Ο αποδιοπομπαίος Κάγκουρας: Τι γίνεται όταν τα σεξιστικά πρότυπα διαιωνίζονται;

Το 1985 σε ένα τεύχος του κόμικ Dykes to Watch Out For, η Αμερικανίδα γελοιογράφος Alison Bechdel επινόησε ένα ιδιότυπο κινηματογραφικό τεστ. Μία από τις δύο ηρωίδες του κόμικ εξηγεί στην άλλη πώς αποφασίζει ποιες ταινίες θέλει να δει και ποιες να αποφύγει, ρωτώντας εάν η ταινία περιέχει τουλάχιστον δύο χαρακτήρες που να είναι γυναίκες.Εφόσον αυτό ισχύει, στη συνέχεια ζητά να μάθει εάν υπάρχει έστω μία σκηνή όπου αυτές οι δύο γυναίκες συζητούν για κάτι άλλο από έναν άνδρα. Αν η ταινία πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις είναι πρόθυμη να τη δει. Είναι μια πολύ εύστοχη και διασκεδαστική ιδέα, ιδίως εάν αναλογιστεί κανείς πόσο δύσκολο είναι να σκεφτείς αυθόρμητα ταινίες που περνούν το τεστ. Ο κανόνας είναι απλός, απόλυτος και, έχοντάς τον ακούσει έστω και μία φορά, δεν τον ξεχνάς ποτέ. Για τους παραπάνω λόγους το τεστ έγινε πολύ δημοφιλές. Ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον, όμως, έχει το πόσο σοβαρά άρχισε να λαμβάνεται υπόψη. Στα 35 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από τη γελοιογραφία της Bechdel, διανοούμενοι, κριτικοί, συγγραφείς και σχολιαστές έχουν κατά καιρούς αποφανθεί πως το τεστ είναι πράγματι ικανός και αποτελεσματικός τρόπος να εκτιμήσει κανείς εάν ένα έργο είναι επαρκώς φεμινιστικό. Τον Νοέμβριο του 2013 τέσσερις κινηματογράφοι στη Στοκχόλμη άρχισαν να βαθμολογούν τις ταινίες που προβάλλουν βάσει του συγκεκριμένου κανόνα. Οι ταινίες που περνούν το τεστ παίρνουν βαθμό Α’ και παίζουν αποκλειστικά σε όλες τις κυριακάτικες προβολές. Η Ellen Tejle, η διευθύντρια των σινεμά που εφάρμοσε αυτό το «gender-bias film rating» (βαθμολογία έργου βάσει διακρίσεων λόγω φύλου) δήλωσε πως το έκανε για να ενθαρρύνει παραγωγούς και σκηνοθέτες να παραγάγουν περισσότερες ταινίες με ενδιαφέροντες γυναικείους χαρακτήρες. Βέβαια, μπορούμε άνετα να φανταστούμε ταινίες που θα περνούσαν το τεστ χωρίς αυτό να σημαίνει ότι προβάλλουν θετικά γυναικεία πρότυπα. Για παράδειγμα, τέσσερις πρωταγωνίστριες μιλούν όλη μέρα όχι για άνδρες μεν, αλλά για νυφικά και καλλυντικά. Ή, ακόμα πιο ακραίο παράδειγμα, μια θηλυκή συμμορία οπισθοδρομικών εξτρεμιστών αποφασίζει να σκοτώσει όλες τις φεμινίστριες. Αξίζει πάντως να θυμόμαστε ότι ο φανταστικός κωμικός χαρακτήρας της γυναίκας που για πρώτη φορά μάς μύησε στη συγκεκριμένη θεωρία δεν προσπαθούσε να εξακριβώσει εάν οι ταινίες είναι φεμινιστικές. Ηθελε απλώς να αποφασίσει σε ποια ταινία θα ξοδέψει τα λεφτά της. Η ατάκα στην οποία καταλήγει το αστείο της γελοιογραφίας είναι ότι η τελευταία ταινία που έχει δει είναι το «Alien», που είχε βγει στο σινεμά έξι χρόνια πριν από την κυκλοφορία του κόμικ. Παρά ταύτα, σήμερα το τεστ εφαρμόζεται τακτικά όχι μόνο σε ό,τι αφορά το σινεμά, αλλά και σε πολλές άλλες μορφές αφήγησης, συμπεριλαμβανομένης και της διαφήμισης.

 Σκεφτείτε τώρα μια πρόσφατη διαφήμιση όπου όλοι θα συμφωνούσαμε ότι πάτωσε συντριπτικά στο τεστ της Bechdel. Κάναμε όλοι την ίδια σκέψη, σωστά; Στο σποτ της Πολιτικής Προστασίας που στόχευε στο να αποτρέψει τον κόσμο από το να συνωστίζεται στις πλατείες κατόπιν της άρσης των μέτρων κατά του κορωνοϊού, ένας άνδρας (που υποδύεται ο Χρήστος Λούλης) μονολογεί επί ένα λεπτό και χλευάζει τη σύντροφό του, μεταφέροντάς μας τον διάλογο μεταξύ τους. Μας την παρουσιάζει ως τόσο αφελή και ελαφρόμυαλη που δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι τη θεωρεί άτομο εξαιρετικά περιορισμένης ευφυΐας. Προσθέτει όμως ότι εκείνη έχει «αυτή τη γλυκιά φωνή που συνήθως με κάνει ό,τι θέλει». Πρέπει λοιπόν να συμπεράνουμε ότι ο συγκεκριμένος άντρας-αφέντης, που περιφρονεί το μυαλό της συντρόφου του στα όρια της απέχθειας, έχει ένα φετίχ με τη φωνή, η οποία μάλλον θα συνοδεύεται και από άλλα εξίσου επιφανειακά θετικά προσόντα.

Διαβάστε περισσότερα στο marieclaire.gr