«Washington Post»: Η «συνταγή» της Ελλάδας για μια κρίση στο σύστημα υγείας

Το προφίλ του ελληνικού συστήματος υγείας παρουσιάζει σε εκτενές ρεπορτάζ  η «Washington Post». 

Ως πρόσωπα της Ευρώπης, ανασφάλιστοι Έλληνες που ταλαιπωρούνται από την κρίση, μιλούν στην εφημερίδα και περιγράφουν πώς άλλαξε δραματικά η ζωή τους μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. 

«Όπως οι περισσότεροι Έλληνες, ο Σολωμός, 60 ετών, και η σύζυγός του, Αμαλία, 52 ετών, πλήρωναν επί σειρά ετών την κρατική ασφάλεια, που τους προσέφερε πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη με μικρό ή καθόλου κόστος. Όταν η επιχείρησή τους χρεοκόπησε, δεν μπορούσαν να πληρώνουν πλέον και γλίστρησαν κι αυτοί στις στρατιές των ανασφάλιστων. Τα τεράστια ποσοστά ανεργίας, η πενταετής ύφεση και οι μεγάλες περικοπές στον προϋπολογισμό, έκαναν τον αριθμό των ανασφάλιστων να ανέβει στα ύψη, από λιγότερους από 500.000 το 2008 σε τουλάχιστον 2.300.000 (ή σχεδόν ο ένας στους πέντε Έλληνες) σήμερα», γράφει χαρακτηριστικά το δημοσίευμα. 

Και συνεχίζει: 

«Μετά από μια ζωή με καλή υγεία, ήρθαν τα άσχημα νέα. Το 2011, ο Νίκος διαγνώστηκε με καρκίνο των εντέρων, και η οικογένειά του πούλησε όλη της την περιουσία για να καλύψει τα ιατρικά έξοδα, που γρήγορα έφτασαν τα 50.000 ευρώ. 

Την προηγούμενη εβδομάδα, η κατάστασή του πήγε από το κακό στο χειρότερο: Ένας ιδιώτης γιατρός τον χρέωσε 150 ευρώ για να του αναλύσει τις ιατρικές εξετάσεις και να τον πληροφορήσει ότι ο καρκίνος είχε κάνει μετάσταση στο συκώτι του.

Στυλώνοντας τον εαυτό του με έναν δυνατό καφέ στην Αθήνα, λίγο αφότου είχε λάβει τα άσχημα νέα, ο κομψός άντρας με τα γκρίζα μαλλιά έδειχνε κουρασμένος και κρατούσε το χέρι της γυναίκας του. Τα μάτια της ήταν κόκκινα από το κλάμα. Τον καρκίνο, είπε, μπορούσαν να τον παλέψουν. Αλλά τους λογαριασμούς όχι.
“Η εγχείριση μόνο, κοστίζει 12.000 ευρώ” είπε. “Απλά δεν τα έχουμε. Είναι αστείο. Είδα τον πρόεδρο Ομπάμα στην τηλεόραση τις προάλλες, να λέει για το πώς στις ΗΠΑ, μια χώρα γνωστή για το πόσο ψυχρή είναι απέναντι στους πολίτες της, προσπαθούν να βοηθήσουν τους ανασφάλιστους. Εδώ, έχουμε το αντίθετο. Το κράτος παλιά σε φρόντιζε. Αλλά αν αρρωστήσεις τώρα στην Ελλάδα, έχεις ημερομηνία λήξης». 

Στο ρεπορτάζ, εκτός από παραδείγματα και άλλων ανασφάλιστων, αναφέρεται και στο γεγονός ότι οι κλινικές είναι άκρως επιβαρυμένες από τον μεγάλο αριθμό των ανασφάλιστων στη χώρα μας. 

Διαβάστε πιο κάτω ολόκληρο το ρεπορτάζ της εφημερίδας

Το σχέδιο για την Υγεία του προέδρου Ομπάμα προσπαθεί να επεκτείνει την κάλυψη σε εκατομμύρια ανασφάλιστους Αμερικάνους. Αλλά εδώ, στο επίκεντρο της οικονομικής κρίσης της Ευρώπης, ο Νίκος Σολωμός είναι το πρόσωπο μιας Ευρώπης, όπου τα υπερχρεωμένα έθνη όλο και απομακρύνονται από μια προνομιούχα εποχή για τη δημόσια υγεία.

Όπως οι περισσότεροι Έλληνες, ο Σολωμός, 60 ετών, και η σύζυγός του, Αμαλία, 52 ετών, πλήρωναν επί σειρά ετών την κρατική ασφάλεια, που τους προσέφερε πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη με μικρό ή καθόλου κόστος. Όταν η επιχείρησή τους χρεοκόπησε, δεν μπορούσαν να πληρώνουν πλέον και γλίστρησαν κι αυτοί στις στρατιές των ανασφάλιστων. Τα τεράστια ποσοστά ανεργίας, η πενταετής ύφεση και οι μεγάλες περικοπές στον προϋπολογισμό, έκαναν τον αριθμό των ανασφάλιστων να ανέβει στα ύψη, από λιγότερους από 500.000 το 2008 σε τουλάχιστον 2.300.000 (ή σχεδόν ο ένας στους πέντε Έλληνες) σήμερα.

Μετά από μια ζωή με καλή υγεία, ήρθαν τα άσχημα νέα. Το 2011, ο Νίκος διαγνώστηκε με καρκίνο των εντέρων, και η οικογένειά του πούλησε όλη της την περιουσία για να καλύψει τα ιατρικά έξοδα, που γρήγορα έφτασαν τα 50.000 ευρώ. Την προηγούμενη εβδομάδα, η κατάστασή του πήγε από το κακό στο χειρότερο: Ένας ιδιώτης γιατρός τον χρέωσε 150 ευρώ για να του αναλύσει τις ιατρικές εξετάσεις και να τον πληροφορήσει ότι ο καρκίνος είχε κάνει μετάσταση στο συκώτι του.
Στυλώνοντας τον εαυτό του με έναν δυνατό καφέ στην Αθήνα, λίγο αφότου είχε λάβει τα άσχημα νέα, ο κομψός άντρας με τα γκρίζα μαλλιά έδειχνε κουρασμένος και κρατούσε το χέρι της γυναίκας του. Τα μάτια της ήταν κόκκινα από το κλάμα. Τον καρκίνο, είπε, μπορούσαν να τον παλέψουν. Αλλά τους λογαριασμούς όχι.
“Η εγχείριση μόνο, κοστίζει 12.000 ευρώ” είπε. “Απλά δεν τα έχουμε. Είναι αστείο. Είδα τον πρόεδρο Ομπάμα στην τηλεόραση τις προάλλες, να λέει για το πώς στις ΗΠΑ, μια χώρα γνωστή για το πόσο ψυχρή είναι απέναντι στους πολίτες της, προσπαθούν να βοηθήσουν τους ανασφάλιστους. Εδώ, έχουμε το αντίθετο. Το κράτος παλιά σε φρόντιζε. Αλλά αν αρρωστήσεις τώρα στην Ελλάδα, έχεις ημερομηνία λήξης.”

Η Ευρώπη, λένε οι οικονομολόγοι, αρχίζει να ξυπνά. Μετά από μια τετραετή κρίση χρέους που άφησε ένα μεγάλο μέρος της με οικονομική τεχνητή υποστήριξη, υπάρχουν επιτέλους σημάδια ανάκαμψης ακόμα και στις πιο “πεθαμένες” οικονομίες.

Αλλά μια ματιά στο ακόμη ζοφερό τοπίο, από την Ελλάδα ως την Ισπανία, κι από την Ιρλανδία ως την Πορτογαλία, φανερώνει ότι τα δεινά εκατομμυρίων Ευρωπαίων γίνονται όλο και χειρότερα, ακόμα και καθώς η κρίση περνά. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα τώρα εντοπίζεται σε έναν τομέα για τον οποίο οι Ευρωπαίοι πάντα ήταν περήφανοι: Τη δημόσια υγεία. Ενώ τα μεγάλα κράτη όπως η Γαλλία και η Γερμανία ακόμα αντιστέκονται σε υψηλότερη συμμετοχή ή σε περικοπές στη δημόσια υγειονομική περίθαλψη, η δημόσια υγεία βάλλεται στις πιο προβληματικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στην Ισπανία, η κυβέρνηση κατάργησε τη δωρεάν περίθαλψη για τους μετανάστες, άρχισε να χρεώνει τους ηλικιωμένους για ένα μέρος των θεραπειών τους, έκοψε τη βοήθεια σε όσους πάσχουν από ψυχικά νοσήματα, και αύξησε τη συμμετοχή για τα φάρμακα, τα προσθετικά μέλη και ορισμένες υπηρεσίες στα επείγοντα. Στην Ιρλανδία η κρατική βοήθεια στους ανάπηρους περικόπηκε και νέοι γύροι περικοπών φέτος θα αφαιρέσουν ορισμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα από τη λίστα αυτών που καλύπτονται από το δημόσιο, ενώ αναθεωρείται το ποιοι δικαιούνται δωρεάν περίθαλψη.

Όμως πουθενά οι επιπτώσεις δεν ήταν τόσο δραματικές όσο στην Ελλάδα. Παραφουσκωμένο, αναποτελεσματικό και μαστιζόμενο από τη διαφθορά, το εθνικό σύστημα Υγείας αποτέλεσε έναν από τους κύριους στόχους για περικοπές, με τις συνολικές δαπάνες να περικόπτονται κατά περισσότερο από 25% από το 2009, και με ακόμα περισσότερες περικοπές να αναμένονται φέτος. Οι επικριτές λένε ότι οι περικοπές έγιναν με τσεκούρι αντί για νυστέρι, οδηγώντας σε ελλείψεις και κενά στην περίθαλψη στα δημόσια νοσοκομεία και σε μια όλο και αυξανόμενη κρίση όσον αφορά τους ανασφάλιστους.

Έλληνες αξιωματούχοι στον τομέα της Υγείας αναφέρουν ότι λόγω των περικοπών στα προγράμματα διανομής συριγγών, τα ποσοστά μόλυνσης από τον ιό HIV έφτασαν στα ύψη, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να επαναλειτουργήσει σχετικά προγράμματα.
Στο μεταξύ, οι γιατροί αναφέρουν ότι η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης και η περιορισμένη πρόσβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, οδήγησαν στην επανεμφάνιση της φυματίωσης. Την περασμένη εβδομάδα, οι Έλληνες γιατροί βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για μια αλλαγή που θα επιτρέπει στα δημόσια νοσοκομεία να απολύει γιατρούς που έχουν και ιδιωτικά ιατρεία. Η κυβέρνηση παλεύει να πετύχει τους στόχους στον προϋπολογισμό, κι έτσι 8.000 εργαζόμενοι στη δημόσια υγεία θα βγουν σε διαθεσιμότητα, ενώ ένα μεγάλο μέρος από αυτούς πιθανότατα θα απολυθεί.

Στο Γενικό Νοσοκομείο Γεννηματάς, ένα από τα μεγαλύτερα της Αθήνας, η γιατρός Έλενα Καραμπατζάκη είπε ότι το νοσοκομείο δεν έχει χρήματα για να επισκευάσει χαλασμένο ιατρικό εξοπλισμό, κι έτσι οι ασθενείς αναγκάζονται να περιμένουν μια εβδομάδα ή και παραπάνω για μαγνητικές και αξονικές τομογραφίες. Το νοσοκομείο αντιμετωπίζει περιοδικές ελλείψεις σε αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα. Στο μεταξύ, τα επείγοντα κατακλύζονται από ανασφάλιστους ασθενείς με μικρότερα προβλήματα, που χρησιμοποιούν το νοσοκομείο για πρωτοβάθμια φροντίδα, αλλά και από ασθενείς που καθυστέρησαν να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια και φτάνουν σε κρίσιμη κατάσταση.

Το “πάγωμα” των προσλήψεων γιατρών και νοσοκόμων επί τέσσερα χρόνια έχει αφήσει το νοσοκομείο δραματικά υποστελεχωμένο. “Για τη σίτιση και την ατομική υγιεινή των ασθενών, πλέον βασιζόμαστε στους συγγενείς”, είπε. Την περασμένη εβδομάδα, η Αγγελική Πογροτοπούλου, 72 ετών, ανεβοκατέβαινε στους διαδρόμους του νοσοκομείου φροντίζοντας την αδερφή της, Αλεξάνδρα Σταθάκου, 92 ετών, που έπασχε από εγκεφαλικό. Για να καλύψει τις ελλείψεις του νοσοκομείου, τάιζε και έπλενε τη Σταθάκου, και αγόραζε πάνες ακράτειας από το φαρμακείο γιατί το νοσοκομείο είχε έλλειψη. Επίσης πλήρωνε 50 ευρώ για να φροντίζει την αδερφή της μια αποκλειστική νοσοκόμα τις νύχτες.
“Είναι καταστροφή”, είπε η Πογροτοπούλου. “Το προσωπικό του νοσοκομείου είναι υπέροχο, αλλά είναι πολύ λίγοι τώρα και οι ελλείψεις μεγάλες”.

Επιβαρύνονται οι κλινικές

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η μαζική αύξηση των ανασφάλιστων. Η Ελλάδα προσφέρει κρατική ασφάλιση με αντάλλαγμα εισφορές αρκετών εκατοντάδων ευρώ μηνιαίως. Αλλά με την ανεργία να ξεπερνά το 27%, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι δεν έχουν πλέον τα μέσα να πληρώσουν. Ταυτόχρονα, τα κριτήρια για την παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στους άπορους έχουν γίνει αυστηρότερα, ενώ και η συμμετοχή στις δαπάνες για όσους είναι ασφαλισμένοι έχει αυξηθεί.

Πολλοί ανασφάλιστοι ασθενείς βασίζονται σε δωρεάν κλινικές όπως το Μητροπολιτικό Ιατρείο Ελληνικού, που λειτουργεί σε μία εγκαταλειμμένη στρατιωτική βάση των ΗΠΑ στη Νότια Αθήνα. Ένα απόγευμα πριν από λίγες μέρες, εθελοντές καρδιολόγοι, γυναικολόγοι και άλλοι γιατροί έβλεπαν ανασφάλιστους ασθενείς με βάρδιες. Στις 17:00 κάθε καθημερινή, βοηθοί μοιράζουν φάρμακα από δωρεές, προσφέροντας δωρεάν ινσουλίνη σε διαβητικούς, χάπια για καρδιακές παθήσεις και αντιβιοτικά για άρρωστα μωρά.


Οι γιατροί λειτουργούν επίσης ως αντιπρόσωποι των ανασφάλιστων. Ο Γιώργος Βήχας, ένας από τους ιδρυτές της κλινικής, είπε ότι το προσωπικό έπρεπε να παρέμβει την περασμένη εβδομάδα, εκ μέρους μιας ανασφάλιστης γυναίκας που είχε γεννήσει, καθώς το νοσοκομείο δεν της παρέδιδε το νεογέννητο μέχρι να πληρώσει. Η κλινική προσπαθεί επίσης να διασφαλίσει δωρεάν ή με μικρότερο κόστος φαρμακευτική αγωγή για καρκινοπαθείς, ξεχωριστά για κάθε περίπτωση.

“Αλλά αυτό δεν λειτουργεί πάντα”, είπε. “Μερικές φορές έρχονται σε εμάς σε άσχημη κατάσταση επειδή δεν είχαν πρόσβαση σε γιατρό, κι ακόμη και τότε το να βρεθεί μια λύση παίρνει χρόνο. Έχουμε χάσει δεκάδες ασθενείς που θα μπορούσαν -που θα έπρεπε- να έχουν βοηθηθεί.”

Ο Έλληνας υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης δήλωσε ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να βοηθήσει τους ανασφάλιστους, δημιουργώντας ένα ταμείο 13 εκατομμυρίων ευρώ για τις πιο επείγουσες περιπτώσεις, χρησιμοποιώντας χρήματα από την πάταξη της φοροδιαφυγής. Ελπίζει το ταμείο να ενισχυθεί σημαντικά μέχρι το τέλος του έτους.

Αλλά οι Έλληνες, είπε, πρέπει επίσης να καταλάβουν ότι το δημόσιο σύστημα υγείας ήταν ήδη προβληματικό πριν από την κρίση, λόγω κακοδιαχείρισης και διαφθοράς. Το κράτος μερικές φορές πλήρωνε τρεις με τέσσερις φορές παραπάνω από άλλες ευρωπαϊκές χώρες για ορισμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα, με μεσάζοντες, γιατρούς και φαρμακεία να τσεπώνουν τη διαφορά. Αν τα νοσοκομεία έχουν ελλείψεις, είπε, είναι επειδή δυσκολεύονται να ακολουθήσουν πιο λογικούς προϋπολογισμούς.

Ο Γεωργιάδης ανέφερε ότι οι επείγουσες περιπτώσεις δέχονται θεραπεία στα δημόσια νοσοκομεία άσχετα από την ασφαλιστική κατάσταση του ασθενή. “Αλλά”, είπε, “ασθένειες όπως ο καρκίνος δεν θεωρούνται επείγουσες, εκτός αν βρίσκεσαι στα τελικά στάδια”. Αυτό ακριβώς είναι που προβληματίζει τον Σολωμό, τον ανασφάλιστο ασθενή με καρκίνο.
“Τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνω;” ρωτά.