι τέτοιο είναι μακρύς και η Ουάσιγκτον το γνωρίζει. Γι‘ αυτό και δεν συμπεριλαμβάνει το Βερολίνο ακόμη στους βασικούς συνομιλητές του για τις κρίσιμες αποφάσεις.

Γιατί αφορά την Ελλάδα η εκλογή Μερτς

Όσο για τις ελληνογερμανικές σχέσεις, παρά τα μηνύματα που εκπέμπουν οι «αδελφέςσυντηρητικές κυβερνήσεις, ο ελέφαντας στο δωμάτιο καλείται «δευτερογενής μετανάστευση», με τη Γερμανία να έχει ένα ισχυρό νομικό όπλο πια για να προχωρήσει σε επιστροφές αιτούντων άσυλο που ήδη έχουν λάβει διεθνή προστασία στην χώρα πρώτης υποδοχής, την Ελλάδα. Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Λειψίας με μια απόφαση-σταθμό ανέτρεψε προγενέστερη νομολογία που έκρινε απάνθρωπες τις συνθήκες διαβίωσης εντός και εκτός προσφυγικών δομών στην Ελλάδα.

Η Ελλάδα από την πλευρά της διεμήνυσε προσφάτως ότι δεν θα είναι ιδιαίτερα «φιλική» προς αντίστοιχα γερμανικά αιτήματα παραπέμοντας στην αρχή της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και της ισοκατανομής. Οι επόμενες μέρες θα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. 

Σίγουρο είναι πάντως ότι σε πρώτο χρόνο, οι Χριστιανοδημοκράτες και συγκεκριμένα το «CDU Wirtschaftsrat» θα απονείμει στον Έλληνα Πρωθυπουργό το σημαντικό οικονομικό βραβείο Ludwig Erhard Preis για τις «οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, την ψηφιοποίηση και την ενίσχυση της Eλλάδας ως επενδυτικού προορισμού». Ως προς τα λοιπά, θα συζητηθούν με τον Μερτς.

*Διευθύντρια Ελληνικού Προγράμματος DW και πολιτική ανταποκρίτρια στο Βερολίνο

Ειδήσεις σήμερα:

Μαργαρίτα και Νίκος Θεοδωράκης: Η μάχη για το επώνυμο, η διαθήκη και o καβγάς για το τεστ DNA

Μεταμεσονύκτια ρελάνς Πούτιν στο τελεσίγραφο για εκεχειρία: Πρότεινε άμεσες διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία στην Τουρκία την Πέμπτη

Συνεργασία με την Κωνσταντοπούλου ανακοίνωσε ο Κασσελάκης: Μαζί με τη Ζωή θα γίνουμε ο δημοκρατικός τους εφιάλτης