Στην παραγωγή οι μεταλλαγμένες βυσσινί ντομάτες - Έρχεται και ιχθυέλαιο από... χωράφι

Ένα βήμα πιο κοντά στο τραπέζι των καταναλωτών ήλθαν οι μεταλλαγμένες ντομάτες βυσινί χρώματος, οι οποίες έχουν τροποποιηθεί γενετικά με σκοπό να είναι πιο υγιεινές χάρη στο σκούρο χρώμα τους, που προσφέρει οφέλη ανάλογα των βατόμουρων και άλλων ειδών μούρων.

Οι ντομάτες αυτές αρχικά αναπτύχθηκαν στη Βρετανία, στο Κέντρο αγροτικών και βιολογικών ερευνών John Innes του Νόργουιτς, και πλέον για πρώτη φορά άρχισαν να παράγονται μαζικά στον Καναδά. Ήδη τα πρώτα 1.200 λίτρα βυσινί ντοματοχυμού είναι έτοιμα, σύμφωνα με το BBC και τους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς».

Οι πειραματικές ντομάτες είναι πιο σκούρες, επειδή περιέχουν αυξημένη ποσότητα της αντιοξειδωτικής ουσίας ανθοκυανίνης, η οποία, σύμφωνα με μελέτες σε ζώα, έχει -μεταξύ άλλων ωφελειών- αντιφλεγμονώδη και αντικαρκινική δράση.

Οι Βρετανοί επιστήμονες που τη δημιούργησαν, θεωρούν ότι η σκούρα ντομάτα θα προσδώσει βελτιωμένη θρεπτική αξία οπουδήποτε χρησιμοποιηθεί, από σάλτσες κέτσαπ έως συστατικό για πίτσες. Η δημιουργία πλέον της πρώτης μεγάλης παρτίδας μεταλλαγμένου καναδικού ντοματοχυμού θα επιτρέψει στους ερευνητές να εξερευνήσουν καλύτερα τις νέες δυνατότητές του.

Η τροποποίηση της εν λόγω ντομάτας έγκειται στην μεταφορά και ενσωμάτωση σε αυτήν ενός γονιδίου από ένα άλλο φυτό (το «σκυλάκι» ή αντιρρίνο), κάτι που επιτρέπει πλέον στη ντοματιά να παράγει σημαντικές ποσότητες ανθοκυανίνης. Χάρη στην ουσία αυτή, οι βυσινί ντομάτες όχι μόνο θεωρούνται πιο υγιεινές, αλλά επιπλέον χαλάνε πιο αργά και έτσι διατηρούνται περισσότερο χρόνο στα ράφια των καταστημάτων.

Με δεδομένους όμως τους περιορισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, οι Βρετανοί ερευνητές προτίμησαν να στραφούν στον Καναδά για την ανάπτυξη της νέας ντομάτας, καθώς οι καναδικοί κανονισμοί είναι πιο χαλαροί. Την μαζική παραγωγή ανέλαβε η εταιρία New Energy Farms του Οντάριο, η οποία έχει ήδη δημιουργήσει ένα θερμοκήπιο έκτασης 465 τετραγωνικών μέτρων, από τις βυσινί ντομάτες του οποίου μπορούν να παραχθούν 2.000 λίτρα ντοματοχυμού.

Τα πρώτα 1.200 λίτρα καταφθάνουν σύντομα στο βρετανικό ερευνητικό κέντρο John Innes για περαιτέρω έρευνες, μεταξύ άλλων για τη διερεύνηση των ωφελημάτων της ανθοκυανίνης στην ανθρώπινη υγεία.

Μέχρι σήμερα, έχουν γίνει επίσης προσπάθειες παραγωγής βυσινί ντοματών με φυσικό τρόπο μέσω της διασταύρωσης φυτών (όχι με μετάλλαξη), αλλά οι αυξημένες ανθοκυανίνες σε αυτές τις συμβατικές σκουρόχρωμες ντομάτες βρίσκονται μόνο στη φλούδα τους, οπότε οποιαδήποτε επεξεργασία οδηγεί στην αφαίρεση του περιβλήματός τους, αυτομάτως έχει ως συνέπεια και την απώλεια των ανθοκυανινών.

Οι γενετικά τροποποιημένες βυσινί ντομάτες -που έχουν 20 φορές μεγαλύτερη ποσότητα ανθοκυανίνης από τις συμβατικές σκούρες ντομάτες- ανήκουν σε μια νέα γενιά μεταλλαγμένων φυτών, τα οποία έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να έλκουν τους καταναλωτές με το δέλεαρ της υγιεινής διατροφής. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν όντως οι καταναλωτές θα ανταποκριθούν θετικά ή αν η ετικέτα «γενετικά τροποοιημένο» θα συνεχίσει να λειτουργεί αποτρεπτικά για τους περισσότερους.

Πρόσφατες έρευνες της ευρωπαίκής κοινής γνώμης έδειξαν πως οι πολέμιοι των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων είναι τουλάχιστον τριπλάσιοι από τους φίλα προσκείμενους. Η τελευταία έγκριση μεταλλαγμένης καλλιέργειας στην ΕΕ δόθηκε το 1998.

Η καθηγήτρια Κάθι Μάρτιν, επικεφαλής της σχετικής έρευνας στο κέντρο John Innes δήλωσε πως το πιο πιθανό μέσα στην επόμενη διετία είναι ο μεταλλαγμένος ντοματοχυμός (που έχει δημιουργηθεί σε μεγάλο βαθμό με χρηματοδότηση από ερευνητικά κονδύλια της ΕΕ) να έχει πάρει έγκριση για πώληση την αγορά της Βόρειας Αμερικής, καθώς η στάση των ΗΠΑ απέναντι στα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι πολύ πιο φιλική σε σχέση με της ΕΕ.

Ιχθυέλαια από το χωράφι

Πάντως, στην Ευρώπη και ιδίως στη Βρετανία συνεχίζονται οι σχετικές προσπάθειες. Επιστήμονες του κέντρου αγροτικών και βιολογικών ερευνών Rothamsted Research του Χέρντφορντσιρ, με επικεφαλής τον καθηγητή Τζόναθαν Νάπιερ, μόλις ανακοίνωσαν ότι αναζητούν να πάρουν την άδεια των αρμοδίων Αρχών για να κάνουν στο χωράφι δοκιμαστικές καλλιέργειες ενός μεταλλαγμένου φυτού, που θα παράγει ωφέλιμα ιχθυέλαια, όπως ωμέγα-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Η άδεια αναμένεται να δοθεί έως την άνοιξη και αναμένεται να υπάρξει αντίδραση από τις ισχυρές περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας.

Τα ιχθυέλαια αυτά, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ και τη βρετανική «Γκάρντιαν», σε πρώτη φάση θα χρησιμοποιηθούν ως ιχθυοτροφές για ψάρια υδατοκαλλιεργειών και, σε επόμενο στάδιο, πιθανώς μέσα σε μια δεκαετία, ως διατροφικά συμπληρώματα για ανθρώπους, σε τροφές όπως η μαργαρίνη. Το σχετικό μεταλλαγμένο φυτό, για πρώτη φορά στον κόσμο, αναμένεται να αρχίσει να καλλιεργείται πειραματικά τους επόμενους μήνες στη Βρετανία σε ένα ανοικτό χωράφι.

Περίπου το 80% των ιχθυελαίων που λαμβάνονται από τις θάλασσες κάθε χρόνο, καταλήγουν στις ιχθυοκαλλιέργειες ως τροφή άλλων ψαριών. Τα κατ' εξοχήν ωφέλιμα ιχθυέλαια (EPA και DHA) στην πραγματικότητα δεν παράγονται από τα ψάρια, αλλά συσσωρεύονται στο σώμα τους, καθώς τρώνε θαλάσσια μικρόβια και φύκη.

Οι Βρετανοί ερευνητές πήραν επτά γονίδια από φύκη που παράγουν ιχθυέλαια και τα μετέφεραν στο φυτό καμελίνα. Η μεταλλαγμένη καμελίνα έχει ήδη περάσει από μια σειρά τεστ στο εργαστήριο και στο θερμοκήπιο, που έχουν δείξει ότι το 25% των ελαίων στους σπόρους της είναι EPA και DΗΑ, δηλαδή περίπου ίδιο ποσοστό με αυτό που υπάρχει και στα κανονικά ιχθυέλαια.