Σταύρος Παπασταύρου:Ο επίμονος διαπραγματευτής του Μαξίμου διάδοχος του Στουρνάρα

Μπαίνοντας κάποιος στο Μέγαρο Μαξίμου για να συναντήσει τον πιο στενό σύμβουλο του πρωθυπουργού κ. Σταύρο Παπασταύρου, εκπλήσσεται. 

Ο ίδιος δεν διαθέτει καν γραφείο καθώς είναι γεγονός ότι το Μαξίμου έχει έλλειψη τέτοιων χώρων. Γι’ αυτό δουλεύει μαζί με τον έτερο σύμβουλο του κ. Σαμαρά, τον κ. Δημήτρη Πτωχό, στη μεγάλη αίθουσα που συνεδριάζει το Υπουργικό Συμβούλιο. Αυτό βέβαια ελάχιστα απασχολεί τον κ. Παπασταύρου, για τον οποίο ακούγεται έντονα τελευταία ότι θα είναι ο νέος «τσάρος της οικονομίας» και ο άνθρωπος που κατά τα φαινόμενα από τον Ιούνιο θα διαπραγματεύεται με την τρόικα από τον θώκο του υπουργού, αν όντως επιβεβαιωθούν οι σχετικές πληροφορίες. 

Ο κ. Παπασταύρου δεν είναι τυχαίο πρόσωπο. Στο λεγόμενο «war room» του Μεγάρου Μαξίμου ο σύμβουλος του κ. Σαμαρά έχει την πλήρη εικόνα της μάχης που είναι σε εξέλιξη με την τρόικα τους τελευταίους 24 μήνες. Είναι ο άνθρωπος που γνωρίζει όσο ελάχιστοι όλα τα κρίσιμα σημεία των διαπραγματεύσεων με τους επικεφαλής της τρόικας, έχει άποψη για όλες τις εκκρεμότητες με τα προαπαιτούμενα που απορρέουν από το μνημόνιο και τις όποιες «μαύρες τρύπες» υπάρχουν. 

Ο νυν υπουργός Οικονομικών κ. Γιάννης Στουρνάρας έχει την καλύτερη γνώμη γι’ αυτόν. Σε αντίθεση με άλλους συμβούλους πρώην πρωθυπουργών που είχαν πολύ κακές σχέσεις με τους εκάστοτε υπουργούς Οικονομικών, οι σχέσεις των δύο ανδρών θεωρούνται κάτι παραπάνω από άριστες. «Η φιλοσοφία και η χημεία τους ταιριάζει», λέει χαρακτηριστικά αξιωματούχος της κυβέρνησης που έχει ζήσει από κοντά τις κρίσιμες διαπραγματεύσεις του περασμένου χειμώνα. 

Κατενάτσιο στον αγώνα με την τρόικα

Ο κ. Στουρνάρας λέει τα καλύτερα λόγια για τον κ. Παπασταύρου, όπως ότι «ο Σταύρος είναι δεινός διαπραγματευτής. Ως δικηγόρος που έχει κλείσει πολλές διεθνείς συμφωνίες έχει μάθει να μην υποχωρεί μπροστά στις απαιτήσεις των αντιπάλων».
 
Είναι φίλοι από το Κολλέγιο Αθηνών τη δεκαετία του ’80 και συναντώνται συχνά ακόμα και σήμερα. «Αυτό που κάνει ο Σταύρος εξοντώνει τον αντίπαλό του. Με τις πολύωρες διαπραγματεύσεις μπορεί να τραβήξει μια σύσκεψη όλο το βράδυ και όλη την επόμενη ημέρα. Παίζει κατενάτσιο. Τον κουράζει τόσο με αποτέλεσμα να τον αναγκάσει να υποχωρήσει», λένε στο κυβερνητικό επιτελείο. 

Το ίδιο λένε όλοι όσοι τον έχουν παρακολουθήσει από κοντά στις σκληρές συσκέψεις με την τρόικα από το φθινόπωρο του 2013 έως τον Μάρτιο του 2014. «Επί της ουσίας ήταν ο κακός της υπόθεσης, καθώς σε πολλές περιπτώσεις ο κ. Στουρνάρας λόγω της θέσεώς του δεν μπορούσε να παίξει αυτόν τον ρόλο», λέει κυβερνητικός αξιωματούχος. Ο ίδιος αξιωματούχος έχει να θυμηθεί πολλά περιστατικά, όπως μεταξύ άλλων την οργίλη απάντηση που έδωσε στον κ. Πολ Τόμσεν σε μία από τις συσκέψεις του περασμένου χειμώνα όταν ο τροϊκανός αξιωματούχος απαίτησε από την ελληνική διαπραγματευτική ομάδα να ξεχάσει το πλεόνασμα, να σταματήσει να ομιλεί για τη διανομή του στις ασθενέστερες ομάδες πληθυσμού, γιατί, όπως τους έλεγε με εκείνο το γνωστό παγερό ύφος του, «δεν έχετε λεφτά για τέτοιες πολυτέλειες». Και ο κ. Παπασταύρου του είπε: «Τι άλλο θέλετε τέλος πάντων από εμάς, κύριε Τόμσεν; Μήπως να ξαπλώσει μπροστά σας ο πρωθυπουργός και να σας κάνει δέκα push-ups για να ευχαριστηθείτε;». Η μνήμη του πρωθυπουργικού συμβούλου λέγεται ότι είναι παροιμιώδης. Θυμάται απέξω το τελευταίο μνημόνιο, κάτι που έχει εντυπωσιάσει ακόμα και τον σκληρό της τρόικας κ. Τόμσεν. Σε μια σύσκεψη που έγινε στο υπουργείο Οικονομικών, οι κύριοι Τόμσεν και Παπασταύρου διαφωνούσαν έντονα για ένα προαπαιτούμενο που δεν είχε ακόμα ικανοποιηθεί. Τότε ο κ. Παπασταύρου λέει στον επικεφαλής του ΔΝΤ: «Στη σελίδα 70, στην υποπαράγραφο Α, αναφέρει ότι αυτό το προαπαιτούμενο θα πρέπει να έχει ικανοποιηθεί έως τον Ιούνιο του 2014»… 
Εκπληκτος ο κ. Τόμσεν ζήτησε να του φέρουν το υπογεγραμμένο μνημόνιο όπου και διαπίστωσε του λόγου το αληθές. Σε μια άλλη σύσκεψη ο επικεφαλής της τρόικας επιχείρησε να κάνει μια παρέμβαση επί θεμάτων ναυτιλίας. Τότε επενέβη ο σύμβουλος του πρωθυπουργού και του είπε: «Αφήστε τη ναυτιλία, κύριε Τόμσεν, εμείς εδώ στην Ελλάδα τη ζούμε, την ξέρουμε καλά, καλύτερα από την τρόικα», και ο κ. Τόμσεν δεν επέμεινε. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός μάλιστα δεν κρύβει την απόλυτη εμπιστοσύνη του στο πρόσωπο του κ. Παπασταύρου. Στα τέλη Φεβρουαρίου, όταν ο κ. Σαμαράς επρόκειτο να παραθέσει δείπνο προς τιμήν του Φινλανδού πρωθυπουργού κ. Γίρκι Κατάινεν στο εστιατόριο του Μουσείου της Ακρόπολης, ξαφνικά ανέβασε πυρετό 39,5. 

Οι γιατροί τότε τον συμβούλευσαν να περιοριστεί στην οικία του και να μη σκεφθεί καν να βγει έξω. Το δείπνο όμως προς τιμήν του Φινλανδού ομολόγου του (ο οποίος ακόμα και σήμερα κρατά ιδιαίτερα σκληρή στάση έναντι της χώρας μας) έπρεπε οπωσδήποτε να παρατεθεί. Ετσι τηλεφώνησε σε τρία άτομα της κυβέρνησης να τον αντικαταστήσουν: πρώτα απ’ όλα επικοινώνησε με τον κ. Στουρνάρα, εν συνεχεία με τον κ. Παπασταύρου και τέλος με τον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος κ. Γιώργο Προβόπουλο. 

Με ευρύ δίκτυο διεθνών επαφών 

Ανθρωπος συνετός, όπως μας λένε όσοι τον γνωρίζουν καλά, ο κ. Παπασταύρου πατάει γερά στα πόδια του. Ευφυής, μεθοδικός και χαμηλών τόνων βρίσκεται σε μια θέση που απαιτεί πείρα, γνώση και αντοχές. Αφού τελείωσε το Κολλέγιο Αθηνών σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Χάρβαρντ. Αυτό σημαίνει ότι ο κ. Παπασταύρου διαθέτει όλο το πακέτο που οι σημερινές περιστάσεις απαιτούν και μάλιστα με το παραπάνω. Δια­θέτει διεθνή εμπειρία και σημαντικές επαφές στο εξωτερικό και αυτό διότι ο ίδιος από την πενταετή θητεία του (1997-2001) ως πρόεδρος της Democrat Youth Community of Europe, δηλαδή της Νεολαίας του Χριστιανοδημοκρατικού-Λαϊκού Κόμματος της Ε.Ε., έχει σχέσεις με όλη τη σημερινή ευρωπαϊκή ελίτ. Με τα «παιδιά» των late 90s που σήμερα είναι κορυφαίοι Ευρωπαίοι υπουργοί, τεχνοκράτες, ακόμα και πρωθυπουργοί! Υφιστάμενος του κ. Παπασταύρου και στενός του φίλος, στα νιάτα τους, υπήρξε εξάλλου ο τέως πρωθυπουργός της Ιταλίας κ. Ενρίκο Λέτα. Αυτή τη γνωριμία αξιοποίησε υπέρ της χώρας μας ο Ελληνας «αβοκάτο» του πρωθυπουργού όταν το προηγούμενο καλοκαίρι ο τελευταίος επιδίωκε να δημιουργήσει μια πρώτη συμμαχία των δοκιμαζόμενων χωρών του Νότου. Κάπως έτσι, ο κ. Λέτα ήρθε στην Ελλάδα και έκανε μάλιστα και θερμές δηλώσεις για την ελληνική προσπάθεια. 

Από την ευρωπαϊκή του θητεία, όμως, ο κ. Παπασταύρου γνωρίζει και σημαίνοντα στελέχη του CDU, του κόμματος δηλαδή της κυρίας Ανγκελα Μέρκελ. Αυτές τις σχέσεις αξιοποιεί σήμερα ως συντονιστής της ομάδας Ελληνογερμανικής Συνεργασίας. 

Οι συμμαθητές του από το Κολλέγιο Αθηνών θυμούνται ακόμη τους ομηρικούς καβγάδες του με τον Μάκη Βορίδη λόγω διαφορετικών πολιτικών πεποιθήσεων τότε. Με θητεία στο μεγάλο και ιστορικό δικηγορικό γραφείο Ζέπος-Γιαννόπουλος λόγω των λαμπρών σπουδών του στο Χάρβαρντ, θεωρείται άριστος νομικός με επαγγελματικές επιτυχίες. Πάντοτε όμως είχε πολιτικές ανησυχίες και ήδη από τα φοιτητικά του χρόνια είχε ενταχθεί στην ΟΝΝΕΔ. 
Φίλος του μάλιστα από τα μαθητικά χρόνια λέει σήμερα ότι «ο Σταύρος δεν ήταν απλώς ένα πρόσωπο από τον χώρο της Κεντροδεξιάς που αξιοποίησε το γεγονός ότι αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών».

Ο πρωθυπουργικός σύμβουλος εισήχθη στην πολιτική από τον κ. Ιωάννη Βαρβιτσιώτη: ο πρώην υπουργός της Νέας Δημοκρατίας εισηγείται και τελικά πετυχαίνει την τοποθέτησή του στο ευρωψηφοδέλτιο της Ν.Δ. το 1999. 

Μετά την ευρωπαϊκή θητεία του στη Νεολαία του Λαϊκού Κόμματος, επιστρέφει στη μάχιμη δικηγορία και παράλληλα ενεργοποιείται στις Διεθνείς Σχέσεις του κόμματος της Ν.Δ.  Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 παντρεύεται, ωστόσο η μοίρα θα σταθεί σκληρή μαζί του: η αγαπημένη του σύντροφος θα φύγει από τη ζωή. Εκτοτε μεγαλώνει μόνος του τον δίχρονο τότε γιο τους. Ολοι στη Νέα Δημοκρατία συμπαρίστανται στον νεαρό δικηγόρο, ο οποίος από τότε δεν θα ξαναπαντρευτεί και θα αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο παιδί του και στο κόμμα. 

Το 2004 ο κ. Κώστας Καραμανλής, εκτιμώντας το δίκτυο διεθνών επαφών του κ. Παπασταύρου, θα τον τοποθετήσει γραμματέα Διεθνών Σχέσεων της Ν.Δ. και στις ευρωεκλογές του 2009 θα είναι και πάλι υποψήφιος στην ένατη θέση. Ο τέως πρωθυπουργός, αν και έδωσε το πράσινο φως για το ευρωψηφοδέλτιο, ποτέ δεν τον ενέταξε στην αποκαλούμενη «ομάδα της Ραφήνας». Πολλοί πιστεύουν πως ο κ. Παπασταύρου είναι ένα ακόμα παιδί του στενού πυρήνα φίλων και των παλιών συνοδοιπόρων του κ. Σαμαρά. Ομως εκείνος ήρθε κοντά με τον πρωθυπουργό μόλις το 2009, μετά την εκλογή του τελευταίου στην προεδρία της Ν.Δ. Στα δύσκολα βέβαια απέδειξε, αν μη τι άλλο, την αξία του. Οταν η Ν.Δ. ήταν αποκλεισμένη λόγω της σθεναρά αντίθετης στάσης Σαμαρά απέναντι στο μνημόνιο και τις γερμανικές απαιτήσεις, ο κ. Παπασταύρου ήταν που έριχνε γέφυρες στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αποτρέποντας την απομόνωση του κόμματος. Εκείνες τις κρίσιμες ημέρες, λίγο προτού η Ν.Δ. αναλάβει την εξουσία, ο ρόλος του υπήρξε καίριος και αυτό αναγνωρίστηκε από τον σημερινό πρωθυπουργό. Αποτελεί ένα από τα πιο εργατικά στελέχη της πρωθυπουργικής ομάδας και γι’ αυτό και με τις ευλογίες Σαμαρά τοποθετήθηκε στην ομάδα παρακολούθησης του κυβερνητικού έργου, ενώ έφερε εις πέρας σημαντικό μέρος της διαπραγμάτευσης με την τρόικα. Γρήγορα έγινε απαραίτητος, και ο κ. Σαμαράς από την πρώτη στιγμή αξιοποίησε τις ικανότητές του αλλά και τις σημαντικές γνωριμίες του, καθώς και την ευελιξία του να κινείται στους διαδρόμους της οικονομικής εξουσίας. Ο ίδιος έχει γράψει αμέτρητα χιλιόμετρα, καθώς συμμετέχει σε άτυπες συσκέψεις είτε στο Μέγαρο Μαξίμου, είτε στα κατά περίπτωση εμπλεκόμενα υπουργεία με τους επικεφαλής της τρόικας. 

Ετσι λοιπόν μια Κυριακή πρωί πολλοί ξαφνιάστηκαν όταν σε συνέντευξη του κ. Σαμαρά σε γνωστή εφημερίδα επελέγη να δημοσιευτεί στην ίδια σελίδα φωτογραφία του πρωθυπουργού με τον σύμβουλό του. Κάτι τέτοιο συνέβαινε για πρώτη φορά. Ο πρωθυπουργός τού έχει αναθέσει κατά καιρούς ειδικές αποστολές και μάλιστα τον επέλεξε για να «ξεπαγώσει» το μνημόνιο συνεργασίας Γερμανίας - Ελλάδας που είχε υπογραφεί τον Μάρτιο του 2011 μεταξύ του κ. Παπανδρέου και της κυρίας Ανγκελα Μέρκελ. Σε άλλη περίοδο είχε παραδώσει στη Γερμανίδα υφυπουργό Εξωτερικών κυρία Εμιλι Χάμπερ, τη «συντονίστρια της ελληνογερμανικής εταιρικής σχέσης», φάκελο με δέκα τομείς για την ελληνογερμανική συνεργασία. Μια χαρακτηριστική αποστολή ήταν όταν συνόδευσε τον υφυπουργό Οικονομικών κ. Γιώργο Μαυραγάνη στην Ελβετία για να συζητήσουν με την ελβετική κυβέρνηση το θέμα με τις λίστες των Ελλήνων καταθετών στα εκεί τραπεζικά ιδρύματα. 

Ποιοι είναι οι φίλοι του 

Καλοί φίλοι του από τα χρόνια της ΟΝΝΕΔ και της Νομικής Σχολής στην Αθήνα είναι οι κύριοι Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης και Κωστής Χατζηδάκης. Αριστες σχέσεις διατηρεί επίσης και με τον υφυπουργό Ανάπτυξης κ. Νότη Μηταράκη. 

Τι λέει για την οικονομία

Οσοι συνομιλούν το τελευταίο χρονικό διάστημα με τον σύμβουλο του πρωθυπουργού κ. Σταύρο Παπασταύρου, ο οποίος σύμφωνα με τις πληροφορίες ενδέχεται να αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών μετά τις 10 Ιουνίου, διαπιστώνουν ότι έχει ιδιαίτερα ξεκάθαρες απόψεις για την οικονομία. Για παράδειγμα, πιστεύει ότι από τις αρχές του 2015 πρέπει να πάμε σε μειώσεις φόρων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. «Στόχος της κυβέρνησης είναι από το τέλος του χρόνου, όταν θα έχει ολοκληρωθεί η χρηματοδότηση από την Ε.Ε., να παρουσιάσουμε μια διαφορετική πολιτική στη φορολογία με μειώσεις φορών», λέει ο ίδιος σε συνομιλητές του. 

Παρ’ όλα ταύτα, είναι γνωστό ότι υπάρχουν ακόμα πολλές εκκρεμότητες που αφορούν το μέλλον του ελληνικού προγράμματος. Οπως επίσης και προφορικές συμφωνίες της κυβέρνησης με την τρόικα που θα πρέπει να επισημοποιηθούν και να μετουσιωθούν σε μέτρα μέχρι το τέλος του έτους. 

Ακόμα, η ευρωζώνη θέλει να πείσει το ΔΝΤ να χαρακτηρίσει το χρέος βιώσιμο όχι με κριτήριο τον όγκο του, αλλά την ικανότητα εξυπηρέτησής του. Με άλλα λόγια, να διασφαλιστεί ότι το ελληνικό χρέος ακόμα και στα τρέχοντα επίπεδα θα μπορεί να εξυπηρετείται χωρίς φόβο χρεοστασίου. 

Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι οι τοκοχρεολυτικές δόσεις θα είναι τόσο μικρές που θα μπορούν να αποπληρώνονται ακόμα και αν το χρέος επεκταθεί σε 50 χρόνια. 
Ο ίδιος ο κ. Παπασταύρου, όπως λένε συνομιλητές του, πιστεύει ότι «η επιμήκυνση του χρέους δεν αρκεί για να μειωθούν οι δόσεις, καθώς αυτές θα πρέπει να έχουν σταθερό μέγεθος για να μπορεί να υπολογιστεί η δυνατότητα του ΑΕΠ να τις πληρώνει». Προφανώς και γι’ αυτό η Ελλάδα θα επιδιώξει να μετατραπεί το κυμαινόμενο επιτόκιο που ισχύει τώρα στα δάνεια της τρόικας σε σταθερό. 

Πάντως, σε κάθε περίπτωση ο κ. Παπασταύρου θεωρεί ότι από το φθινόπωρο, οπότε θα δοθεί και η τελευταία δόση από την πλευρά της Ε.Ε., πρέπει να υπάρξει οριστική απεμπλοκή από τα προγράμματα λιτότητας και η ελληνική κυβέρνηση πάση θυσία να πάρει στα χέρια της την οικονομία. 

Βέβαια, κάτι τέτοιο θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο αφού κανείς στην ευρωζώνη δεν θέλει να το συζητήσει για προφανείς λόγους. Προς το παρόν τουλάχιστον, δηλαδή μέχρι να περάσουν και οι ευρωεκλογές. 

Ομως με την Ελλάδα να παραμένει ουσιαστικά το τελευταίο μέλος της ευρωζώνης σε πρόγραμμα διάσωσης, οι σκέψεις στις Βρυξέλλες, που βιάζονται να δείξουν ότι η ευρωζώνη ανέκαμψε, θέλουν το μνημονιακό πρόγραμμα να μετατραπεί σε «πρόγραμμα ownership». Παρ’ όλα αυτά, είναι πλέον κοινό μυστικό ότι θα έρθουν και νέες αλλαγές στο Ασφαλιστικό (περικοπές σε εφάπαξ και στοχευμένα σε μισθούς - συντάξεις), αλλά και στο Εργασιακό (με σύστημα που θα προβλέπει απολύσεις στο Δημόσιο και κλείσιμο οργανισμών), οι οποίες θα μπουν σε εφαρμογή στις αρχές του 2015. Μαζί με την επικαιροποίηση του μνημονίου που έρχεται τον Σεπτέμβριο θα πρέπει να εφαρμοστούν και οι εναπομείνασες μεταρρυθμίσεις από την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ και να αποσαφηνιστούν τα δημοσιονομικά και τα χρηματοδοτικά κενά μέχρι το τέλος του 2016.

Ολα αυτά θα προκαλούσαν τριγμούς στην εύθραυστη συγκυβέρνηση και στους δανειστές, συνεπώς η λογική να το πάρει πάνω της η κυβέρνηση φαίνεται ιδανική λύση.
 
Βέβαια οι «πονοκέφαλοι» στις Βρυξέλλες και στη Φρανκφούρτη παραμένουν αναφορικά με το ελληνικό πρόγραμμα, καθώς:

1) Το ΔΝΤ έχει λάβει μεν την υπόσχεση από την Ε.Ε. ότι τυχόν χρηματοδοτικό κενό θα καλυφθεί από την ίδια εάν χρειαστεί, όμως η συμφωνία κρύβει γκρίζες ζώνες και πολλά «ναι μεν, αλλά». Για παράδειγμα, ο πρόεδρος της ΕΚΤ κ. Μάριο Ντράγκι δεν είναι πεπεισμένος ότι η νέα έξοδος της χώρας μας στις αγορές θα οδηγήσει σε εξίσου χαμηλά επιτόκια με αυτά με τα οποία δανείστηκε πρόσφατα (4,95% για 5ετή ομόλογα). Με δεδομένο ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει την κατάσταση που θα επικρατεί στις διεθνείς αγορές, δεν μπορεί να προεξοφληθεί η χρηματοδότηση από αυτές σε τέτοιον βαθμό ώστε να μπουν συγκεκριμένα ποσά στο πρόγραμμα κάλυψής της.

2) Η ΕΚΤ, σύμφωνα με ακριβείς πληροφορίες, θεωρεί ότι οι ελληνικές τράπεζες ίσως χρειαστούν περισσότερα κεφάλαια όταν θα διεξαχθούν τα ευρωπαϊκά stress tests. Συνεπώς, τα χρήματα από το ΤΧΣ παραμένουν «off limits» μέχρι το τέλος του χρόνου.

3) Το θέμα του χρέους δεν μπορεί να διευθετηθεί πριν από το τέλος του έτους, κυρίως λόγω του σχηματισμού νέας Κομισιόν προς τα τέλη του φθινοπώρου, όμως τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών μπορεί να φέρουν τέτοιες ανακατατάξεις που θα μεταθέσουν τις αποφάσεις για το 2015.

4) Η απόφαση του 2012 αναφέρει ρητώς ότι τα πλεονάσματα της χώρας μας όχι μόνο πρέπει να είναι διατηρήσιμα, αλλά να έχουν και αυξητική τάση, βασισμένα σε μέτρα μόνιμου χαρακτήρα.