Γαμπρός στα 76!

«Στην Ελλάδα αντιμετώπισα τον φθόνο και τη ζήλια σε όλο τους το μεγαλείο. Υπήρξε σκηνοθέτης που δεν με πήρε σε ταινία με το αιτιολογικό ότι ‘‘ο Φωκάς δεν κάνει για την Ελλάδα. Κάνει μόνο για έξω’’ και τάχα μου ποιοτικοί κριτικοί που έγραφαν για μένα άρθρα με ξεφτιλισμένους τίτλους όπως ‘‘Ο Φωκάς βάζει κάτω τη Σουηδέζα και τη μαθαίνει τι θα πει βερίκοκο’’

Μεσημέρι καθημερινής στον διάσημο «Μαγεμένο Αυλό», περιτριγυρισμένη από πρόσωπα μυθικά. Ο Χατζιδάκις, ο Κατράκης, ο Αλεξανδράκης, μια παρήγορη συνομοταξία ταλέντου σε ένα φτωχό νεοελληνικό σκηνικό. Η πόρτα ανοίγει και ένας ψηλός γεροδεμένος άνδρας συνοδευόμενος από μία κατά πολύ νεαρότερή του γυναίκα κάνει τους θαμώνες του κέντρου να υποκλιθούν μπροστά του. Το πρώτο πράγμα που παρατηρείς στον αιώνιο ζεν πρεμιέ του παγκόσμιου κινηματογράφου είναι το χαμόγελό του -αιώνια εφηβικό- και ο συγκινητικά παλιακός τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται στις γυναίκες. «Πρώτα θα μιλήσει η Λίλιαν. Οι κυρίες μιλούν πάντα πρώτες», μου λέει στην πρώτη μας χειραψία. Η ηθοποιός Λίλιαν Παναγιωτοπούλου, η γυναίκα που σε λίγους μήνες θα παντρευτεί τον Σπύρο Φωκά, μοιάζει με χείμαρρο. Στα λόγια της, στις κινήσεις και στο μυαλό της κυριαρχεί μόνο εκείνος. Ο πρώτος της έρωτας: «Με τον Σπύρο ήμουν ερωτευμένη από μικρό παιδί. Πέρα όμως από τον έρωτά μου για τον ωραιότερο άνδρα που πέρασε ποτέ από το σινεμά διέκρινα σε εκείνον, χωρίς να τον γνωρίζω, μια σπάνια ψυχική ευγένεια. Γνωριστήκαμε πριν από λίγα χρόνια σε μια παράσταση όπου πρωταγωνιστούσα. Τη στιγμή κιόλας που τον αντίκρισα του είπα: ‘‘Εγώ, κύριε Φωκά, ήμουν πάντα τρελά ερωτευμένη μαζί σας’’ και εκείνος μου απάντησε: ‘‘Κακό δικό σου!’’. Την ημέρα εκείνη πιστεύω ότι οι ουρανοί ήταν ανοιχτοί και ο Θεός αποφάσισε να μου τον χαρίσει. Ο Σπύρος είναι ένας άνθρωπος που δεν έχει σχέση με την ηλικία του. Εχει τη σοφία ενός μεγάλου και την καλοσύνη ενός παιδιού. Με το που ανοίγει τα μάτια του είναι σαν να δίνει σόου. Ολη την ημέρα χαμογελάει, τραγουδάει, χορεύει, σφυρίζει. Ακόμη κι αν κάποτε σταματήσει να με θέλει, ακόμη κι αν κάποια στιγμή με διώξει, εγώ δεν πρόκειται να φύγω από δίπλα του. Θα είμαι εκεί! Μπάστακας. Ο,τι κι αν κάνει, θεούς και δαίμονες να μου φέρει, εγώ από τον Σπύρο Φωκά δεν πρόκειται να ξεκολλήσω ποτέ…».



Από την Πάτρα στο Χόλιγουντ

Ο Σπύρος Φωκάς γεννιέται και περνά τα πρώτα χρόνια της ζωής του στην Πάτρα, μέσα στην καταχνιά του πολέμου: «Ο πατέρας μου ήταν ταξιδιωτικός πράκτορας, ένας πολύ δραστήριος άνθρωπος που μπορούσε να καταφέρει τα πάντα. Η μάνα μου ήταν μια ατέλειωτη βλαξ που καθόταν σπίτι και με καμάρωνε σαν γύφτικο σκεπάρνι! Ημουν η μεγάλη της αδυναμία». Το παιδάκι που προσκυνά η μαμά κοιτάζοντάς το σαν θεό έχει φτιάξει ήδη στο μυαλό του το δικό του «σινεμά ο Παράδεισος» βλέποντας μανιωδώς ταινίες. Στο σχολείο μαθαίνει «τ’ απαραίτητα», στους δρόμους τη ζωή και στο σινεμά το μέλλον του. Οταν κλείνει τα 9 του χρόνια, η οικογένεια Φωκά μετακομίζει στην Αθήνα. Ο Σπύρος χάνεται στις κινηματογραφικές αίθουσες γνωρίζοντας καλά ότι η υποκριτική αποτελεί για εκείνον μονόδρομο. Προτού ακόμη φοιτήσει στη σχολή του Μιχαηλίδη, ένας ηθοποιός της εποχής και φίλος του πατέρα του τον συστήνει στον σκηνοθέτη Ανδρέα Λαμπρινό, ο οποίος τον επιλέγει για τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία «Ματωμένο ηλιοβασίλεμα»: «Στη ζωή είναι όλα γραμμένα. Περπατούσα μια μέρα μπροστά από την ‘‘Αθηναία’’ όταν μία φίλη μου, η Κούλα Παπαγεωργίου, εκδότρια της ‘‘Αθηναϊκής’’ και του ‘‘Θησαυρού’’, με σταμάτησε και μου είπε: ‘‘Πού είσαι, Σπύρο; Η Μάνια (σ.σ.: κοινή φίλη του Σπύρου Φωκά και της Κούλας Παπαγεωργίου) με έχει τρελάνει στα τηλεφωνήματα για να πας στην Ιταλία να πρωταγωνιστήσεις σε μια ταινία’’»…



Εκείνος γελάει και δεν της τηλεφωνεί ποτέ. Λίγους μήνες αργότερα επιστρέφοντας από τις Κάννες, όπου είχε βρεθεί για την πρώτη του ταινία, σταματά στην Ιταλία: «Πήγα να δω τη Μάνια η οποία εργαζόταν ως ατζέντισσα και κάπως έτσι πήρα τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια ταινία του Παζολίνι…». Ο Σπύρος δεν θα επιστρέψει στην Ελλάδα. Θα μείνει στη Ρώμη για σπουδές και θα πρωταγωνιστήσει σε τουλάχιστον 15 ταινίες: «Γύρισα πίσω σχεδόν 15 χρόνια μετά για να πάω φαντάρος… Μέγα λάθος. Η επιστροφή μου έμοιαζε από κάθε άποψη με ταξίδι στην… Ουγκάντα. Είμαι περήφανος που είμαι Ελληνας μόνο και μόνο επειδή στη ράτσα αυτή συμπεριλαμβάνεται ο Αναστάσιος της Αλβανίας, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μάνος Κατράκης και ο Τσαρούχης. Για κανέναν άλλο λόγο. Στην Ελλάδα αντιμετώπισα τον φθόνο και τη ζήλια σε όλο τους το μεγαλείο. Υπήρξε σκηνοθέτης που δεν με πήρε σε ταινία με το αιτιολογικό ότι ‘‘ο Φωκάς δεν κάνει για την Ελλάδα. Κάνει μόνο για έξω” και τάχα μου ποιοτικοί κριτικοί που έγραφαν για μένα άρθρα με ξεφτιλισμένους τίτλους όπως ‘‘Ο Φωκάς βάζει κάτω τη Σουηδέζα και τη μαθαίνει τι θα πει βερίκοκο’’». Λίγα χρόνια αργότερα, στα τέλη δεκαετίας του ’80, θα φύγει ξανά για το εξωτερικό, με προορισμό αυτή τη φορά το Χόλιγουντ. Εκεί θα λάμψει στον δρόμο του «Το διαμάντι του Νείλου», ταινία που θα κάνει τον Πατρινό ζεν πρεμιέ συμπρωταγωνιστή της Κατρίν Ντενέβ, φίλο του Μάικλ Ντάγκλας και αντικείμενο πόθου μιας ολόκληρης υφηλίου. Στο Χόλιγουντ θα μείνει για δέκα χρόνια, θα κάνει αρκετές ταινίες, θα βγάλει λεφτά και θα βρεθεί στο απόγειο της δόξας του: «Τη δεύτερη φορά γύρισα βλακωδώς πίσω. Με ενοχλούσε η νοοτροπία των Αμερικανών. Πίστευα ότι η ελληνική νοοτροπία μπορεί να έχει αλλάξει, αλλά έπεσα έξω. Ο φθόνος, η ζήλια και η αρπαχτή του Ελληνα είναι αρρώστιες που δεν θα του φύγουν ποτέ. Γι’ αυτό και η εποχή μας δεν παράγει Αλεξανδράκηδες και Κατράκηδες. Επειδή κάθε νόστιμο ψώνιο που κάνει ένα σίριαλ νομίζει ότι είναι θεός. Δεν μας έχει μείνει τίποτα πλέον. Τα παιδιά που έχουν πάρει στα σοβαρά το επάγγελμά μας είναι μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού. Εμείς τρέχαμε στα χιόνια, στις ερήμους, παλεύαμε, πιστεύαμε. Σήμερα έχει χαθεί η πίστη. Και ταλέντο χωρίς πίστη είναι αδύνατον να υπάρξει».



Οι τρεις γάμοι, η principessa Palaviccini, το τέταρτο στεφάνι και η μεγάλη επιστροφή

Η ερωτική ζωή του Σπύρου Φωκά ήταν πολυτάραχη και για κάποιον ανεξήγητο λόγο οριοθετημένη από το νούμερο δέκα. Μόλις στα 21 του χρόνια παντρεύεται στην Αγία Φιλοθέη την πρώτη του γυναίκα, τη Νία Λιβαδά, με την οποία ζει στην Ιταλία για δέκα ακριβώς χρόνια. Στη συνέχεια γνωρίζει και παντρεύεται τη δεύτερη γυναίκα του, μία αεροσυνοδό της «Ολυμπιακής», με την οποία θα μείνει παντρεμένος για άλλα δέκα χρόνια, ενώ ο τρίτος γάμος του με την Ελληνοαμερικανίδα Ρενέ Πάπας θα διαρκέσει και αυτός δέκα χρόνια: «Θυμάμαι πως όταν πλησιάζαμε στα δέκα χρόνια γάμου έλεγα μεταξύ αστείου και σοβαρού σε όλες τις συζύγους μου: ‘‘Πρόσεχε, γιατί φτάνει η ώρα σου…’’». Στην ερώτηση βέβαια γιατί χώριζε, η απάντησή του έρχεται αφοπλιστική: «Ε, δεν ήμουν και άγιος». Για ποιον λόγο όλα αυτά τα χρόνια αρνούνταν πεισματικά να αποκτήσει ένα παιδί και πόσοι αστικοί μύθοι μπορούν να πλεχτούν γύρω από το πρόσωπο ενός τόσο όμορφου άνδρα; «Απειροι! Να φανταστείτε ότι κάποτε έλεγαν ότι με ζούσε η principessa Palaviccini της Νάπολης! Παιδί δεν απέκτησα ποτέ επειδή είμαι εναντίον της ιδέας να φέρνεις ένα παιδί σε έναν κόσμο που δεν σου αρέσει. Οσον αφορά τώρα στον γάμο, αποφάσισα να ξαναπαντρευτώ στα 76 μου χρόνια επειδή λαμβάνω υπόψη μου το θέμα της Ελλάδας και τα κουτσομπολιά του τύπου “την έχει σπιτωμένη και δεν την παντρεύεται”». Παρότι ο Σπύρος Φωκάς δεν γνώρισε ποτέ την απόρριψη, ο ναρκισσισμός πάντα αποτελούσε για εκείνον άγνωστο πεδίο: «Θα μπορούσα κάλλιστα να είμαι ερωτευμένος με τον εαυτό μου, αλλά γνώριζα από μικρός ότι ερωτευμένοι με τον εαυτό τους είναι μόνο οι επηρμένοι και πως επηρμένοι είναι μόνο οι ανόητοι. Δεν θυμάμαι να είπα μία φορά στη ζωή μου: ‘‘Τι ωραίος που είμαι!’’ και μέχρι σήμερα δεν έχω ιδωθεί στον καθρέφτη πάνω από δεκαπέντε φορές». Η επιστροφή του μεγάλου ζεν πρεμιέ στον κόσμο του θεάματος θα ξεκινήσει αύριο Δευτέρα με την παράσταση «Παιδιά του πατρός», όπου υποδύεται έναν πρώην καθολικό ιερέα στην περιοχή της Βικτόρια της Αυστραλίας, ο οποίος βίαζε ανήλικα παιδιά και καιρό μετά την αποκοπή του από το σχήμα, ηλικιωμένος πια, στέλνει επιστολές σε όλα τα θύματά του να τον συναντήσουν σε ένα εγκαταλελειμμένο μέρος με σκοπό να απολογηθεί για ό,τι τους είχε κάνει: «Μια ιστορία για το μεγαλείο της συγχώρεσης που όλοι έχουμε ανάγκη κάποια στιγμή στη ζωή μας…».