Οι εξελίξεις στην υπόθεση Βαρουφάκη επιβεβαιώνουν το "ΘΕΜΑ"

             Οι εξελίξεις επιβεβαίωσαν πλήρως το αποκαλυπτικό δημοσίευμα στο "ΘΕΜΑ" της Κυριακής που μας πέρασε. Η απόφαση  Τσίπρα για την "ανασχηματισμό" της διαπραγματευτικής ομάδας, το παρασκήνιο όσων προηγήθηκαν, αλλά και το πλαίσιο των προτάσεων που φέρεται να υπέβαλλε ο πρωθυπουργός είχαν καταγραφεί στο λεπτομερές ρεπορτάζ του Σταύρου Λυγερού.

Διαβάστε ολόκληρο το ρεπορτάζ

              Είκοσι τέσσερις ώρες μετά, η ελπιδοφόρα δήλωση Μέρκελ ότι πρέπει να γίνουν τα πάντα για να μην ξεμείνει από ρευστό η Ελλάδα αποδείχτηκε λόγια χωρίς αντίκρισμα. Η σύνοδος του Eurogroup ήρθε να διαψεύσει τις ελπίδες της Αθήνας πως με μία πολιτική συνεννόηση στο ανώτατο επίπεδο μπορεί να σπάσει το τείχος αδιαλλαξίας που έχει υψωθεί στο επίπεδο των εμπειρογνωμόνων (Brussels Group).

              Προφανώς οι τόσο διαφορετικές δημόσιες δηλώσεις της Ανγκελα Μέρκελ και του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν οφείλονται στην απόσταση που χωρίζει τις Βρυξέλλες από τη Ρίγα. Ούτε μπορεί να ερμηνευτεί ως διαφωνία για το ελληνικό πρόβλημα ανάμεσα στην καγκελάριο και στον υπουργό Οικονομικών της. Ο Γερμανός κυβερνητικός εκπρόσωπος άλλωστε διευκρίνισε πως μετά τη συνάντηση Τσίπρα - Μέρκελ δεν άλλαξε η πολιτική του Βερολίνου.

              Παρ’ όλα αυτά, στο Μαξίμου παραμένουν αγκιστρωμένοι στη δεδηλωμένη αισιοδοξία τους. Ισχυρίζονται μάλιστα ότι το πρωτοφανές σε ένταση αρνητικό κλίμα που επικράτησε στο Eurogroup της Παρασκευής είναι μία ένδειξη ότι είμαστε στα πρόθυρα συμφωνίας.
Μία εξήγηση αυτής της αισιοδοξίας είναι οι αξιόπιστες πληροφορίες πως στην προσπάθειά του να φτάσει σε συμφωνία, ο πρωθυπουργός είναι διατεθειμένος να κάνει και πρόσθετα βήματα πίσω. Για την ακρίβεια, εμφανίζεται διατεθειμένος:
              Πρώτον, να αποδεχτεί την αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου, εξαιρώντας όσα από αυτά υστερούν σε τουριστική κίνηση.

              Δεύτερον, να δώσει σε ιδιώτες το 49% και τη διοίκηση δημοσίων οργανισμών και επιχειρήσεων, με την εξαίρεση ορισμένων στρατηγικής σημασίας όπως η ΔΕΗ. Υπό την προϋπόθεση ότι το τίμημα θα είναι σχετικά ικανοποιητικό και ένα τουλάχιστον μέρος των εσόδων θα χρηματοδοτήσει το ασφαλιστικό σύστημα και την ανάπτυξη. Το ίδιο ισχύει και για τη δημόσια περιουσία.

            Τρίτον, να καταργήσει τις πρόωρες συντάξεις και να συζητήσει με θετική διάθεση μέτρα εκσυγ χρονισμού του ασφαλιστικού συστήματος.

            Θεωρώντας πως έχει ήδη κάνει πολλές υποχωρήσεις και πως έχει μείνει για να διανυθεί το 30% της απόστασης που χωρίζει τις δύο πλευρές, ο Αλέξης Τσίπρας πίστευε πως κάνοντας επιπλέον βήματα πίσω θα επιτύχει έναν συμβιβασμό. Γι’ αυτό και όχι μόνο δημοσίως, αλλά και σε συνεργάτες του εξέφραζε σχεδόν βεβαιότητα πως τελικώς θα επιτευχθεί συμφωνία.

            Κι αυτό παρότι τα σημάδια στο Brussels Group, την επίσημη σκηνή των διαπραγματεύσεων, δεν ήταν ενθαρρυντικά. Καλά ενημερωμένη πηγή μας αναφέρει πως από ένα χρονικό σημείο και πέρα οι θεσμοί φόρτωσαν την ατζέντα, επαναφέροντας πρόσθετες μνημονιακές απαιτήσεις, πέρα από τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, τις ομαδικές απολύσεις κ.λπ.

            Ενώ είχε διαφανεί πως οι δύο πλευρές είχαν φτάσει σε ακτίνα συμφωνίας όσον αφορά στο ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος, οι εκπρόσωποι των δανειστών ζήτησαν νέες περικοπές δημοσίων δαπανών. Για να τις δικαιολογήσουν ισχυρίζονται πως το 2015 θα κλείσει με έλλειμμα περίπου 2% του ΑΕΠ. Οπως αποκάλυψε ο ίδιος ο Βαρουφάκης, στο Eurogroup απαίτησαν επίσης συρρίκνωση σε βαθμό εξαλείψεως των επικουρικών συντάξεων, ξεπάγωμα των πλειστηριασμών για την πρώτη κατοικία και πρόσβαση της τρόικας στους υπουργούς.





Μπούλινγκ κατά Βαρουφάκη

                Στο σημείο που έχουν φτάσει οι διαπραγματεύσεις, είναι προφανές ότι οι διαφωνίες είναι αμιγώς πολιτικές. Γι’ αυτό και ο Τσίπρας, όπως αναφέραμε και στην αρχή, επιδίωξε να τις υπερβεί με πολιτική συνεννόηση. Αυτό τον σκοπό είχαν οι συναντήσεις του με τη Μέρκελ, τον Ολάντ και τον Γιούνκερ. Αν και δεν υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες για τα περιεχόμενο των συνομιλιών, το πολιτικό μπούλινγκ που υπέστη ο Βαρουφάκης στο Eurogroup αποδεικνύει ότι η προσπάθεια του πρωθυπουργού δεν είχε -τουλάχιστον άμεσο- αποτέλεσμα. Σύμφωνα με κυβερνητικό παράγοντα, οι δανειστές ακολουθούν εδώ και καιρό παρελκυστική τακτική, παρότι κατηγορούν την ελληνική πλευρά ότι καθυστερεί. Τα όσα όλο αυτό το διάστημα δηλώνουν έχουν νόημα μόνο εάν ως καθυστέρηση εννοούν την άρνηση της Αθήνας να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις τους!

              Κατά τον ίδιο παράγοντα, στόχος τους είναι να παραλύσουν την ήδη εξουθενωμένη ελληνική οικονομία και κατ’ αυτό τον τρόπο να φθείρουν πολιτικά τον Τσίπρα. Ελπίζουν ότι με τον ελεγχόμενο στραγγαλισμό θα τον υποχρεώσουν σε παράδοση άνευ όρων. Εάν δεν παραδοθεί, ελπίζουν ότι με τη δραματική επιδείνωση της ελληνικής οικονομίας θα στρέψουν εναντίον της κυβέρνησης τα μικρομεσαία στρώματα και κατ’ αυτό τον τρόπο θα την αποσταθεροποιήσουν.

Σε πελάγη αισιοδοξίας

             Η εκτίμηση αυτή δεν είναι, βεβαίως, άγνωστη στο Μέγαρο Μαξίμου. Οι ένοικοί του ωστόσο ελπίζουν πως τελικώς δεν θα χρειαστεί ούτε να παραδοθούν άνευ όρων, ούτε να πάνε σε ρήξη. Ισως επειδή η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Ισως επειδή ο Τσίπρας πιστεύει στο αστέρι του. Και πώς να μην πιστεύει όταν η τύχη τον έχει αγγίξει με το ραβδάκι της τρεις συνεχόμενες φορές; Την πρώτη όταν ο Αλέκος Αλαβάνος τον επέλεξε για επικεφαλής του δημοτικού συνδυασμού για την Αθήνα βγάζοντάς τον από την αφάνεια. Τη δεύτερη όταν τον προώθησε στην προεδρία του Συνασπισμού, θεωρώντας ότι θα τον ελέγχει. Και την τρίτη όταν η καταλυτική κρίση οδήγησε σε κατάρρευση το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα και ως εξ αυτού μετέτρεψε τον ΣΥΡΙΖΑ από μικρό κόμμα διαμαρτυρίας σε αξιωματική αντιπολίτευση το 2012 και σε εξουσία τον περασμένο Ιανουάριο.

                    Η λόγω των βιωμάτων του υπέρμετρη αισιοδοξία του πρωθυπουργού επικαθόρισε τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε εξαρχής τις δύσκολες σχέσεις με το ευρωιερατείο. Ενας δεύτερος λόγος είναι ο ευρωπαϊσμός του. Οσο κι αν μοιάζει παράδοξο, η ηγεσία της Ριζοσπαστικής Αριστεράς έχει μία υπερτιμημένη άποψη για την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.

               Ο σημαντικότερος όμως λόγος που ο Τσίπρας αφέθηκε να παρασυρθεί από την τακτική του Σόιμπλε και σήμερα βρίσκεται σε δυσμενή θέση είναι ότι από το 2012 έχει επαναπαυτεί στην εκτίμηση ότι η Ελλάδα είναι συστημικός κίνδυνος και πως γι’ αυτό τον λόγο τα αφεντικά της Ευρωζώνης τελικώς θα επιδιώξουν έναν συμβιβασμό. Εχει υποτιμήσει το γεγονός πως το νόμισμα έχει και άλλη όψη.

               Αν πιστέψουμε πηγή στις Βρυξέλλες που παρακολουθεί τις διαπραγματεύσεις, η αισιοδοξία του Τσίπρα ενδεχομένως να οφείλεται σε άλλη αιτία. Η εν λόγω πηγή ισχυρίζεται ότι για να επιτευχθεί συμφωνία πρέπει να θυσιαστεί ως άλλη Ιφιγένεια ο Βαρουφάκης. Απέφυγε να διευκρινίσει εάν το ζήτημα αυτό αποτέλεσε αντικείμενο της συνομιλίας Τσίπρα - Μέρκελ, αλλά ήταν ξεκάθαρος όσον αφορά στην απαίτηση του ευρωιερατείου να απομακρυνθεί από το γήπεδο ο σημερινός υπουργός Οικονομικών.

             Η ίδια πηγή μάλιστα αποδίδει το απροκάλυπτο μπούλινγκ που υπέστη στο Eurogroup στην πρόθεση του ευρωιερατείου να στείλει το ξεκάθαρο μήνυμα στον πρωθυπουργό ότι ο Βαρουφάκης είναι εμπόδιο για τη σύναψη συμφωνίας. Τον ίδιο σκοπό υπηρετεί και η απόρριψη της πρότασής του να αποτυπωθούν σε μία μερική συμφωνία οι συγκλίσεις που έχουν επέλθει και με βάση αυτή τη μερική συμφωνία να υπάρξει μερική εκταμίευση της δόσης για να πληρωθεί το ΔΝΤ. 

           Στο Μαξίμου χρεώνουν στον Βαρουφάκη πολλά λάθη, αλλά δεν είναι αφελείς να πιστεύουν ότι είναι το πραγματικό εμπόδιο. Τείνουν να θεωρήσουν, όμως, πως με τον ναρκισσισμό και τους χειρισμούς του «έκαψε» τον εαυτό του. Μ’ αυτή την έννοια, η εκ Βρυξελλών πληροφορία δεν αντιφάσκει με τα όσα γνωρίζουμε.

Θέλουν καρατόμηση του Γιάνη

           Η επιδίωξη του ευρωιερατείου να καρατομηθεί ο Βαρουφάκης έχει φανεί πολύ καθαρά από την εκστρατεία αποδόμησής του μέσα από συστηματικές διαρροές προς τα διεθνή ΜΜΕ και αντίστοιχα επιθετικά δημοσιεύματα. Στο ίδιο πλαίσιο εγγράφονται και οι άκρως προσβλητικές δηλώσεις ομολόγων του που λειτουργούν σαν τσιράκια του Σόιμπλε αυτές τις ημέρες.
           Ολα αυτά είναι ενδείξεις που ενισχύουν την αξιοπιστία της πληροφορίας ότι έχει ζητηθεί από τον Τσίπρα η κεφαλή του Βαρουφάκη επί πίνακι. Ο λόγος που ο Σόιμπλε πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση είναι για να στείλει ένα μήνυμα ότι όποιος τολμήσει να σταθεί απέναντί του θα έχει την ίδια τύχη. Για τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών το γόητρο και οι πολιτικοί συμβολισμοί είχαν πάντα καίρια σημασία επειδή συνδέονται με τις ηγεμονικές φιλοδοξίες του Βερολίνου.
             Σύμφωνα με την πηγή από τις Βρυξέλλες, ο Τσίπρας αρνήθηκε να θυσιάσει τον υπουργό του εάν δεν έχει στα χέρια του συμφωνία και εκταμίευση. Αφησε, όμως, να εννοηθεί (ίσως και κάτι παραπάνω) πως μετά τη συμφωνία είναι διατεθειμένος να τον αντικαταστήσει, αναγνωρίζοντας ότι το πολεμικό κλίμα που επικρατεί στο Eurogroup είναι αντιπαραγωγικό και δεν μπορεί να συνεχιστεί.

           Εάν είναι ακριβής αυτή η πληροφορία, προφανώς στο Μαξίμου θα έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα έχει δυσβάσταχτο πολιτικό κόστος να διατηρήσουν τον Βαρουφάκη στη θέση του. Εξαρχής άλλωστε τον επέλεξαν ως «χρήσιμο εργαλείο». Οταν θέσαμε το ερώτημα σε αρμόδιο κυβερνητικό παράγοντα, δήλωσε άγνοια. Μας είπε, ωστόσο, πως εάν απομακρυνθεί ο Βαρουφάκης πιθανότερο αντικαταστάτη του θεωρεί τον Χουλιαράκη, σημερινό επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων και συνεργάτη του αντιπροέδρου Δραγασάκη.

              Είναι αξιοσημείωτο, πάντως, και ίσως όχι άσχετο με την παραπάνω πληροφορία, ότι μετά τη σύνοδο του Eurogroup ο Βαρουφάκης κατηγόρησε καθαρά τους δανειστές ότι υπονομεύουν τις διαπραγματεύσεις και ότι ενώ ουσιαστικά αρνούνται να συζητήσουν έγγραφες ελληνικές προτάσεις, στη συνέχεια ισχυρίζονται δημοσίως ότι η Αθήνα δεν έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις.

             Οπως και να έχουν τα πράγματα, είναι σαφές πως σ’ αυτούς τους τρεις μήνες η ελληνική κυβέρνηση ποτέ δεν έθεσε το ευρωιερατείο ενώπιον πολιτικού διλήμματος ώστε να ενεργοποιήσει και τις εσωτερικές αντιθέσεις του. Κυβερνητικοί παράγοντες δηλώνουν τώρα πως εάν το ευρωιερατείο επιμείνει στην αδιάλλακτη στάση του, θα θεωρήσουν πως πρόκειται για πολιτική επιλογή και ως εκ τούτου η Αθήνα θα αντιδράσει αντιστοίχως.

Σενάρια για εκλογές ή δημοψήφισμα

                        Δεν είναι τυχαίο ότι από την πλευρά της συμπολίτευσης επανήλθαν στο προσκήνιο τα σενάρια για προκήρυξη εκλογών ή δημοψηφίσματος. Προς το παρόν, όμως, η κυβέρνηση συγκεντρώνει διαθέσιμα για να πληρώνει τις τρέχουσες δανειακές υποχρεώσεις της. Οσο πληρώνει οι δανειστές δεν έχουν κανέναν λόγο να βιάζονται για συμφωνία και εκταμίευση της δόσης. Στην πρώτη τους συνάντηση, μάλιστα, η Μέρκελ είχε υποδείξει στον Τσίπρα πού υπάρχουν διαθέσιμα ώστε να τα χρησιμοποιήσει για να πληρώσει το ΔΝΤ.

                      Η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για την υποχρεωτική κατάθεση στην Τράπεζα της Ελλάδος όλων σχεδόν των διαθεσίμων του ευρύτερου δημόσιου τομέα είναι κίνηση κλιμάκωσης προς την ίδια κατεύθυνση. Σε συνδυασμό με τη χρονική καθυστέρηση αποπληρωμής υποχρεώσεων του κράτους προς ιδιώτες (εξ ου και το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα του α’ τριμήνου), έχει στόχο όχι μόνο να εξασφαλιστούν τα απαραίτητα κονδύλια για μισθούς και συντάξεις, αλλά και να καταστεί δυνατή η αποπληρωμή της δόσης των 750 εκατ. προς το ΔΝΤ εάν μέχρι τις 12 Μαΐου δεν έχει προκύψει συμφωνία.

                   Η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου κόστισε πολιτικά στην κυβέρνηση. Οχι μόνο επειδή έστρεψε τους άρχοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης εναντίον της, όχι μόνο επειδή έδωσε πραγματικό έρεισμα στην αντιπολίτευση να επιτεθεί, όχι μόνο επειδή προκάλεσε αντιδράσεις και στους κόλπους της ίδιας συμπολίτευσης, αλλά κυρίως επειδή κατέδειξε στην κοινή γνώμη ότι με δυσκολία κρατιέται το κεφάλι έξω από το νερό. Κι αυτό ενεργοποιεί αρνητικά αντανακλαστικά στους πολίτες.

                Η πρωτοφανής πολιτική ένταση στη Βουλή την Παρασκευή είναι μια αλάνθαστη ένδειξη ότι η ασφυκτική πίεση που ασκούν με όλους τους τρόπους οι δανειστές στην Ελλάδα τροφοδοτεί την εσωτερική πολιτική σύγκρουση - και μάλιστα με ανεξέλεγκτους όρους. Διαβλέποντας το ενδεχόμενο αποσταθεροποίησης της κυβέρνησης Τσίπρα στον χώρο της αντιπολίτευσης, έχουν ήδη αρχίσει ζυμώσεις για το ενδεχόμενο συγκρότησης από τη Ν.Δ., το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι ενός «ευρωπαϊκού μετώπου» με σκοπό να λειτουργήσει ως δυνάμει εναλλακτική λύση.
                   Οσο η κυβέρνηση Τσίπρα δεν εξασφαλίζει συμφωνία και εκταμίευση της δόσης και ταυτοχρόνως όσο αποφεύγει να φέρει τον κόμπο στο χτένι, θέτοντας και το ευρωιερατείο ενώπιον διλήμματος, θα πατάει σε δύο βάρκες. Και η ζωή μας διδάσκει πως όποιος πατάει σε δύο βάρκες είναι καταδικασμένος κάποια στιγμή να βρεθεί στη θάλασσα...