Σαχάρα με 66 βαθμούς Κελσίου η Πατησίων!

Θερμοκρασίες  Σαχάρας που αποτελούν το «οξυγόνο»  των ρύπων και προϊδεάζουν  για το τι θα μας συμβεί τα επόμενα  χρόνια από τις κλιματικές αλλαγές  αλλά και από τη νέα οικολογική καταστροφή στην Νοτιοανατολική Αττική κατέγραψαν πριν από 1,5 μήνα στην Αθήνα οι επιστήμονες του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.  

Η πιο εντυπωσιακή  μέτρηση σημειώθηκε στις 21 Ιουλίου  στην οδό Πατησίων όπου ο υδράργυρος έφτασε τους 66 βαθμούς θερμοκρασία εδάφους ενώ την ίδια μέρα στον βράχο της Ακρόπολις το θερμόμετρο έδειξε 53 βαθμούς!  

Μαζί με τον  υδράργυρο την ανηφόρα τραβούν  και οι ρύποι, με το όζον και τα αιωρούμενα σωματίδια να κρατούν τα σκήπτρα  της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες κάνουν τη ζωή ανυπόφορη.  

Από τις 18 έως  τις 23 Ιουλίου, η ομάδα του ΔΠΘ  μέτρησε κατά μέσο όρο επτά ωρών ημερησίως υπέρβαση μικροσωματιδίων (PM10) με συγκεντρώσεις πάνω από το όριο των 50 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο στον αέρα της Αθήνας. Ο βομβαρδισμός συνεχίζεται μέχρι σήμερα καθώς ο πύρινος όλεθρος των πρόσφατων πυρκαγιών διατηρεί σε υψηλές συγκεντρώσεις τους ρύπους και κυρίως το όζον.  

Τις τελευταίες μέρες του Αυγούστου αλλά και  το προηγούμενο Σαββατοκύριακο οι τιμές του όζοντος χτύπησαν κόκκινο με το συγκεκριμένο ρύπο να φτάνει τα 221  μικρογραμμάρια με όριο επιφυλακής τα 180 μικρογραμμάρια στο Περιστέρι. Υψηλές τιμές που έφτασαν έως και τα 218 μικρογραμμάρια σημειώθηκαν επίσης και σε περιοχές όπως οι Θρακομακεδόνες, το Μαρούσι, η Λυκόβρυση, η Αγία Παρασκευή και το Περιστέρι. 

Όταν  ο Μαραθώνας δροσίζεται το  κέντρο φλέγεται

Oι μετρήσεις του Πανεπιστημίου «σάρωσαν» στην κυριολεξία την Αττική από το Σαρωνικό έως το Μαραθώνα και από την Ελευσίνα ως το Ελευθέριος Βενιζέλος μετρώντας ρύπανση και θερμοκρασίες εδάφους και ατμόσφαιρας. Οι μετρήσεις αυτές έγιναν στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Θερμόπολις 2009», που χρηματοδοτείται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), για χάρη του οποίου δημιουργήθηκε το πρώτο ελληνικό ερευνητικό αεροσκάφος (τύπου Cessna 310Q) που με ειδικό εξοπλισμό και την συνδρομή δορυφόρων κατέγραψε τα δεδομένα για να μελετηθούν οι κλιματικές συνθήκες της πόλης με στόχο να βελτιωθούν οι προβλέψεις για τους καύσωνες και οι περιβαλλοντικές συνθήκες.  

Το πρόγραμμα  ξεκίνησε στις 16 Ιουλίου και ολοκληρώθηκε στις 2 Αυγούστου στην Αθήνα, διερευνώντας το φαινόμενο της Αστικής Θερμικής Νησίδας δηλαδή τη διαφορά που  παρατηρείται μεταξύ της θερμοκρασίας εντός της πόλης και των  προαστίων της. Πρόκειται για ένα από τα πιο συνηθισμένα φαινόμενα «κλιματικής αστάθειας» που σύμφωνα με τους επιστήμονες δημιουργείται από την έντονη ηλιακή ακτινοβολία η οποία απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα ως θερμότητα με αποτέλεσμα να παρατηρούνται μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας μεταξύ του κέντρου και άλλων περιφερειακών περιοχών του λεκανοπεδίου.  

Σύμφωνα με τον  κ. Ραψομανίκη, τα στοιχεία που συλλέχθηκαν  δείχνουν μεγάλες διαφορές θερμοκρασιών μεταξύ κέντρου και προαστίων που αγγίζουν έως και τους 12 βαθμούς Κελσίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατα πληγείσα από τις φωτιές λίμνη του Μαραθώνα.  

Την περίοδο  των υψηλών θερμοκρασιών του Ιουλίου  στην Αττική ο υδράργυρος στην περιοχή  ήταν στους 25 βαθμούς Κελσίου όταν στο κέντρο της Αθήνας (οδός Πατησίων) η αντίστοιχη θερμοκρασία ήταν στους 38 βαθμούς!  

Το  όζον χτυπά τα βόρεια προάστια  

Μια προσεχτική ματιά στη συμπεριφορά του  πιο γνωστού φωτοχημικού  ρύπου  αποδεικνύει ότι το όζον μετακομίζει όλο και πιο βόρεια. Που αποδίδεται η αλλαγή πορείας και γιατί τα ακριβά προάστια της Αθήνας βιώνουν συνθήκες έντονης ρύπανσης; Η απάντηση συνδέεται με το φαινόμενο της θαλάσσιας αύρας.  

Όπως εξηγεί ο κ. Γιάννης Ζιώμας καθηγητής  της σχολής χημικών μηχανικών του Εθνικού Μετσόβειο Πολυτεχνείου και επιστημονικές συνεργάτης του ΥΠΕΧΩΔΕ σε θέματα περιβάλλοντος, τις ημέρες που εμφανίζεται το όζον σε μεγάλες συγκεντρώσεις ισχύουν και ιδιαίτερες μετεωρολογικές συνθήκες. Είναι οι μέρες που ο βόρειος άνεμος (το μελτέμι) εξασθενεί και στο λεκανοπέδιο εμφανίζεται η θαλάσσια αύρα δηλ. άνεμος από το Σαρωνικό κόλπο.  

Ο άνεμος αυτός  σπρώχνει τους ρύπους από τους οποίους  δημιουργείται το όζον προς τα βόρεια του λεκανοπεδίου για αυτό και  οι υψηλές συγκεντρώσεις όζοντος παρατηρούνται κυρίως στα βόρειο τμήμα του λεκανοπεδίου (Θρακομακεδόνες, Λυκόβρυση, Αγία Παρασκευή).  

Αντίθετα το κέντρο της Αθήνας δεν υποφέρει από  υψηλές τιμές ρύπων γιατί δεν  έχει προλάβει να παραχθεί σε ικανές ποσότητες  το όζον όπως συμβαίνει με τα βόρεια προάστια. 

Ένα παλιό όχημα ρυπαίνει  όσο δέκα 

Το όζον είναι  ένας δευτερογενής ρύπος που δημιουργείται  από την διάρκεια και την ένταση της ηλιακής ενέργειας. Δεν εκπέμπεται από κάποια συγκεκριμένη πηγή αλλά παράγεται από άλλους ρύπους που  υπάρχουν στην ατμόσφαιρα όπως είναι τα οξέα του αζώτου και οι υδρογονάνθρακες. Και οι δύο αυτοί ρύποι προέρχονται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους -άνω του 75% - από την κυκλοφορία των οχημάτων και ιδιαίτερα εκείνων που είναι παλαιάς τεχνολογίας.  

Υπολογίζεται  ότι ένα παλιό όχημα ρυπαίνει όσο δέκα καινούρια!

Στην Αθήνα  οι υψηλότερες συγκεντρώσεις όζοντος  παρατηρήθηκαν την περίοδο 1984, 1989 και το 1990 έτος που είχαμε 1,5 έως 2 φορές υψηλότερες τιμές από τις  σημερινές. Η τάση σταθεροποίησης των  τιμών που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αποδίδεται στην εμφάνιση των καταλυτικών αυτοκινήτων.  

Σύμφωνα με τον  κ. Ζιώμα τότε αποσύρθηκαν μόνο 250.000 αυτοκίνητα αλλά το μέτρο «έδωσε αέρα στην ατμόσφαιρα και άφησε χώρο για  να κυκλοφορήσουν 2 εκατομμύρια καινούρια  αυτοκίνητα». Σήμερα που ο σχεδιασμός είναι για πολλαπλάσιες ποσότητες, η επίδραση στην ατμόσφαιρα θεωρείται ότι θα είναι ακόμη μεγαλύτερη.   

Το ΥΠΕΧΩΔΕ  ευελπιστεί να αναχαιτίσει το επικίνδυνο κοκτέιλ των ρύπων με τις ρυθμίσεις  της απόσυρσης αυτοκινήτων και  του πράσινου δακτυλίου που έχει ανακοινώσει. Εκτιμάται ότι η αντικατάσταση του παλαιού και ρυπογόνου στόλου οχημάτων μπορεί να περιορίσει τις εκπομπές των ρύπων κατά 25 έως 30% έως το 2012. Έχει υπολογιστεί ότι μόνο στην Αττική θα αποσυρθούν από 400.000 έως 500.000 αυτοκίνητα και πάνω από 700.000 σε όλη την Ελλάδα.