Χαμηλή βαθμολογία βάζουν στα σχολικά βιβλία οι καθηγητές

Αρνητική εικόνα έχουν οι καθηγητές για τα σχολικά βιβλία, όπως αποδείχθηκε από σχετική έρευνα. Στο πλαίσιο της οργάνωσης του 8ου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου της ΟΛΜΕ με θέμα «Σχολικά προγράμματα και βιβλία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» περιλήφθηκε και η διερεύνηση της γνώμης των εκπαιδευτικών για τα θέματα που αποτέλεσαν και το αντικείμενο του Συνεδρίου. Τη διεξαγωγή της έρευνας ανέλαβε το Κέντρο Μελετών και Τεκμηρίωσης (ΚΕΜΕΤΕ) της ΟΛΜΕ, που συνέταξε γι’ αυτόν τον σκοπό σχετικό ερωτηματολόγιο.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Απρίλιο σε πανελλαδικής εμβέλειας δείγμα 1.475 εκπαιδευτικών, από σχολεία (Γυμνάσια, Γενικά και Επαγγελματικά Λύκεια, καθώς και ειδικών τύπων σχολεία, Εσπερινά, Αθλητικά, Μουσικά κ.λπ.) όλων των γεωγραφικών διαμερισμάτων της χώρας.

Σύμφωνα με τη γνώμη των εκπαιδευτικών αναφορικά με τα καινούρια βιβλία που διδάσκονται στα σχολεία τα δύο τελευταία χρόνια:

α) Στο Γυμνάσιο δέχονται έντονα αρνητική κριτική τα Αρχαία από πρωτότυπο και των τριών τάξεων (45,6% της Α΄ τάξης, 46,6% της Β΄ και 49,9% της Γ΄ - παλιό βιβλίο), τα βιβλία της Ιστορίας και των τριών τάξεων (40,4% της Β΄, ενώ οριακά περνούν τη βάση τα βιβλία Ιστορίας της Α΄ (51,9%) και της Γ΄ (50,4%), τα βιβλία της Φυσικής και των δύο τάξεων όπου διδάσκεται το μάθημα (45,9% για τη Β΄ και 46,7% για τη Γ΄), τα Γερμανικά της Α΄ (46,3%) και τα Καλλιτεχνικά (48,8%). Επίσης, δεν περνά τη βάση και το παλιό βιβλίο της Γεωγραφίας της Β΄ (41,6%).

Οριακά περνούν τη βάση (50 - 55%) τα Θρησκευτικά της Γ΄ (51,9%), η Νεοελληνική Γλώσσα της Β΄ (54,2%), η Λογοτεχνία της Γ΄ (51,3%), τα Γερμανικά της Β΄ (53,7%), η Γεωγραφία της Α΄ (54,2%). Οι καθηγητές κρίνουν τα περισσότερα από τα άλλα νέα βιβλία του Γυμνασίου μέτρια και μόνο τρία από αυτά ξεπερνούν το 66% και κρίνονται κάπως ικανοποιητικά: Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή της Γ΄ (69,9%), Ευριπίδη «Ελένη» της Γ΄ (72,4%), Θρησκευτικά της Β΄ (75,4%). Κανένα από τα καινούρια βιβλία δεν κρίνεται πολύ καλό (διαφάνεια 8).

Ειδικότερα και αναφορικά με τα ερωτήματα που διερευνήθηκαν, οι καθηγητές του Γυμνασίου κρίνουν ότι τα τέσσερα πιο σημαντικά προβλήματα που εντοπίζονται στα βιβλία αφορούν στα θέματα των κοινωνικών ανισοτήτων, της κάλυψης της ύλης, της διαθεματικότητας και της κριτικής σκέψης. Συγκεκριμένα, κρίνουν ότι τα βιβλία δεν συμβάλλουν στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων (45,3%), η ύλη δεν καλύπτεται (48,2%), η διαθεματικότητα οριακά περνά τη βάση (51,7%), το ίδιο και η προαγωγή της κριτικής σκέψης (54%).

Επισημαίνουμε ότι, παρότι στα επίσημα κείμενα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τα νέα βιβλία διαφημίζονταν η διαθεματικότητα και η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, οι εκπαιδευτικοί «βαθμολόγησαν» με ιδιαίτερα χαμηλό βαθμό τα θέματα αυτά. Η πιο θετική κρίση, μάλιστα, που παίρνει βιβλίο για τη διαθεματικότητα είναι μόλις 66,7%, πολύ πιο χαμηλά από τις θετικές κρίσεις που παίρνουν κάποια βιβλία στα υπόλοιπα ερωτήματα (διαφάνειες 9 και 10).

β) Στο Λύκειο τα δύο νέα βιβλία, Αρχές Φιλοσοφίας της Β΄ και Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου της Γ΄, κρίνονται πολύ αρνητικά από τους/τις καθηγητές/-τριες, με βαθμολογία 44,7% για το πρώτο και 32,5% για το δεύτερο. Το βιβλίο της Ιστορίας, μάλιστα, δέχεται την πιο αρνητική κριτική απ’ όλα τα βιβλία Γυμνασίου και Λυκείου (διαφάνεια 11)

Η άποψη των καθηγητών για τα βιβλία του Λυκείου συνολικά είναι πολύ αρνητική. Τα περισσότερα βιβλία (ποσοστό 57,77%) βαθμολογούνται κάτω από τη βάση. Τα υπόλοιπα κρίνονται μέτρια. Οι καθηγητές/-τριες των διάφορων ειδικοτήτων είναι πολύ δυσαρεστημένοι/-ες από τα βιβλία που διδάσκουν, με εξαίρεση τους θεολόγους, οι οποίοι εκφράζουν κάπως ικανοποιητική κρίση για τα βιβλία της Β΄ και της Γ΄ Λυκείου (66,2% και 71,3% αντίστοιχα).

Το σοβαρότερο πρόβλημα που εντοπίζεται στα βιβλία του Λυκείου είναι ότι οξύνουν τις κοινωνικές ανισότητες πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο Γυμνάσιο (37,7% σε σύγκριση με 45,3%). Το πρόβλημα στο Λύκειο παίρνει διαστάσεις εκρηκτικές, ενώ τα μαθήματα που οξύνουν περισσότερο απ’ όλα τις κοινωνικές ανισότητες είναι τα μαθήματα κατεύθυνσης της Β΄ και Γ΄ τάξης (διαφάνεια 12).

Η κριτική σκέψη στο Λύκειο υποβαθμίζεται υπερβολικά σε σύγκριση με το Γυμνάσιο (47,3% στο Λύκειο, 54% στο Γυμνάσιο). Είναι εξαιρετικά σοβαρό το ότι την πιο αρνητική κριτική δέχονται τα βιβλία Ιστορίας Γενικής Παιδείας και των τριών τάξεων (38,9%, 38,1% και 26,1% αντίστοιχα). Σοβαρό πρόβλημα εντοπίζεται επίσης στα Μαθηματικά των τριών τάξεων (32,7%, 40,7% και 35%) και σε όλα τα μαθήματα κατεύθυνσης της Β΄ και της Γ΄. Κανένα δεν αγγίζει το όριο 66%. (Η υψηλότερη θετική κρίση δίνεται στα Ρητορικά Κείμενα της θεωρητικής κατεύθυνσης της Β΄ (59,3%) και στη Λογοτεχνία της θεωρητικής κατεύθυνσης της Γ΄ (57,4%). (διαφάνεια 13). Το συμπέρασμα είναι αποκαρδιωτικό. Αντί στο Λύκειο να ενισχύεται η κριτική σκέψη των μαθητών διαλύεται εντελώς.

Για το θέμα του κατά πόσον τα βιβλία συμβαδίζουν με τις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις, ο μέσος όρος είναι δραματικά χαμηλός (46,6%). Εντελώς εκτός σύγχρονων παιδαγωγικών αντιλήψεων θεωρούνται τα βιβλία Τεχνολογίας της Α΄ και της Β΄ (21,4% και 22,2%) και Ιστορίας της Α΄ (33,3%), Ιστορίας της Γ΄ γενικής παιδείας (27,8%) και κατεύθυνσης (28,3%) (διαφάνεια 14).

Κοινή διαπίστωση είναι ότι στα περισσότερα βιβλία η ύλη δεν μπορεί να καλυφθεί (μέσος όρος 47,6%), με οξύτατο πρόβλημα στην Ιστορία Γ΄ γενικής παιδείας (18,4%) και πολύ σοβαρό πρόβλημα στην Αλγεβρα της Α΄ (28,9%), στη Γεωμετρία της Α΄- Β΄ (32,1%), στη Φιλοσοφία της Β΄ (30%), στη Φυσική της Β΄ γενικής παιδείας (35,6%) (διαφάνεια 15).

γ) ΕΠΑΛ: Η κατάσταση με τα βιβλία στα ΕΠΑΛ, που προέρχονται τα περισσότερα από τα πρώην ΤΕΕ και ορισμένα από το Γενικό Λύκειο (διαφάνειες 16-21), εμφανίζεται ακόμη πιο υποβαθμισμένη. Δυστυχώς, επιβεβαιώνονται με τον πιο δραματικό τρόπο οι εκτιμήσεις της ΟΛΜΕ για την πλήρη διάλυση της ΤΕΕ από τις εκπαιδευτικές πολιτικές που ασκούνται. Παρατηρούμε επίσης διαφορές στους διάφορους τομείς, με πιο προβληματική την κατάσταση των βιβλίων στους τομείς της Πληροφορικής και των Εφαρμοσμένων Τεχνών, αλλά και στον κύκλο υπηρεσιών της Α΄ ΕΠΑΛ.