Φραγμοί στην ασυδοσία και παρανομία των εισπρακτικών εταιρειών

Έθεσε φραγμούς η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα στις  ξέφρενες, ασύδοτες και παράνομες συμπεριφορές των εισπρακτικών εταιρειών οι οποίες λόγω της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα μας από το 2010 μέχρι σήμερα, αλλά και λόγω της παράλληλης αύξησης των ληξιπρόθεσμων οφειλετών  έχουν πλέον ξεπεράσει κάθε όριο συνταγματικότητας και νομιμότητας, σε τέτοιο βαθμό - όπως σημειώνει η Αρχή - που διακινδυνεύει η υγεία οφειλετών και συγγενικών τους προσώπων.

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα  έκρινε ότι είναι παράνομη  η ανακοίνωση από τις εισπρακτικές εταιρείες «σε τρίτο - µη οφειλέτη» όπως είναι συγγενικά και φιλικά πρόσωπα, του συνόλου των στοιχείων αφορούν τον οφειλέτη.

Στο «μικροσκόπιο» της  Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα τέθηκε η γνωστή εισπρακτική εταιρεία «Μέλλον Ανώνυμη Εταιρεία Ενημέρωσης Οφειλετών» με αφορμή την υποχρέωση που έχουν από τη νομοθεσία οι εισπρακτικές εταιρείες για καταγραφή  των συνομιλιών τόσο με τους οφειλέτες όσο και με τα συγγενικά ή τρίτα πρόσωπα των οφειλετών που απαντούν στις τηλεφωνικές κλήσεις των εισπρακτικών εταιρειών.

Πάντως, «τεράστιο ζήτημα» χαρακτήριζαν δικηγόροι - μετά την δημοσιοποίηση της σχετικής απόφασης της Αρχής - την εξάπλωση που έχει προσλάβει η μετατροπή δικηγορικών εταιρειών σε εισπρακτικές, οι οποίες μάλιστα καλύπτονται πίσω από την δικηγορική ιδιότητα και δεν γνωστοποιούν κατά  τις τηλεφωνικές κλήσεις τους προς τους οφειλέτες, ότι είναι ουσιαστικά εισπρακτικές εταιρείες. Αντίθετα, μάλιστα προς εκφοβισμό των οφειλετών χρησιμοποιούν την δικηγορική ιδιότητα τους. Χαρακτηριστικά δε οι δικηγόροι ανέφεραν ότι ακόμη και μέλη Διοικητικών Συμβουλίων Δικηγορικών Συλλόγων έχουν μετατρέψει τις δικηγορικές εταιρείες τους σε εισπρακτικές.

Πέρα από τις δικηγορικοεισπρακτικές εταιρείες την Αρχή την απασχόλησε η εισπρακτική εταιρεία «Μέλλον».

Η Αρχή στην υπ΄ αριθμ. 26/2016  απόφασή της αναφέρει ότι κατά το παρελθόν είχε αποφανθεί ότι οι εισπρακτικές εταιρείες οφείλουν να ενημερώνουν  τόσο για την ιδιότητά τους (εταιρεία ενηµέρωσης) και για τα άλλα στοιχεία που προβλέπει ο νόμος 3758/2009 όσο και το γεγονός της καταγραφής της τηλεφωνικής συνομιλίας πριν  από την έναρξη κάθε επικοινωνίας από οποιοδήποτε πρόσωπο και αν απαντηθεί η κλήση, δηλαδή είτε αυτή απαντηθεί από τον ίδιο τον οφειλέτη είτε από τρίτο πρόσωπο (συγγενή, φίλο, κ.λπ.).

Ενδεικτικά η Αρχή ανέφερε ως παράδειγµα: «Τηλεφωνούµε από την εταιρεία Χ ή από την Τράπεζα Ψ και σας ενηµερώνουµε ότι η συνοµιλία µας καταγράφεται για τη διασφάλιση των δικαιωµάτων σας. Θα µπορούσαµε να µιλήσουµε µε τον κύριο Φ;». Η καλούσα εταιρεία (σ.σ.: εισπρακτική εταιρεία) οφείλει καταρχάς να βεβαιωθεί για την ταυτότητα του καλούµενου, δηλαδή αν πρόκειται για τον ίδιο τον οφειλέτη ή τρίτο πρόσωπο, και µόνον στην πρώτη περίπτωση να προβεί σε ενηµέρωση σχετικά µε την οφειλή, ενώ στη δεύτερη περίπτωση θα πρέπει να διακόψει τη συνοµιλία. Ειδικότερα, στην τελευταία  περίπτωση πρέπει να αποκαλύπτονται στο τρίτο πρόσωπο µόνο όσα στοιχεία είναι αναγκαία για τον σκοπό της ενηµέρωσής του σχετικά µε την καταγραφή  και απαγορεύεται να ανακοινώνονται περαιτέρω στοιχεία σχετικά µε την ίδια την οφειλή (π.χ. ύψος και είδος οφειλής ή πότε αυτή κατέστη ληξιπρόθεσµη)».

Όμως, η εισπρακτική εταιρεία «Μέλλον» εξέφρασε αντιρρήσεις και ενημέρωσε την Αρχή ότι εκείνη ακολουθεί  άλλη πρακτική και ειδικά όταν στις τηλεφωνικές κλήσεις απαντούν τρίτα συγγενικά και μη πρόσωπα και όχι ο οφειλέτης.

Στην συνέχεια, η Γενική Γραµµατεία Εµπορίου και Προστασίας Καταναλωτή (ΓΓΕΠΚ) κάλεσε την εταιρεία «Μέλλον» να προσκομίσει στοιχεία για τις υποθέσεις που όπως  αναφέρει,  «στην συντριπτική πλειοψηφία τους αφορούν το γεγονός ότι υπάλληλος της εταιρείας σε κλήση προς οφειλέτες που απαντήθηκαν από τρίτα πρόσωπα "δε συστήθηκε, δεν ανέφερε εκ µέρους ποιας εταιρείας καλεί και δεν ενηµέρωσε ότι η κλήση καταγράφεται", θεωρώντας ότι τα παραπάνω συνιστούν παράβαση της κείµενης νοµοθεσίας (ν. 3758/2009)», καθώς και της   σχετικής απόφασης της Αρχής. 

Κατόπιν αυτών, η Αρχή κάλεσε σε ακρόαση τόσο την εισπρακτική εταιρεία «Μέλλον» όσο και τον Ελληνικό Σύνδεσµο Εταιρειών Ενηµέρωσης και ∆ιαπραγµάτευσης Απαιτήσεων (ΕΣΕ∆Α). Κατά την συνάντηση αυτή, η εισπρακτική εταιρεία «Μέλλον» πλέον των άλλων  υπέβαλε αίτημα  να της χορηγηθεί από την Αρχή  άδεια για ενηµέρωση των τρίτων - µη οφειλετών (συγγενών, φίλων κ.λπ. που βρίσκονται στην κατοικία του οφειλέτη) κατά τις τηλεφωνικές της κλήσεις προς τους οφειλέτες.

Η Αρχή υπογραμμίζει, κατ΄ αρχάς, στην επίμαχη απόφασή της (26/2016) ότι σύμφωνα  με το νόμο για την προστασία των  δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής  (Ν. 3471/2006) και την Ευρωπαϊκή νομοθεσία  «επιτρέπεται η καταγραφή συνδιαλέξεων και των συναφών  δεδοµένων κίνησης, όταν πραγµατοποιούνται κατά τη διάρκεια νόµιµης επαγγελµατικής πρακτικής ...υπό την προϋπόθεση ότι και τα δύο µέρη, µετά από προηγούµενη ενηµέρωση σχετικά µε το σκοπό της καταγραφής, παρέχουν τη συγκατάθεσή τους...».

Πάντως, επισημαίνει η Αρχή ότι ειδικοί  νόµοι (όπως είναι ο ν. 3758/2009  για τις εταιρείες ενημέρωσης οφειλετών για ληξιπρόθεσμες  απαιτήσεις) θα πρέπει να ερµηνεύονται υπό το πρίσµα του ατοµικού δικαιώµατος της προστασίας των προσωπικών δεδοµένων (άρθρο 9Α του Σ.) και της οµοίως συνταγµατικά κατοχυρωµένης (άρθρο 25 του Σ.) αρχής της αναλογικότητας υπό την ειδικότερη έκφανση της αναγκαιότητας που αποτελεί και βασική αρχή του δικαίου της προστασίας των προσωπικών δεδοµένων».

Όσον αφορά την τηλεφωνική επικοινωνία εισπρακτικών εταιρειών µε τρίτο πρόσωπο - µη οφειλέτη, προσθέτει η Αρχή, οι σχετικές νομοθετικές διατάξεις «πρέπει να ερµηνευθούν υπό το πρίσµα της αρχής της αναλογικότητας, και δη της ειδικότερης έκφανσης αυτής, της αναγκαιότητας, αλλά και υπό το πρίσµα της αρχής του σκοπού (άρθρο 4    του ν. 2472/1997), η οποία, δεδοµένου ότι ο σκοπός στην επικοινωνία µε τον τρίτο είναι η τηλεφωνική ανεύρεση του οφειλέτη, περιορίζει τα δεδοµένα που πρέπει να ανακοινώνονται στο πλαίσιο αποκλειστικά του σκοπού αυτού». 

Έτσι, καταλήγει η Αρχή «η ανακοίνωση σε τρίτο - µη οφειλέτη του συνόλου των στοιχείων που επιβάλλει ο ν. 3758/2009 για την ενηµέρωση του οφειλέτη δεν είναι νόµιµη».

Επιπρόσθετα, υπογραμμίζει η Αρχή, ότι το νομοθετικό πλαίσιο που προβλέπει  ότι η κάθε εισπρακτική εταιρεία «οφείλει να ενηµερώνει τόσο για την ιδιότητά του (εταιρεία ενηµέρωσης ή δανειστής) και τα λοιπά στοιχεία που προβλέπονται στο ν. 3758/2009 όσο και το γεγονός της καταγραφής πριν από την έναρξη κάθε επικοινωνίας από οποιοδήποτε πρόσωπο και αν απαντηθεί η κλήση, δηλαδή είτε αυτή απαντηθεί από τον ίδιο τον οφειλέτη είτε από τρίτο πρόσωπο ..» θίγεται υπέρµετρα ο οφειλέτης από την συνεπαγόµενη αποκάλυψη σε τρίτους (συνηθέστερα στους οικείους του) της αναζήτησής του από εισπρακτική εταιρεία προφανώς για ληξιπρόθεσµη οφειλή του».

Τέλος, υπογραμμίζει η Αρχή, ότι έχουν υποβληθεί στις υπηρεσίες της «αρκετές σε αριθµό καταγγελίες οφειλετών, πολλοί μάλιστα εκ των οποίων επικαλούνται ότι από την όχληση αυτή πιέστηκαν συγγενείς τους (π.χ. άρρωστοι γονείς τους) σε βαθµό διακινδύνευσης της υγείας τους και ότι δηµιουργήθηκαν ενδοοικογενειακά προβλήµατα».

Όμως, λόγω μείζονος σημασίας των ζητημάτων που ανακύπτουν σχετικά με τα επίμαχα θέματα του τρόπου ενημέρωσης των εισπρακτικών εταιρειών και ειδικά προς τρίτα συγγενικά και μη πρόσωπα, το όλο θέμα παραπέμφθηκε στον σχηματισμό της Ολομέλειας της Αρχής προς οριστική κρίση.