Ανακαλύφθηκαν η πιο μακρινή αστρόσκονη και το πιο μακρινό οξυγόνο στο σύμπαν

Οι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν τη μεγάλη διάταξη τηλεσκοπίων ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Παρατηρητηρίου στη Χιλή για να ανακαλύψουν σε ένα πολύ μακρινό γαλαξία μια πελώρια μάζα αστρόσκονης, όταν ακόμη το σύμπαν είχε ηλικία 600 εκατομμυρίων ετών, δηλαδή είχε μόλις το 4% της σημερινής ηλικίας του, σε μια εποχή που δημιουργούνταν οι πρώτες γενιές άστρων και γαλαξιών.

Πρόκειται για τον πιο νεαρό και πιο μακρινό γαλαξία -τον A2744_YD4- όπου έχει ποτέ ανιχνευθεί διαστρική σκόνη, η οποία δημιουργείται από την καταστροφή προηγούμενων άστρων με μορφή σούπερ-νόβα. Ταυτόχρονα, η παρατήρηση αποτελεί την πιο μακρινή ανίχνευση οξυγόνου στο σύμπαν. Από κοινού, τα δύο ευρήματα φωτίζουν περισσότερο τη γέννηση και τον εκρηκτικό θάνατο των πρώτων άστρων.

Οι αστρονόμοι από διάφορες χώρες, με επικεφαλής τον Νίκολας Λαπόρτε του University College του Λονδίνου (UCL), έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστροφυσικής "Astrophysical Journal Letters'.

Η κοσμική σκόνη αποτελείται κυρίως από πυριτία, άνθρακα και αλουμίνιο, σε κόκκους μικρούς όσο ένα εκατομμυριοστό του εκατοστού του μέτρου. Τα χημικά στοιχεία της σκόνης δημιουργούνται στο εσωτερικό των άστρων και διασκορπίζονται στο σύμπαν, όταν τα άστρα πεθαίνουν, ιδίως με τις θεαματικές εκρήξεις των υπερκαινοφανών αστέρων (σούπερ-νόβα).
Η άφθονη πια σήμερα αστρόσκονη αποτελεί θεμέλιο λίθο για το σχηματισμό νέων άστρων και πλανητών. Όμως στο πρώιμο σύμπαν ήταν σπάνια, επειδή μόλις τότε πέθαιναν οι πρώτες γενιές άστρων, που την είχαν δημιουργήσει και άρχισαν να τη διασπείρουν στο διάστημα. Η ανίχνευση τόσο πρώιμης αστρόσκονης βοηθά, μεταξύ άλλων, να προσδιορισθεί πότε εξερράγησαν οι πρώτες σούπερ-νόβα.

Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι η ποσότητα σκόνης του γαλαξία A2744_YD4 ήταν έξι εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου μας, ενώ η συνολική μάζα των άστρων που αυτός περιείχε, ήταν δύο δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του δικού μας άστρου. Τα άστρα σε αυτό τον νεαρό γαλαξία εκτιμάται ότι δημιουργούνταν με ρυθμό 20 ηλιακές μάζες το χρόνο, έναντι μόλις μίας ηλιακής μάζας ετησίως στο δικό μας γαλαξία σήμερα.

Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ