Το παρασκήνιο της ιρλανδικής διάσωσης

Την οργίλη αντίδραση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προκάλεσε η μυστική συμφωνία μεταξύ του Γάλλου προέδρου Νικολά Σαρκοζί και της Γερμανίδας καγκελάριου Άνγκελα Μέρκελ για την υιοθέτηση της περιβόητης «γερμανικής συνταγής» για τη δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού «ευρωδιάσωσης», με τη συμμετοχή όμως ιδιωτών επενδυτών.

Την αποκάλυψη του παρασκηνίου που προηγήθηκε της τελικής απόφασης για τη διάσωση της Ιρλανδίας, αλλά και τα όσα διαδραματίσθηκαν σε επίπεδο πολιτικής και οικονομικής ηγεσίας της ευρωζώνης πριν την τελευταία Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών, δημοσιοποιεί ένα εκτενές αφιέρωμα της εφημερίδας The Wall Street Journal, στο οποίο «πρωταγωνιστεί» ένας έξαλλος κεντρικός τραπεζίτης -ο επικεφαλής της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ-, αλλά και οι ηγέτες Γερμανίας και Γαλλίας, με τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης να περιορίζονται μάλλον σε ρόλους κομπάρσων!

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ήδη από τα μέσα Οκτώβρη η ΕΚΤ, αλλά και οι πολιτικοί ηγέτες των χωρών - μελών της ευρωζώνης, είχαν κατανοήσει πλήρως ότι, μετά την Ελλάδα, και η Ιρλανδία δεν θα μπορούσε παρά να καταφύγει στην έξωθεν βοήθεια και να αναζητήσει δάνεια από την ΕΕ και το ΔΝΤ, για να αντιπαρέλθει την κρίση στο τραπεζικό της σύστημα.

Τότε ανέκυψε το θέμα της γερμανικής στάσης, αφού ήδη η κυρία Μέρκελ είχε καταστήσει σαφές πως η χώρα της δεν προτίθετο να συνεχίσει εσαεί να... πληρώνει για τις «απείθαρχες» χώρες της ΟΝΕ και τα ελλείμματά τους. Η σχετικά πρόσφατη ήττα της στις ενδιάμεσες εκλογές και η διαρκώς ογκούμενη δυσαρέσκεια των Γερμανών για το γεγονός ότι χρήματά τους χρησιμοποιούνταν για τη διάσωση των «ευρω-γειτόνων» τους, την ώρα που στο εσωτερικό της χώρας ακόμα και τοπικές κυβερνήσεις έβαζαν προσωρινά λουκέτο λόγω έλλειψης κεφαλαίων, υποχρέωνε την «σιδηρά καγκελάριο» σε μια αντιευρωπαϊκή στάση.

Ήδη, η Γερμανία πλήρωνε το μεγαλύτερο μερίδιο στα κεφάλαια διάσωσης της Ελλάδας. Δεν χρειαζόταν μια «δεύτερη Ελλάδα».

Για να συναινέσει στη διάσωση της Ιρλανδίας απαιτούσε ακόμα και αλλαγή της Ευρωπαϊκής Συνθήκης, για να μπορεί στο μέλλον να επιβάλλει (η ΕΕ, ουσιαστικά η ίδια η Γερμανία), αυστηρές ποινές και πρόστιμα στους «παραβάτες». Για να μπορέσει να πιέσει προς την κατεύθυνση της αλλαγής της Συνθήκης χρειαζόταν έναν ακόμα ισχυρό σύμμαχο: τη Γαλλία. Ήδη είχε στο πλευρό της Ολλανδία και Φινλανδία.

Στις 18 Οκτωβρίου οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης συναντήθηκαν στο Λουξεμβούργο, για να λάβουν αποφάσεις. Μόνο δύο υπουργοί όμως, η Γαλλίδα κυρία Λαγκάρντ και ο Γερμανός ομόλογός της Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, γνώριζαν πως οι ουσιαστικές αποφάσεις δεν θα λαμβάνονταν στο Eurogroup και στο Ecofin, αλλά πολλά χιλιόμετρα μακριά, στη γαλλική πόλη Deauville.

Εκεί, στο ξενοδοχείο Royal, ο Γάλλος πρόεδρος Σαρκοζί και η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ συναντήθηκαν, για να γεφυρώσουν το χάσμα στην πολιτική τους αναφορικά με την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Η κυρία Μέρκελ «απείλησε» πως η χώρα της δεν θα συμμετείχε μετά το 2013 στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης που είχε δημιουργηθεί για τη διάσωση της Ελλάδας και όποιου άλλου κράτους-μέλους θα χρειαστεί μελλοντικά διάσωση.

Αντιπρότεινε τη δημιουργία ενός σύνθετου μηχανισμού, με τη συμμετοχή των κατόχων ομολόγων, δηλαδή των ιδιωτών πιστωτών κάθε χώρας, και σε αντάλλαγμα θα υποχωρούσε από την απαίτησή της για επιβολή «αυτόματων ποινών» στις χώρες με μη διαχειρίσιμα δημοσιονομικά ανοίγματα. Ο μεσιέ Σαρκοζί συμφώνησε, γνωρίζοντας πως μόνη της η Γαλλία δεν θα μπορούσε να στηρίξει την ευρωοικονομία, στην περίπτωση που η Γερμανία αποχωρούσε από τα... κοινά της ΕΕ.

Κάπως έτσι, στις 5 το απόγευμα της 18ης Οκτωβρίου, ο υφυπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Jörg Asmussen, δημοσιοποιούσε στους Ευρωπαίους υπουργούς Οικονομικών μέσω e-mail τη «συμφωνία της Deauville». Η συνεδρίαση του Eurogroup ΔΕΝ είχε ακόμα τελειώσει στο Λουξεμβούργο και όλοι αιφνιδιάστηκαν.

Με πρώτον τον πρόεδρο της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο οποίος εξερράγη -αφού ουδείς τον είχε ενημερώσει- και απευθυνόμενος στη γαλλική αντιπροσωπεία δήλωσε πως Γερμανία και Γαλλία «καταστρέφουν το ευρώ»! Οι ενστάσεις του κεντρικού τραπεζίτη εστιάζονταν στην πεποίθησή του ότι η εμπλοκή ιδιωτών επενδυτών στις ομολογιακές εκδόσεις της ευρωζώνης θα κατέστρεφε τη «φήμη» των ευρωπαϊκών ομολόγων ως εκ των ασφαλέστερων εκδόσεων χρέους διεθνώς.

Ο κύριος Τρισέ φοβάται -ακόμα- πως η απόφαση των πολιτικών ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ανοίξουν «κερκόπορτα» στους ιδιώτες επενδυτές, αυτομάτως σημαίνει μια έμμεση παραδοχή των ευρωπαϊκών χωρών ότι η οικονομία και το ευρωπαϊκό νόμισμα ενέχουν πλέον ρίσκο και επενδυτικό κίνδυνο!

Όταν, έπειτα από αρκετές ημέρες συναντήθηκαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στις Βρυξέλλες, σε ένα ανεπίσημο δείπνο, προπαρασκευαστικό της προγραμματισμένης για τη συνέχεια Συνόδου Κορυφής, ο κύριος Τρισέ ήταν ακόμα έξαλλος. Και, απευθυνόμενος στον Γάλλο πρόεδρο, τον κατηγόρησε ότι δεν καταλαβαίνει πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση, για να λάβει την «πληρωμένη» απάντηση του Νικολά Σαρκοζί πως ο ίδιος (ο Τρισέ) συναναστρέφεται -και «δίνει λόγο»- σε τραπεζίτες, ενώ οι πολιτικοί απολογούνται και είναι υπεύθυνοι απέναντι στους πολίτες των χωρών τους!

Η συνέχεια πάντως δικαίωσε πρώτον τον μεσιέ Τρισέ. Οι αγορές δεν πείστηκαν από τη συμφωνία για μόνιμο μηχανισμό διάσωσης και το απέδειξαν, εκτινάσσοντας τα spreads των ομολόγων της Ιρλανδίας και των υπολοίπων PIIGS.

Ο πρόεδρος της ΕΚΤ ήταν πια εκτός εαυτού: οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είχαν καταρρακώσει την αξιοπιστία της ευρωπαϊκής οικονομίας και απλώς άφησαν την ΕΚΤ να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά. Ο ίδιος δηλώνει ακόμα και σήμερα πως το μαζικό sell-off στα ευρωπαϊκά ομόλογα του Νότου πυροδοτήθηκε από τη γαλλο-γερμανική συμφωνία της Deauville.

Τις επόμενες δύο εβδομάδες ο μεσιέ Τρισέ «έπαιξε» όλα τα χαρτιά του: βλέποντας ότι Γερμανία και Γαλλία δεν έδειχναν διατεθειμένες να παρέμβουν για να χρηματοδοτήσουν την καταρρέουσα Ιρλανδία, απείλησε να κόψει τελείως το Δουβλίνο -και τις ιρλανδικές τράπεζες- από τις γραμμές ρευστότητας της ΕΚΤ.

Κάπως έτσι κατάφερε να μπει η Ιρλανδία στο πακέτο διάσωσης με όρους «τύπου Ελλάδας». Αλλά η διελκυνστίνδα μεταξύ της ΕΚΤ και των κυβερνήσεων Παρισιού και Βερολίνου δεν φαίνεται να τελειώνει εδώ... Τουλάχιστον μέχρι τον Οκτώβριο, όταν και ο μεσιέ Τρισέ θα παραδόσει τα ηνία της ΕΚΤ σε... Γερμανό!