Παιδική σεξουαλική κακοποίηση - Φτάνει πια: Οι αριθμοί, οι δράστες, τα σημάδια

Στη χώρα μας το ποσοστό των παιδιών που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά, σύμφωνα με τις έρευνες, ανέρχεται στο 17% στα κορίτσια και στο 7%-8% στα αγόρια. Ο αριθμός, φυσικά, αυτών που δεν έχουν καταγγείλει ανάλογα περιστατικά υπό τον φόβο των επιπτώσεων, των νομικών και περίπλοκων διαδικασιών κ.λπ. είναι πάρα πολύ μεγάλος. 

Σεξουαλική παραβίαση-κακοποίηση είναι μόνο η ερωτική πράξη;

Φυσικά και όχι. Το παιδί βιώνει βαθιά τραύματα και μέσα από άλλες μορφές. Το άγγιγμα, το χάδι, ο εξαναγκασμός παρακολούθησης σεξουαλικών δραστηριοτήτων, η έκθεσή του σε πορνογραφικό υλικό από άτομο μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά και η συμμετοχή του -την οποία δεν κατανοεί πλήρως- είναι όλα εγκλήματα στην ψυχή και στο σώμα του. Η σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να συμβεί μέσα στην οικογένεια από έναν γονιό, τον πατριό, τον αδελφό, τον παππού ή άλλον συγγενή. Επίσης, εκτός σπιτιού, από έναν φίλο, γείτονα, δάσκαλο, γυμναστή ή και από κάποιον ξένο.

Πώς οι δράστες εξασφαλίζουν τη σιωπή του παιδιού

Το παιδί των 5 χρόνων που γνωρίζει και νοιάζεται για τον παιδόφιλο παγιδεύεται ανάμεσα στα συναισθήματα αγάπης και αφοσίωσης που νιώθει γι’ αυτόν, αλλά και την αίσθηση ότι αυτές οι σεξουαλικές δραστηριότητες είναι τρομερό λάθος.  Εάν το παιδί προσπαθήσει να ξεφύγει, ο δράστης-εκφοβιστής μπορεί να το απειλήσει βίαια. Επομένως φοβάται τα αντίποινα, μεταξύ των οποίων είναι και να χάσει την αγάπη του. Οταν συμβεί αυτό μέσα στο σπίτι, το παιδί φοβάται τον θυμό και τις αρνητικές αντιδράσεις, τη ζήλια, την ντροπή των άλλων μελών της οικογένειας, ή φοβάται ότι αυτή θα διαλυθεί αν αποκαλυφθεί το ένοχο μυστικό. Γι’ αυτό και το παιδί γνωστοποιεί συνήθως το συμβάν μετά την ενηλικίωσή του.

Σημάδια της κακοποίησης

■ Περίεργο ενδιαφέρον ή αποφυγή όλων των πραγμάτων σεξουαλικής φύσεως.
■ Ξαφνικές αλλαγές ή προβλήματα στον ύπνο, στις σχολικές επιδόσεις, άρνηση να πάει σχολείο, στην όρεξή του, στις απόψεις για τους φίλους του, στο λεξιλόγιο, στην υγιεινή του. 
■ Κατάθλιψη ή απόσυρση από φίλους - οικογένεια.
■ Δηλώσεις ότι το σώμα του είναι βρώμικο, ή φόβος ότι κάτι κακό συμβαίνει στην περιοχή των γεννητικών οργάνων του.
■ Μυστικοπάθεια, προβλήματα στις κοινωνικές επαφές του, παραβατικότητα.
■ Ασυνήθιστη επιθετικότητα.
■ Αυτοκτονική διάθεση.
■ Εκδήλωση της κακοποίησης μέσα από το παιχνίδι ή τις ζωγραφιές του.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς
■ Μην αντιδράτε ποτέ με θυμό και υπερβολές ό,τι κι αν ακούσετε από το παιδί. Θα φοβηθεί και θα σωπάσει.
■ Ακούστε το με υπομονή, χωρίς κριτικές και, κυρίως, με σοβαρότητα. Οι αντιδράσεις σας είναι σημαντικές γιατί θα επουλώσουν γρήγορα τα τραύματά του.
■ Διαβεβαιώστε το ότι έπραξε σωστά που το είπε και ότι θα φροντίσετε να επιλύσετε το πρόβλημα.
■ Πείτε στο παιδί ότι δεν είναι υπεύθυνο για ό,τι του συνέβη. Ετσι θα μειώσετε τις ενοχές που βιώνει.
■ Τονώστε την αυτοπεποίθησή του.
■ Μάθετε στο παιδί να λέει «όχι».
■ Καλλιεργήστε αίσθημα ασφάλειας και υποσχεθείτε ότι θα δράσετε άμεσα για να σταματήσετε τον δράστη.

Πού αναφέρονται τα περιστατικά κακοποίησης

Οταν υποψιάζεστε ή έχετε ενδείξεις ότι κάποιος ασελγεί στο παιδί σας απευθυνθείτε:
■ Στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφαλείας Αττικής - Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής (ΓΑΔΑ): Λεωφόρος Αλεξάνδρας 173. 
■ Στο Τμήμα Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφαλείας Θεσσαλονίκης: Μοναστηρίου 326.
■ Στις κατά τόπους Υπηρεσίες Ασφαλείας των νομών των υπόλοιπων υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας.
■ Στο «Χαμόγελο του Παιδιού», το οποίο έχει τον συντονισμό του Εθνικού Κέντρου για τα Εξαφανισμένα και υπό Εκμετάλλευση Παιδιά, πραγματοποιεί δράσεις για την πρόληψη και συνειδησιακή αφύπνιση της κοινωνίας γύρω από το φαινόμενο, ενώ ταυτόχρονα υλοποιεί δράσεις αντιμετώπισης και αποκατάστασης για τα παιδιά που έχουν βιώσει σεξουαλική κακοποίηση. Καλέστε την εθνική τηλεφωνική γραμμή για τα παιδιά SOS 1056 για κατευθύνσεις και συμβουλές.

Τι βιώνει το ίδιο το παιδί

■ Αισθήματα ενοχής και συνυπευθυνότητας γι’ αυτό που του συμβαίνει.
■ Προσωπική απαξίωση - μηδενική αυτοεκτίμηση.
■ Ακόμη και όταν αντιληφθεί τον κίνδυνο σπάνια αναζητά βοήθεια.
■ Η έλλειψη αυτοπεποίθησης μπορεί να το οδηγήσει σε κακοποιητικές σχέσεις στην ενηλικίωσή του και να γίνει ευάλωτο σε αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη.
■ Ως ενήλικας αισθάνεται άβολα με τη σεξουαλικότητά του και ενδέχεται να έχει προβλήματα μετέπειτα στις σχέσεις του.
■ Μερικά κακοποιημένα παιδιά γίνονται τα ίδια εκφοβιστές, καταφεύγουν στην πορνεία και αναπτύσσουν παραβατική συμπεριφορά.

Χαρά Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.)
charakaramitsou@ath.forthnet.gr