Οι Ολλανδοί που θα κάνουν την Πανεπιστημίου πεζόδρομο

Φανταστείτε ένα κέντρο της πόλης, όπου τα πλακόστρωτα θα είναι γεμάτα παρτέρια, το τραμ θα διασχίζει τα ανασυγκροτημένα κτήρια και το πράσινο θα διαδέχονται μεγάλες υδάτινες οάσεις. Τέτοιο είναι περίπου το όραμα που εμφανίζουν μέχρι στιγμής στα σχέδια τους και στις αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις τους η ομάδα των Ολλανδών του γραφείου OKRA.

Με όνομα που παραπέμπει συνειρμικά σε πρασίνου και ένα παιχνιδιάρικο, ντιζαινάτο logo, ανάλογο της μοντέρνας ματιάς τους, οι Ολλανδοί αρχιτέκτονες έχουν αποδείξει ότι μπορούν να παρεμβαίνουν σε άγονες ζώνης της πόλης και να τις μεταμορφώνουν. Αυτό έκαναν ήδη με το σχέδιο που κατέθεσαν για την ανάπλαση του κέντρου της πόλης του Ρότερνταμ τονίζοντας ακόμη περισσότερο τις πλευρές του δημόσιου χώρου και αλλάζοντας τα νεκρά τοπία σε εστίες πρασίνου. Ήταν δε τόσο αποτελεσματική η παρέμβαση ενός από τους διευθυντές του γραφείου, που χαρήκαμε πριν λίγες μέρες και στην Αθήνα, Μαρκ Κνάιτ, που του ζητήθηκε να αναλάβει όχι μόνο το αρχιτεκτονικό σχέδιο αλλά το γενικότερο έργο της αναγέννησης του κέντρου της πόλης.

Ο λόγος είναι ότι ο Κνάιτ δεν είναι μόνο ένας πολύ γνωστός αρχιτέκτονας αλλά ένας άνθρωπος με ευαισθησία απέναντι στο έμψυχο δυναμικό, τις κοινωνικές ομάδες και τα κτήρια που χαρακτηρίζουν την πολη. Παράλληλα έχει δείξει να λαμβάνει σοβαρά υπόψη την προοπτική μεταμόρφωσης που μπορούν να έχουν οι άσχημες γωνιές κάθε αστικού κέντρου και τη δυνατότητα καλύτερης αξιοποίησης τους ώστε να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα. Η πόλη πρέπει να είναι έμψυχη, να καλεί τους πολίτες να τη ζήσουν και όχι απλώς να διέρχονται από αυτήν. Κι αυτό ο Μαρκ Κνάιτ που προτιμά να αναλαμβάνει εγκαταλελειμμένα και ουδέτερα μέρη και να τα μεταμορφώνει, το γνωρίζει καλά.


Το όραμα του αυτό το μοιράζεται με τους συνεργάτες του, με τους οποίους συνδιευθύνουν το γραφείο της OKRA, Martin Knuijt (Μάρτιν Κνάϊτ), Wim Voogt (Βιμ Φόουγκτ) και Boudewijn Almekinders (Μπάουντεβέν Άλμεκιντερς). Τα πιο πρόσφατα σχέδιά τους περιλαμβάνουν το κέντρο της Βασιλείας στην Ελβετία, το μητροπολιτικό κέντρο της Κοπεγχάγης, τους Cutty Sark Gardens στο Λονδίνο, και τον χώρο της Φλαμανδικής έκθεσης στη Γάνδη. Το πιο σημαντικό, πάντως από όλα, για όλους όσοι ξέρουν τι σημαίνει Croydon, είναι η παρέμβαση στην προβληματική αυτή περιοχή του Νότιου Λονδίνου. Μέχρι πρότινος το Croydon, θεωρούταν άβατη ζώνη για τους γνωρίζοντες, κέντρο άνθισης του παράνομου εγκλήματος και ο βασικός πυρήνας από όπου ξεκίνησαν τα σοβαρά επεισόδια του Λονδίνου, πριν από τρία χρόνια, με σοβαρές πυρκαγιές που έπληξαν την περιοχή. Οι ζόρικοι έλεγαν ότι γεννήθηκαν στο Κρόιντον-περιοχή που σήμερα ο Μάρτιν Κναιτ και η παρέα του έχουν βάλει στοίχημα να μεταμορφώσουν σε ‘τρίτο κέντρο’ του Λονδίνου. Έτσι η πρώην εξαθλιωμένη γραμμή που διέσχισε το κέντρο της περιοχής μεταμορφώνεται σε ζωντανό, ανοιχτό και χαρούμενο βουλεβάρτο ως όαση πρασίνου και αναψυχής.

Από την Ολλανδία στην Αθήνα

Κάτι αντίστοιχο, λοιπόν, θέλουν να κάνουν οι αρχιτέκτονες με τη πρόταση One step beyond (Ένα βήμα πιο πέρα) που κατέθεσαν και κέρδισε τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του «Rethink Athens” τη μελέτη του οποίου χρηματοδοτεί το Ίδρυμα Ωνάση και πρόκεται να κατατεθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2013 για την αναβάθμιση του κέντρου της Αθήνας. Οι OKRA θέλουν να δημιουργήσουν μια ανοιχτή, πράσινη καρδιά της πόλης, ένα σύγχρονο μητροπολιτικό κέντρο, μια πόλη που θα σφύζει από ζωντάνια συνδέοντας το κέντρο με τις επιμέρους γειτονιές στο βαθμό που τα σχέδια τους μελετούν την πόλη ως έμψυχο οργανισμό και όχι ως αποκομμένες περιοχές. Σε αυτόν ακριβώς τον οργανισμό, η καρδιά θα είναι το κέντρο-εξ ου και η καρδιά του Rethink Athens-και η Πανεπιστημίου η ραχοκοκαλιά η οποία θα προστατεύεται από τις επιμέρους οάσεις πρασίνου που θα προσφέρουν σκιά και προστασία. Στις φλέβες αυτού του οργανισμού θα κυλάει το νερό που θα περνάει από συγκεκριμένα αρδευτικά έργα που σκοπό θα έχουν να μειώσουν την ιδιαίτερα υψηλή-ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες-θερμοκρασία που επικρατεί στο κέντρο της Αθήνας. Η στρατηγική αυτή ύδρευσης θα προέρχεται από συγκεκριμένες υπόγειες δεξαμενές όπου θα συλλέγεται το βρόχινο νερό.


Συνολικότερα το έργο θα απλώνεται στις παρυφές των προβληματικών, σήμερα, περιοχών της Αθήνας που ξεκινάει από την Ομόνοια και καταλήγει στη λεωφόρο Πατησίων με κεντρική έμφαση στην οδό Πανεπιστήμιου. Ατενίζοντας την πόλη της Αθήνας ο Μαρκ Κνάιτ βλέπει μια πόλη με πολλαπλά προβλήματα αλλά και με ανάγκη ριζικής αναμόρφωσης-όπως αντίστοιχα έχουμε δει να συμβαίνει με άλλες μεγάλες πόλεις της Ευρώπης, όπως το Βερολίνο. Με την πείρα του σε αντίστοιχα πάσχουσες περιοχές ξέρει να μεταπλάθει τις προβληματικές εστίες σε ανάσες ζωής μετατρέποντας την υποβάθμιση σε αφορμή σε έναν ανοιχτό διάλογο με τη συμμετοχή όλων των ομάδων. Το όραμα του μοιράζονται τόσο ο Βιμ Φόουγκτ όσο και ο Μπάουντεβέν Άλμεκιντερς.

Ο πρώτος έγινε μέλος του αρχιτεκτονικού γραφείου της OKRA μετά την αποφοίτηση του από το Τμήμα Σχεδιασμού Αστικού Χώρου του Πανεπιστημίου Λαρενστάιν. Παράλληλα με το επάγγελμα του δεν έχει εγκαταλείψει και την προοπτική μιας πανεπιστημιακής καριέρας. Είναι ήδη επισκέπτης καθηγητής στην Ακαδημία Αρχιτεκτονικής του Άμστερνταμ ενώ διαλέξεις του έχουν παρακολουθήσει φοιτητές σε διάφορα πανεπιστήμια της Ολλανδίας. Όσο για τον Μπάουντεβεν ήταν μαζί με τον Κνάιτ από τους θεμελιωτές του γραφείου. Ονειροπόλος και βαθύς γνώστης του αντικειμένου, κοσμοπολίτης και αέναος ταξιδιώτης ο Μπάουντεβεν ταξιδεύει διαρκώς αντλώντας εμπειρίες και εικόνες από τις πόλεις του μέλλοντος. Σχέδια, μελέτες και εργασίες του είναι γνωστά σε διάφορες γωνιές του πλανήτη από την πατρίδα του μέχρι το Βέλγιο την Κίνα, το Βιετνάμ και τα Αραβικά Εμιράτα. Παράλληλα είναι υπεύθυνος του «Διεθνούς Πανεπιστημίου περί επαγγελματικής διδασκαλίας’ αρχιτεκτονικής τοπίου. Αυτό που κυρίως τον απασχολεί είναι να πείσει τους μαθητές του ότι πίσω από τα ωραία τοπία και τα αστικά σύμπαντα, υπάρχουν ή μάλλον πρέπει να υπάρχουν ευτυχισμένοι άνθρωποι. Αυτό καλείται να μας δείξει και με το νέο, φιλόδοξο του project μαζί με τους δυο φίλους και συνεργάτες του στο πολύπαθο κέντρο της Αθήνας.

Το θέατρο των χιλίων δωματίων

Το γραφείο της OKRA κλήθηκε να καταθέσει-και τελικά να κερδίσει ανάμεσα σε 71 άλλες προτάσεις-μια μελέτη σε χρόνο ρεκόρ χωρίς ωστόσο να ξεχάσει τον παράγοντα πόλη. Μελέτησε όλες τις γωνιές της Αθήνας, έλαβε υπόψη τις ιδιαιτερότητες της και τα προβλήματα της και κατέληξε ότι η πόλη μπορεί να αποκτήσει ξανά ζωή, αν εκτός των άλλων υλοποιηθεί το σχέδιο των ‘400 δωματίων’. Το σχέδιο προβλέπει να ‘αναστηθούν’ τα ‘νεκρά’ κτήρια που παραμένουν για την ώρα άδεια και ακατοίκητα και σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες αγγίζουν τα 400. Εφόσον οι ιδιοκτήτες τους πειστούν, τα κτήρια μπορούν να φωτιστούν και να μετατραπούν σε κέντρα πολλαπλών δραστηριοτήτων, σε ανοιχτές κοιτίδες πολιτισμού και πρόκλησης-πρόσκλησης για τους κατοίκους της Αθήνας. «Οι κάτοικοι της Αθήνας αξίζουν αυτή την αλλαγή» ήταν το αισιόδοξο μήνυμα ελπίδας που κατέθεσε ο εκπρόσωπος του γραφείου Μάρκ Νάιτ στην συνέντευξη τύπου που έλαβε χώρα την περασμένη βδομάδα στο πολιτιστικό κέντρο του Ιδρύματος Ωνάση, τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.