Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για την προστασία από τον ιό του Δυτικού Νείλου

Με τους πληθυσμούς των μολυσμένων κουνουπιών να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας και τα κρούσματα να πληθαίνουν (ήδη τέσσερις άνθρωποι τις τελευταίες δέκα ημέρες έχουν εκδηλώσει τη λοίμωξη του Δυτικού Νείλου, μετά από τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού) η γνώση και η ενημέρωση για τον επίμαχο ιό του καλοκαιριού αποτελεί μάλλον το πρώτο και βασικό μέτρο της προστασίας μας. Οι ειδικοί του Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) χαρτογραφούν το μέχρι πρότινος «αθώο» τσίμπημα των κουνουπιών και μας δίνουν τις επιστημονικά τεκμηριωμένες απαντήσεις σε οκτώ συνήθεις ερωτήσεις.

-Τι είναι η λοίµωξη από ιό του ∆υτικού Νείλου;
Η λοίµωξη από τον ιό του ∆υτικού Νείλου (West Nile virus, WNV) είναι νόσηµα που µεταδίδεται κυρίως από τσίµπηµα κουνουπιού και προσβάλλει ζώα (άγρια πτηνά, άλογα) αλλά και τον άνθρωπο. Ονοµάστηκε έτσι, γιατί αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην επαρχία του ∆υτικού Νείλου στην Ουγκάντα το 1937.

-Πώς µεταδίδεται η λοίµωξη από ιό του ∆υτικού Νείλου;
Ο  κύριος τρόπος µετάδοσης είναι µέσω τσιµπήµατος µολυσµένου κουνουπιού (συνήθως το κοινό κουνούπι). Τα κουνούπια µολύνονται από άρρωστα πτηνά. Σε πολύ µικρό αριθµό περιπτώσεων έχει  αναφερθεί µετάδοση του ιού από µεταµόσχευση οργάνου, µετάγγιση αίµατος και σπάνια από τη µητέρα στο έµβρυo.  Ο ιός δεν µεταδίδεται από άτοµο σε άτοµο. Επίσης, δεν µεταδίδεται µέσω τηςσυνήθους κοινωνικής (π.χ. άγγιγµα, φιλί), σεξουαλικής ή άλλης επαφής.

-Πότε εμφανίστηκε ο ιός στην Ελλάδα;

Επιδημία από τον ιό του Δυτικού Νείλου εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας το καλοκαίρι του  2010. Εκείνο το έτος διαγνώστηκαν συνολικά 262 περιστατικά, από τα οποία 191 ήταν κρούσματα με εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκεφαλίτιδα ή/και μηνιγγίτιδα ή οξεία χαλαρή παράλυση) και 71 κρούσματα με ήπιες εκδηλώσεις (κυρίως εμπύρετο νόσημα). Σημειώθηκαν συνολικά 35 θάνατοι, όλοι σε υπερήλικα άτομα με υποκείμενα νοσήματα. Το 2011 διαγνώστηκαν συνολικά 101 κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου, από τα οποία 76 εμφάνισαν εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκεφαλίτιδα ή/και μηνιγγίτιδα ή/και οξεία χαλαρή παράλυση) και 25 κρούσματα με  ήπιες εκδηλώσεις. Καταγράφηκαν 9 θάνατοι σε ασθενείς άνω των 65 ετών και με υποκείμενα νοσήματα. Το 2012 διαγνώστηκαν 161 περιστατικά από τα οποία τα 109 αφορούσαν λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Οι θάνατοι ήταν 18, κυρίως σε υπερήλικες και ασθενείς.

-Ποια είναι τα συµπτώµατα της λοίµωξης από ιό του ∆υτικού Νείλου;
Το 80% των ατόµων που µολύνονται δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα. Υπολογίζεται ότι περίπου 20% αυτών που µολύνονται µε τον ιό εμφανίζουν ήπια συμπτώματα, όπως πυρετό, πονοκέφαλο, αδυναµία, πόνους στους µυς και τις αρθρώσεις, εµέτους και µερικές φορές δερµατικά εξανθήµατα (στον κορµό) και διόγκωση των λεµφαδένων. Τα συµπτώµατα φεύγουν σε 4-7 ηµέρες χωρίς να αφήσουν κατάλοιπα.
Ωστόσο, λιγότερα από 1 στα 100 άτοµα (κυρίως άτοµα µεγαλύτερης ηλικίας) αναπτύσσουν τη σοβαρή µορφή της νόσου, δηλαδή εγκεφαλίτιδα ή µηνιγγίτιδα). Τα συµπτώµατα της σοβαρής νόσου περιλαµβάνουν πονοκέφαλο, υψηλό πυρετό, δυσκαµψία αυχένα, απάθεια,  αποπροσανατολισµό, κώµα, τρόµος, σπασµούς, µυϊκή αδυναµία και παράλυση.

-Πόσο σύντοµα εµφανίζονται τα συµπτώµατα και πόσο διαρκούν;
Μετά το τσίµπηµα του κουνουπιού µεσολαβούν συνήθως 2-14 ηµέρες (χρόνος επώασης) µέχρι την εµφάνιση των συµπτωµάτων. Τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν µμερικές µέρες, αν και µερικές φορές η διάρκεια είναι μεγαλύτερη. Τα συµπτώµατα της σοβαρής µορφής της νόσου (εγκεφαλίτιδα/µηνιγγίτιδα) µπορεί να διαρκέσουν µμερικές εβδομάδες.

-Πώς θεραπεύεται η λοίµωξη από τον ιό του ∆υτικού Νείλου;
∆εν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη λοίµωξη από τον ιό του ∆υτικού Νείλου. Στις ηπιότερες περιπτώσεις ο πυρετός και τα άλλα συµπτώµατα περνούν µόνα τους, ενώ στα πιο σοβαρά περιστατικά που χρειάζεται να νοσηλευτούν χορηγείται υποστηρικτική θεραπεία (χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών, πιθανή εισαγωγή σε µονάδα εντατικής θεραπείας για µηχανική αναπνευστική υποστήριξη κλπ).

-Υπάρχει εµβόλιο για τον ιό του ∆υτικού Νείλου;
∆εν υπάρχει προς το παρόν διαθέσιµο εµβόλιο έναντι του ιού.

-Πώς μπορούμε να προστατευτούμε;
Το βασικότερο ατομικό μέτρο προστασίας είναι να αποφεύγουμε τα τσιµπήµατα των κουνουπιών. Αυτό μπορεί να γίνει με χρήση εντοµοαπωθητικών στο δέρµα και πάνω από τα ρούχα. Ο χρόνος δράσης των εντοµοαπωθητικών ουσιών κυµαίνεται από 1 έως 4-5 ώρες. Σημειωτέον ότι δεν συστήνεται η χρήση τους στα βρέφη µέχρι 2 µηνών. Τα εντοµοαπωθητικά προϊόντα πρέπει να επαλείφονται µετά τα αντιηλιακά, και δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή µε το στόµα, τα µάτια και το βλεννογόνο της µύτης. Σε όλες τις περιπτώσεις, πρέπει να ακολουθούνται οι  οδηγίες του κατασκευαστή. Σε ό,τι αφορά τη χρήση εντοµοκτόνων στον αέρα, όπως πχ αερόλυµα, (αεροζόλ), ταµπλέτες, εξατµιζόµενο διάλυµα, σπιράλ («φιδάκια») κλπ είναι πολύ σημαντικό να τηρούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή. ∆εν πρέπει να εφαρµόζονται στο δέρµα.

Άλλος τρόπος πρόληψης είναι η μειωμένη έκθεσή μας στα κουνούπια. Με δεδομένο ότι τα περισσότερα είδη κουνουπιών που µεταφέρουν τον ιό, τσιµπούν από το σούρουπο µέχρι το χάραµα, γίνεται αντιληπτό πότε διατρέχουμε τον κίνδυνο και πως μπορούμε να μειώσουμε τις πιθανότητες μόλυνσης. Με τον ίδιο τρόπο σκέψης φροντίζουμε να φοράμε ρούχα που να καλύπτουν όσο περισσότερο γίνεται το σώµα (µακριά µανίκια και παντελόνια). Καλό αποτέλεσμα έχουν τα συχνά ντους που απομακρύνουν τον ιδρώτα –και μειώνουν τις πιθανότητες έλξης των κουνουπιών.

Σε ό,τι αφορά την απομάκρυνση των κουνουπιών από το περιβάλλον του σπιτιού, αντικουνουπικά πλέγματα, κουνουπιέρες πάνω από τα κρεβάτια, ανεμιστήρες σε λειτουργία, χρήση κίτρινων λαμπτήρων και απομάκρυνση κάθε… ίχνους στάσιμου νερού, από τα βάζα και τις γλάστρες στη βεράντα μέχρι το γκαζόν των κήπων, είναι μερικά από τα ενδεδειγμένα μέτρα για την προστασία από τους πληθυσμούς των κουνουπιών.