Νέες θεωρίες για το «Big Bang» πριν από 520 εκατ. χρόνια

Το εξελικτικό «Big Bang», η «Μεγάλη Έκρηξη» της ζωής κατά την Κάμβρια περίοδο, πριν από περίπου 520 εκατ. χρόνια, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια και ένα από τα σημαντικότερα συμβάντα στην ιστορία του πλανήτη μας. Γιατί άραγε, σχεδόν από το πουθενά, όπως δείχνουν τα αιφνιδίως εμφανιζόμενα πολυπληθή απολιθώματα, η Γη γέμισε από μια πρωτοφανή ποικιλία μορφών ζωής, όταν μέχρι τότε υπήρχαν μόνο λίγα και απλά έμβια όντα; Τώρα μια νέα επιστημονική έρευνα καταλήγει στο ολιστικό συμπέρασμα ότι τελικά η Κάμβρια «άνθηση» της εξέλιξης (που εμφάνισε ταχύτητα πενταπλάσια σε σχέση με σήμερα) δεν είχε μία αλλά πολλές και αλληλένδετες αιτίες, που η μία τροφοδότησε την άλλη.

Τα πρώτα απλούστατα ζώα εμφανίστηκαν πριν από περίπου 750 εκατ. χρόνια, όμως ήταν πριν από 520 εκατ. χρόνια που η ποικιλομορφία και η πολυπλοκότητα της ζωής «απογειώθηκαν». Αν και η Κάμβρια «έκρηξη» (πήρε το όνομά της από την ομώνυμη γεωλογική περίοδο όπου συνέβη) περιγράφεται σαν ένα στιγμιαίο «Μπιγκ-Μπανγκ», στην πραγματικότητα ήταν μια αρκετά παρατεταμένη εξελικτική διαδικασία, που διήρκεσε τουλάχιστον 20 εκατ. χρόνια.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή παλαιοβιολογίας Πολ Σμιθ, διευθυντή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», αναφέρουν ότι μια σειρά από γενετικές αλλαγές που επέτρεψαν την ανάπτυξη πολύπλοκων σωμάτων, συνδυάστηκαν με τις κλιματικές αλλαγές που οδήγησαν στην άνοδο της στάθμης των θαλασσών και στη διοχέτευση ζωτικών χημικών ουσιών στους ωκεανούς. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν οι θάλασσες να αποτελέσουν το λίκνο μιας θεαματικής αλυσίδας πολύπλοκων όντων, που έμελλε να μεταμορφώσουν το πρόσωπο του πλανήτη μας. Έτσι, εμφανίστηκαν σταδιακά οι πρώτοι σκληροί εξωσκελετοί και άρχισε μέσα στο νερό το εξίσου σκληρό παιγνίδι της επιβίωσης ανάμεσα στους θηρευτές και στα θηράματα.

Πάνω από 30 επιστημονικές θεωρίες (βιολογικές, οικολογικές, γεωλογικές, περιβαλλοντικές κ.α.) έχουν μέχρι τώρα προταθεί για να εξηγήσουν το αίνιγμα της απότομης «έκρηξης» της ζωής, τις οποίες όλες αξιολόγησαν ο Πολ Σμιθ και οι συνεργάτες του. Οι Βρετανοί ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι κατ’ αρχήν οι γενετικές αλλαγές ήσαν ο αναγκαίος «καταλύτης» που έθεσε τα θεμέλια για την απότομη επιτάχυνση της εξέλιξης της ζωής. Οι πρώτες γονιδιακές μεταλλάξεις που ευνόησαν την ανάπτυξη εξελιγμένων σωμάτων, εκτιμάται ότι έλαβαν χώρα μέχρι και 150 εκατ. χρόνια πριν την «έκρηξη» της Κάμβριας περιόδου.

Ακολούθησαν οι ευνοϊκές μεταβολές στο περιβάλλον, καθώς η θερμοκρασία ανέβηκε, οι πάγοι έλιωσαν και η στάθμη των θαλασσών υψώθηκε, με συνέπεια να πλημμυρίσουν πολλές ρηχές και επίπεδες περιοχές της ξηράς.

Τέλος, υπεισήλθαν οι γεωχημικοί παράγοντες, καθώς η επαφή των επιφανειακών έως τότε πετρωμάτων με το νερό οδήγησε στη διάβρωση των βράχων και στη διαρροή στις θάλασσες κρίσιμων μετάλλων και χημικών στοιχείων, τα οποία σταδιακά τα αρχέγονα ζώα ενσωμάτωσαν στον σκελετό και στον οργανισμό τους, αναπτύσσοντας με αυτό τον τρόπο πιο πολύπλοκα σώματα.