Οταν οι δάσκαλοι εκπέμπουν SOS

Αν νομίζετε ότι οι μαθητές είναι οι μόνοι που πέφτουν θύματα ενδοσχολικής βίας, κάνετε λάθος.

Οι περισσότεροι από τους εκπαιδευτικούς δεν έχουν σκεφτεί σχεδόν ποτέ ότι και οι ίδιοι μέσα στα σχολεία υφίστανται βάναυση συμπεριφορά και άσχημη αντιμετώπιση από μια μερίδα μαθητών, συναδέλφων ή και γονέων.

Το στερεότυπο του μεγαλύτερου που αρέσκεται να βασανίζει τον μικρότερο και τον πιο αδύναμο είναι παραπλανητικό. Ολοι μπορούν να πέσουν θύματα εκφοβισμού, αρκεί κάποιος να βρει το αδύνατο σημείο τους.

Οι εκπαιδευτικοί μάλιστα στοχοποιούνται συχνά από μαθητές, συναδέλφους, διευθυντές, αλλά και από γονείς. Το προφίλ μάλιστα που κεντρίζει τις άγριες διαθέσεις τους είναι σχεδόν πάντα το ίδιο: να είναι κάποιος καινούριος στο σχολείο, επομένως με ελάχιστες κοινωνικές επαφές, ή να εμφανίζει έναν διαφορετικό ή ιδιοσυγκρασιακό τρόπο ζωής, να αποφεύγει τις εντάσεις και τους διαπληκτισμούς, να είναι ήρεμος και να εμφανίζει δείγματα δειλίας και έλλειψης πρωτοβουλίας. Ολα ή κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά εκλαμβάνονται σαν αδυνα­μίες κι έτσι εύκολα οι θύτες μπορούν να επιβληθούν με όλους τους δυνατούς τρόπους.

Πώς πρέπει να αντιδράσει ο εκπαιδευτικός

Οριοθέτηση και πλαισίωση. Μπορεί να γνωστοποιήσει προς πάσα κατεύθυνση ποια είδη συμπεριφοράς ανέχεται και ποια όχι. Πρωτοδιόριστοι συνήθως εκπαιδευτικοί με ήρεμη συμπεριφορά και συγκρατημένο χαρακτήρα παραλείπουν συχνά να τονίσουν στο περιβάλλον τους τα όρια της ανοχής τους σε μια προσπάθεια να προστατευτούν συναισθηματικά, φοβούμενοι την απόρριψη των μαθητών και των συναδέλφων τους. Φυσικά, καθώς συνηθίζουν στο νέο περιβάλλον και αποκτούν φίλους, χαλαρώνουν και αποβάλλουν πιθανές τάσεις απόσυρσης του παρελθόντος.

Πώς πρέπει να φερθεί ο εκπαιδευτικός όταν αντιληφθεί ότι στοχοποιείται από συναδέλφους

Σπάνιο, αλλά συμβαίνει. Παλιοί συνάδελφοι μπορεί να αισθάνονται απειλή από έναν νέο στο σχολείο εκπαιδευτικό. Στόχος είναι να ανακαλύψει ποιο είναι το θέμα της προστριβής και να το επιλύσει άμεσα πριν αυτό επεκταθεί, γιατί οι επιπτώσεις θα είναι ολέθριες. Οι μαθητές θα τον θεωρούν αναποτελεσματικό, ο έλεγχος της τάξης θα περιοριστεί σημαντικά, θα χάσει τον σεβασμό των άλλων διδασκόντων, αλλά και των μαθητών και οι γονείς θα αμφισβητήσουν την αποτελεσματικότητά του. Είναι σημαντικό να μιλήσει κατ’ ιδίαν με το άτομο που τον παρενοχλεί και κυρίως να ενημερώσει τη διεύθυνση του σχολείου ώστε να δράσει, όπως θα έκανε δηλαδή αν επρόκειτο για φιλονικία μεταξύ μαθητών. Ενας καινούριος εκπαιδευτικός θα πρέπει να αποδείξει στο περιβάλλον του σχολείου την εκπαιδευτική του αξία, αλλά να επιβάλει και το ανάστημά του με ήρεμο και πολιτισμένο τρόπο.

Τι γίνεται όταν ο ίδιος παρενοχλείται από μαθητές

Ο γενικός κανόνας είναι να χειριστεί την κατάσταση με τακτ και αξιοπρέπεια έτσι ώστε να επανακτήσει σύντομα τον σεβασμό των μαθητών του, αλλά και να επιβάλει την τάξη. Να μην υποθέτει ή κατηγορεί μέχρι αποδείξεως του εναντίου. Να επιβάλει πειθαρχία με διακριτικό τρόπο και όχι παρουσία όλης της τάξης γιατί έτσι θα αποκτήσει έναν μαθητή-εχθρό διά βίου. Να είναι επικοινωνιακός και πρόθυμος να αποδεχθεί και τυχόν λάθη από την πλευρά του.

Ο δάσκαλος που επιτρέπει τον διάλογο με τους μαθητές του και ακούει τις απόψεις τους -που πολλές φορές δεν είναι και τόσο ευχάριστες για τον ίδιο- αυτό που έχει να κερδίσει είναι ο σεβασμός και η εκτίμηση των μαθητών του.

Πώς να αντιμετωπίσει γονείς με παράπονα στο πρόσωπό του

Πολλές φορές οι μαθητές παραπονιούνται στους γονείς τους για διάφορες καταστάσεις με κύριο άξονα τον εκπαιδευτικό της τάξης. Θέματα όπως η χαμηλή και άδικη βαθμολογία, η στοχοποίηση του παιδιού από τον δάσκαλο για κάποιον λόγο, αλλά και η μη ενασχόληση του εκπαιδευτικού με το παιδί τους στον βαθμό που θα ήθελαν, είναι όλα προβλήματα που προκύπτουν στην τάξη και πρέπει να τα αντιμετωπίζει και να τα χειρίζεται γρήγορα αλλά κυρίως αποτελεσματικά.

Προτεραιότητα έχει η επαφή και φυσικά οι εξηγήσεις με τους γονείς, τη διεύθυνση του σχολείου ή τον σχολικό σύμβουλο.

Ο εκπαιδευτικός βάλλεται λεκτικά, συναισθηματικά ή σωματικά και θα πρέπει να δράσει άμεσα για να προστατέψει τη φήμη και τη θέση του στη σχολική κοινότητα. Είναι όμως προφανές ότι αν κάποιες κατηγορίες είναι αληθείς, τότε θα πρέπει να υποστεί τις ανάλογες κυρώσεις.

Με γνώμονα την πεποίθηση ότι οι εκπαιδευτικοί παράγουν λειτούργημα και έργο σημαντικό -τη διαμόρφωση ήθους και χαρακτήρα των παιδιών που παραλαμβάνουν-, οφείλουμε να τους προστατέψουμε και να διευκολύνουμε την αποστολή τους όσο καλύτερα μπορούμε.

(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.) charakaramitsou@ath.forthnet.gr