Σάλος στην Κύπρο με έργα του ζωγράφου Γιώργου Γαβριήλ, αντιδράσεις για εικόνες του Χριστού και της Παναγίας

Μια έκθεση που άνοιξε στην Πάφο και μέσα σε λιγότερο από ένα 24ωρο μετατράπηκε σε πολιτικοκοινωνικό επεισόδιο, κατέληξε να κλείσει με απόφαση της ίδιας της γκαλερί.

Η Blue Iris ανακοίνωσε την ακύρωση της εικαστικής έκθεσης του ζωγράφου Γιώργου Γαβριήλ με τίτλο «Αντισυστημική Τέχνη», μετά τις έντονες αντιδράσεις που προκάλεσαν έργα με απεικονίσεις του Χριστού, της Παναγίας και συμβόλων της Ορθόδοξης πίστης.

Από τα εγκαίνια στην ακύρωση

Η έκθεση εγκαινιάστηκε το βράδυ του Σαββάτου στην Πάφο και αμέσως πυροδότησε κύμα επικρίσεων, με αναφορές για «βεβήλωση» ιερών μορφών και συμβόλων. Το μεσημέρι της Κυριακής, η γκαλερί ανακοίνωσε ότι προχωρεί σε κλείσιμο της έκθεσης, επικαλούμενη την «αντίθεση μερίδας της κοινωνίας», στα έργα του Γιώργου Γαβριήλ.

Στην ανακοίνωσή της, η Blue Iris Gallery υποστηρίζει ότι δεν υπήρξε πρόθεση προσβολής ή ασέβειας προς τη θρησκεία και ότι ο σκοπός της είναι η προαγωγή της τέχνης και του πολιτισμού, σημειώνοντας πως δεν επιθυμεί να καταστεί «αγωγός περαιτέρω αναταραχής».

Από τις αντιδράσεις στην πολιτική σύγκρουση

Η υπόθεση πέρασε γρήγορα από τα κοινωνικά δίκτυα στο πολιτικό πεδίο. Στελέχη του ΔΗΣΥ (Δημοκρατικός Συναγερμός), με προεξάρχοντα τον αναπληρωτή πρόεδρο Ευθύμιο Δίπλαρο, ζήτησαν απόσυρση των έργων και εφαρμογή της νομοθεσίας, χαρακτηρίζοντας τις απεικονίσεις «βλασφημία» και όχι τέχνη.

Το ΕΛΑΜ (Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο), από την πλευρά του, κινήθηκε στην ίδια γραμμή, ανακοινώνοντας πως ο πρόεδρός του προχώρησε σε καταγγελία στην Αστυνομία για προσβολή θρησκευτικών αισθημάτων, ενώ στη συνέχεια εξαπέλυσε επίθεση κατά του ΑΚΕΛ, στο πλαίσιο της γενικότερης αντιπαράθεσης που άνοιξε γύρω από την έκθεση.

Το ΑΚΕΛ μίλησε για «τεχνητή πόλωση» και «διαγωνισμό ακρότητας» μεταξύ ΔΗΣΥ και ΕΛΑΜ, τονίζοντας πως άλλο η κριτική στα έργα και άλλο οι απειλές, οι τραμπουκισμοί και οι εκφοβισμοί για να διακοπούν εκθέσεις.

Τι είπε η Εκκλησία

Ο εκπρόσωπος Τύπου της Αρχιεπισκοπής Κύπρου, Χρήστος Ευσταθίου, χαρακτήρισε σωστή τη ματαίωση της έκθεσης, υποστηρίζοντας πως συγκεκριμένα έργα «προκαλούν βάναυσα το θρησκευτικό αίσθημα των πιστών», διευκρινίζοντας ότι αναφέρεται στο περιεχόμενο των έργων και όχι στο πρόσωπο του καλλιτέχνη.

Γ. Γαβριήλ: Δεν είναι χυδαία τα έργα

Ο Γιώργος Γαβριήλ, σε παρεμβάσεις του, επιχείρησε να απαντήσει σε δύο επίπεδα, στο καλλιτεχνικό και στο πρακτικό. Σε συνέντευξή του στον ΑΝΤ1 υποστήριξε ότι δεν θεωρεί τα έργα του χυδαία ούτε προσβλητικά για τον Χριστιανισμό, αντιθέτως είπε πως «τον αναδεικνύουν», εξηγώντας ότι χρησιμοποιεί θρησκευτικά σύμβολα για να σχολιάσει κοινωνικά ζητήματα όπως διαφθορά, μεταναστευτικό και πόλεμο στη Γάζα. Στην ίδια γραμμή, έθεσε ζήτημα ορίων στην ελευθερία της έκφρασης και διερωτήθηκε «σε ποια εποχή ζούμε» όταν συζητείται αστυνομική διερεύνηση.

Παράλληλα, με ανάρτησή του υποστήριξε ότι εικόνα που κυκλοφόρησε στα κοινωνικά δίκτυα δεν ήταν ενιαίο δικό του έργο αλλά «προϊόν κολλάζ», ενώ κατήγγειλε απειλές κατά της ζωής του ιδιοκτήτη της γκαλερί και απειλές για δολιοφθορές, αναφέροντας επίσης περιστατικό στα εγκαίνια όπου «τρεις νεαροί» κατέβασαν έργα που αργότερα επανατοποθετήθηκαν. Σε αυτό το πλαίσιο μίλησε για «κλίμα εκφοβισμού και τρομοκρατίας» και απέδωσε εκεί την απόφαση να κατέβει η έκθεση.

Με ιστορικό πρόκλησης

Ο Γιώργος Γαβριήλ έχει βρεθεί ξανά τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο της κριτικής, για έργα που αξιοποιούν θρησκευτική εικονογραφία σε πολιτικό πλαίσιο, με πιο γνωστές τις απεικονίσεις του Χριστού σε ρόλους και περιβάλλοντα της καθημερινότητας και της κοινωνικής σύγκρουσης, που είχαν διχάσει την κοινή γνώμη.

Η αντιπαράθεση και στο παρελθόν πήρε και θεσμικές διαστάσεις, καθώς κινήθηκαν διαδικασίες σε βάρος του ως εκπαιδευτικού, με τον ίδιο να υποστηρίζει δημόσια ότι στοχοποιείται για τα αριστερά του «πολιτικά φρονήματα». Τον Σεπτέμβριο του 2021, υπήρξε κυβερνητική παρέμβαση για αναστολή της πειθαρχικής δίωξης του Υπουργείου Παιδείας εναντίον του.

Ο ίδιος αυτοπροσδιορίζει μέρος της δουλειάς του ως πολιτική και «αντισυστημική», κάτι που αποτυπώνεται ακόμη και στους τίτλους εκθέσεων. Στο δημόσιο διάλογο που έχει ανοίξει από το 2020, υποστηρικτές του από τον χώρο των εικαστικών τον εντάσσουν ρητά στην παράδοση της «πολιτικοποιημένης τέχνης» και μιλούν για ζητήματα ελευθερίας έκφρασης.

Στο βιογραφικό του, όπως παρουσιάστηκε σε πολιτιστικές ανακοινώσεις και αφιερώματα, αναφέρεται ότι σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών «Σούρικοβ» της Μόσχας και ότι εργάστηκε επί χρόνια στη μέση εκπαίδευση, φτάνοντας σε θέσεις ευθύνης (Διευθυντής Λυκείου), παράλληλα με τη συνεχή καλλιτεχνική του παρουσία.