Τα πήραν όλα και… έρχονται οι θεσμοί: Τι κερδίσαμε, τι χάσαμε από το Eurogroup

Πολύ σκληρή «θηλιά» λιτότητας για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, παράταση ζωής στον «κόφτη» δαπανών και επώδυνα μέτρα για τα επόμενα πολλά χρόνια στη χώρα μας, χωρίς περιθώρια χαλάρωσης μετά το 2018, όπως επιζητούσε η κυβέρνηση, είναι το αποτέλεσμα των χθεσινών διαπραγματεύσεων των κ.κ. Ευκλείδη Τσακαλώτου και Γιώργου Χουλιαράκη στις Βρυξέλλες με τους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης.
 
Και αυτά, πριν ακόμα ανοίξει τα χαρτιά του το ΔΝΤ για το τι τελικά θα απαιτήσει για να μπει στο ελληνικό πρόγραμμα, αφού το Ταμείο θα αποφασίσει το 2017 (Ιανουάριο ή Φεβρουάριο αν θα συμμετάσχει και με τι όρους. 
 

Ήδη όμως κορυφαίο στέλεχός του διαμηνύει πως δεν ικανοποιείται από τη χθεσινή απόφαση για ρύθμιση του χρέους, ενώ εκφράζει δυσφορία για την κριτική πως ζητάει νέα μέτρα 4,2 δισ. ευρώ, από τη στιγμή που είναι η Αθήνα και οι Ευρωπαίοι εκείνοι που συμφωνούν σε πολύ φιλόδοξους στόχους για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα.

 
«Κλείστε τώρα την αξιολόγηση με την Τρόικα»

Οι Έλληνες υπουργοί επιστρέφουν τελικά στην Αθήνα χωρίς «πολιτική συμφωνία» για κλείσιμο της αξιολόγησης όπως επεδίωκαν εδώ και ένα μήνα -ούτε καν με μια «υποσχετική» για να κλείσει σε κάποιο έκτακτο Eurogroup πριν τα Χριστούγεννα. Και όπως αποκάλυψε o πρόεδρος Ντάισελμπλουμ, αν και ο κύριος Τσακαλώτος έθεσε το  θέμα για τα εργασιακά, οι Eυρωπαίοι υπουργοί του είπαν «να τα βρει» με την Τρόικα και… «στα γρήγορα» ("swiftly" όπως αναφέρει η ανακοίνωση του Eurogroup). Για αυτόν τον λόγο οι επικεφαλής των θεσμών πήραν σήμα να αφιχθούν άμεσα ξανά στην Αθήνα.
 
Παρά ταύτα, λόγω της καθυστέρησης να κλείσει η αξιολόγηση, οι αποφάσεις μετατίθενται για το Eurogroup στα τέλη Ιανουαρίου, ενώ οι αποφάσεις του ΔΝΤ πάνε για αργότερα -και πάντως όχι για «συμφωνία-πακέτο» όλες μαζί ταυτόχρονα για αξιολόγηση και προαπαιτούμενα, μέτρα ελάφρυνσης, χαλάρωση στόχων στα πλεονάσματα και τη συμμετοχή του ΔΝΤ.

 
Εντολή για «αυτόματα» μέτρα και μετά το 2018

 
Στις βαλίτσες τους οι κ.κ. Τσακαλώτος και Χουλιαράκης δεν θα έχουν ούτε την ελάφρυνση στόχων που θα έδειχνε «χαλάρωση» των μέτρων λιτότητας και «καθαρό διάδρομο» για επενδύσεις και ανάπτυξη, ούτε τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους (ή έστω μια γενική περιγραφή τους), αλλά μια δέσμευση της κυβέρνησης για περισσότερα και μόνιμα μέτρα λιτότητας που θα «σιγουρέψουν» τα πρωτογενή πλεονάσματα μετά το 2018 μέχρι τουλάχιστον το 2020  -αν όχι το 2023 ή 2028 όπως επιμένουν να ζητούν οι ευρωπαίοι ομόλογοί τους. Εγκαταλείπεται έτσι ο στόχος της κυβέρνησης για πλεονάσματα 2,5% ή και χαμηλότερα, από το 2019 και μετά.
 
Όπως τονίζεται στην ανακοίνωση του Eurogroup «ο πρωταρχικός στόχος για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018 θα πρέπει να διατηρηθεί για μεσοπρόθεσμο χρονικό διάστημα». Και στην ανακοίνωσή του το Eurogroup τονίζει: «Προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς στόχους με βιώσιμο τρόπο μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να συμφωνήσουν με τους "θεσμούς" σε ένα "μηχανισμό" και σε διαρθρωτικά μέτρα που θα το εξασφαλίσουν».
 
Ουσιαστικά δηλαδή, η Ευρωπαϊκή Τρόικα θα επιστρέψει στην Αθήνα με εντολή να ληφθούν δεσμεύσεις για μέτρα και για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% όχι μόνον ως το 2018 που λήγει το 3ο Μνημόνιο, αλλά στα χρόνια μετά το 2017. Αυτές οι δεσμεύσεις θα υπογραφούν με το νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2017-2020 (το οποίο η κυβέρνηση απέφευγε επιμελώς να το «κλείσει» ως τώρα, ευελπιστώντας να υπάρξει ταχύτερα μείωση των στόχων στα πρωτογενή πλεονάσματα).

Ακόμα χειροτερα όμως, όπως έλεγε όμως και ο κ. Ντάισλεμπλουμ, «ακόμα δεν έχουμε αποφασίσει πόσα χρόνια εννοούμε όταν λέμε "μεσοπρόθεσμα". Άλλοι στο Eurogroup λένε 3 χρόνια (σσ: προφανώς η Αθήνα), άλλοι για πέντε χρόνια και άλλοι για 10 χρόνια (σσ: προφανώς το Βερολίνο). Άρα ο στόχος για 3,5% μπορεί να μείνει ως το 2020 ή ως το 2023 ή έως το 2028 τελικά.

Και πέρα από τα διαρθρωτικά μέτρα, η συμφωνία στο Eurogroup μιλά για "μηχανισμό" που παραπέμπει ευθέως στον Μηχανισμό αυτόματης διόρθωσης των ελλειμμάτων και περικοπής δαπανών μισθών και συντάξεων, δηλαδή στον "κόφτη" που, βάσει του ισχύοντος σήμερα νόμου, καταργείται το 2019».

 
Τι κερδίσαμε και τι χάσαμε

 
Η διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους ομολόγους τους στο Eurogroup κατέληξε στα λιγότερα δυνατά μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, που δεν κοστίζουν τίποτε στους Ευρωπαίους δανειστές -αλλά αντίθετα ίσως κοστίσουν (βραχυπρόθεσμα) και κάτι παραπάνω στην Ελλάδα, όπως προϊδέασε ο επικεφαλής του ESM κύριος Κλάους Ρέγκλινγκ.
 
Θετική εξέλιξη ήταν, πάντως, πως το Eurogroup προσέφερε τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί καν ακόμα η β΄αξιολόγηση. Στις δηλώσεις τους, ο επικεφαλής του κ. Ρέγκλινγκ είπε μεν ότι τα μέτρα αποφασίστηκαν και θα ενεργοποιηθούν τις επόμενες εβδομάδες. Ο κ. Ντάισελμπλουμ εξήγησε πως η ελάφρυνση έρχεται σαν «επιβράβευση» για το κλείσιμο της α΄αξιολόγησης τον Μάιο και δεν συνδέέται με τις καθυστερήσεις της β΄αξιολόγησης.
 
Πέραν τούτου, όμως, στα άλλα ανοικτά μέτωπα, πολλές επιδιώξεις της κυβέρνησης έμειναν στον αέρα. Οι Ευρωπαίοι δεν έκαναν την χάρη ούτε στην Αθήνα, ούτε και στο ΔΝΤ όμως, να δώσουν τον «καθαρό δρόμο» που ζητούσαν και ζητάνε ακόμα, για τα επόμενα χρόνια μετά το 2018 που τελειώνει το 3ο μνημόνιο.
 
Συγκεκριμένα:
 
1.Αξιολόγηση:     
Δεν έκλεισε ούτε εχθές, όπως προέβλεπαν και ήθελαν οι κ.κ. Τσακαλώτος και Μοσκοβισί τις προηγούμενες μέρες. «Προχωρά» όμως, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε μετά το Eurogroup ο κύριος Τσακαλώτος. Για τον σκοπό αυτό επιστρέφουν στην Αθήνα οι επικεφαλής των Θεσμών.
 
Το «μενού» θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:

-Ιδιωτικοποιήσεις
- Αλλαγές στην αγορά Εργασίας. Ο κ. Ντάισελμπλουμ είπε μεν πως πρέπει να κινηθούν «στο ευρωπαϊκό πλαίσιο», εννοώντας μεν -όπως θέλει η Αθήνα- λειτουργία των Συλλογικών Διαπραγματεύσεων και όχι αύξηση των ομαδικών απολύσεων, αλλά ο επικεφαλής του Eurogroupπαρέπεμψε για τις αποφάσεις στους θεσμούς, ενώ ως προς τις απολύσεις η υπόθεση θα κριθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στις 21 Δεκεμβρίου.
-Άνοιγμα αγορών (Ενεργειακά κλπ).
- Δημοσιονομικά- φορολογικά. Παρότι για το 2017 δεν υπάρχουν διαφωνίες, για το 2018 παραμένει ακόμα απόσταση να καλυφθεί.
 
2.Βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης
Αν και πολιτικά είχαν συμφωνηθεί θεωρητικά από το Eurogroup τον Μάιο, εγκρίθηκαν σήμερα και θα εφαρμοστούν άμεσα. Οδηγούν σε μείωση έως 22% του χρέους ως το 2060. Περιλαμβάνουν ανταλλαγή παλαιών ομολόγων με νέα φτηνότερα από το ESM και μια «έκπτωση» σε επιτόκια ομολόγων.
 
Στο Μαξίμου μιλούν ήδη  για «εθνική επιτυχία», επειδή η ελάφρυνση χρέους ήταν μόνιμη επιδίωξη όλων των κυβερνήσεων στα χρόνια του Μνημονίου. Ωστόσο δεν είναι ακριβές πως εννοούσαν όλοι έτσι την ελάφρυνση, ή πως ήταν η πρώτη φορά που έδωσαν ελάφρυνση χρέους στη χώρα μας οι δανειστές.
 
Συγκεκριμένα:
 
·Το όφελος της μη αύξησης κατά 2% από τους δανειστές στο επιτόκιο για το παλαιό δάνειο των 11 δισ. από το πρώτο Μνημόνιο, υπολογίζεται σε περίπου 2,2 δισ. αλλά θα έρθει σταδιακά σε βάθος πολλών χρόνων, έως το 2032.
 
·Το «δώρο» αυτό δεν κοστίζει τίποτε στους δανειστές. Και θα ήταν ουσιαστικά «τσάμπα δώρον» των δανειστών στην χώρα μας, αφού, αν δεν είχε τιναχτεί στον αέρα το 2ο Μνημόνιο η αύξηση αυτή δεν θα ίσχυε καν... Προβλεπόταν όμως να επιβληθεί το 2017 σαν «τιμωρία» στην Ελλάδα, γιατί η διαπραγμάτευση Τσίπρα-Βαρουφάκη εμπόδισε να κλείσει το β΄Μνημόνιο! Το δάνειο εκείνο των 11 δισ. το πήρε η χώρα τον Νοέμβριο του 2012 και η τότε κυβέρνηση προχώρησε με αυτό σε επαναγορά ελληνικών ομολόγων σε εξαιρετικά χαμηλότερες από τις ονομαστικές αξίες τους (-70% την εποχή εκείνη) με αποτέλεσμα να διαγράψει χρέος 32 δισ. ευρώ.

·Από την άλλη, λόγω της διακοπής του Β΄Μνημονίου, η Αθήνα έχασε και τα 2 δισ. ευρώ τον χρόνο, που ήδη τα έπαιρνε ως το 2014 από ANFA’s και SNP’s από τις κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης.
 
·Ήδη, μετά το «κούρεμα» χρέους το 2012 με το PSI, η χώρα πληρώνει πλέον 5-6 δισ. ευρώ τον χρόνο για τόκους, ενώ έως τότε είχε φτάσει να πληρώνει 10-12 δισ. ευρώ. Δηλαδή είδε ελάφρυνση στις πληρωμές του χρέους κατά 50% ή 5-6 δισ. ευρώ κάθε χρόνο.

·Επιπλέον, το «κλείδωμα» των κυμαινόμενων επιτοκίων σε σταθερά, προσφέρει μεν ασφάλεια και εξοικονόμηση δαπανών από  τόκους για τα επόμενα χρόνια, αλλά όπως και ο ίδιος ο επικεφαλής του ESM Κλάδους Ρέγκλινγκ επεσήμανε δύο φορές «βραχυπρόθεσμα θα επιφέρει αυξημένο κόστος εξυπηρέτησης για την Ελλάδα» (σσ: επειδή τώρα τα κυμαινόμενα επιτόκια είναι χαμηλότερα από τα σταθερά που προσφέρει ο ESM αλλά μελλοντικά θα αυξηθούν και για αυτό πρέπει να «κλειδώσουν» πριν ανέβουν).
 
Από την ανταλλαγή παλαιών ομολόγων, με νέα φτηνότερα του ESM, προκύπτει ουσιαστική ελάφρυνση (συνολικά έως 20% του χρέους μέχρι το 2060). Η αναχρηματοδότηση αυτή είναι η ουσιαστικότερη ελάφρυνση για τη χώρα μας, που όμως όπως τόνισε ο κύριος Ρέγκλινγκ «δεν κοστίζει τίποτε στους Ευρωπαίους πολίτες»,  αφού προέρχεται από τα φτηνά δάνεια που μπορεί να αντλεί με την υπογραφή του από τις αγορές ο ESM), δηλαδή με έξυπνα «εργαλεία» που ετοιμάζονταν από το 2014 -χωρίς να χρειάζεται συνεπώς και ιδιαίτερη «φασαρία» για να μπουν σε εφαρμογή.
 
3.Μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης χρέους
Η κυβέρνηση ήθελε μέχρι χθες να υπάρξει μέσα στον δεκέμβριο τουλάχιστον μία «γενική περιγραφή» των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης. Ο κύριος Ντάισελμλπουμ ξέκοψε κάθε συζήτηση, λέγοντας πως «αν είναι απαραίτητο για επιπλέον μέτρα ελάφρυνσης (μεσοπρόθεσμα) θα το δούμε στα μέσα ή τα τέλη του 2018, όταν τελειώσει το 3οΜνημόνιο». «Αυτά και τέλος» δηλαδή...
 
4.Μείωση πρωτογενών πλεονασμάτων
 
Η κυβέρνηση έλεγε πως «ελάφρυνση χρέους δεν αρκεί, χρειαζόμαστε και μείωση του στόχου των πρωτογενών πλεονασμάτων» δηλαδή να μην αποφύγει η χώρα μέτρα λιτότητας 1%-1,2% του ΑΕΠ (περίπου 2 δισ. ευρώ). Ο ίδιος  ο κύριος Τσακαλώτος έλεγε πως ελάχιστες χώρες (πχ η Νορβηγία) μπορούν να πετύχουν κάτι τέτοιο. Εναποθέτει ετσι μεν τις ελπίδες του στην άρνηση του ΔΝΤ να δεχθεί τέτοιους στόχους, αλλά από την άλλη πιθανότατα να έχει αναγκαστεί να τους αποδεχτεί και να τους εντάξει στο Μεσοπρόθεσμο από φέτος, πριν πάρει θέση το ΔΝΤ επί του θέματος στις αρχές του 2017.





Η ανακοίνωση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στα ελληνικά

To Eurogroup καλωσορίζει την πρόοδο που έχει γίνει όσον αφορά στην επίτευξη μιας πλήρους τεχνικής συμφωνίας (staff-level agreement) μεταξύ της Ελλάδας και των Θεσμών στο πλαίσιο της β' αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος.

Συγκεκριμένα, το Eurogroup καλωσορίζει την συμφωνία για τον προϋπολογισμό του 2017, ο οποίος επιβεβαιώνει τον στόχο πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 1,75% επί του ΑΕΠ κι επιτρέπει την εφαρμογή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, που εγκαθιστά ένα αυθεντικό κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας για τους Έλληνες.

Το Eurogroup σημειώνει ότι η συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει τα μέτρα που θα επιτρέψουν την επίτευξη του δημοσιονομικού στόχου για το 2018 (πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% επί του ΑΕΠ), αλλά και τις μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα. Σε αυτές περιλαμβάνονται επιπρόσθετες ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, το «άνοιγμα» των κλειστών επαγγελμάτων και την απομάκρυνση των εμποδίων στις επενδύσεις.

Πιο συγκεκριμένα, το Eurogroup υπενθυμίζει ότι πρέπει να γίνει πριν το τέλος Ιανουαρίου 2017 ο διορισμός των μελών του Δ.Σ. του Υπερ-ταμείου ώστε αυτό να τεθεί σε πλήρη λειτουργία.

Επιπλέον, υπενθυμίζει ότι ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% επί του ΑΕΠ για το 2018 θα πρέπει να διατηρηθεί μεσοπρόθεσμα.

Το Eurogroup σημειώνει ότι το δημοσιονομικό χρονοδιάγραμμα πρέπει να είναι συμβατό με τις ευρωπαϊκές δημοσιονομικές δεσμεύσεις.

Για να εξασφαλίσουν την βιώσιμη συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς στόχους μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι ελληνικές Αρχές δεσμεύτηκαν να συμφωνήσουν με τους Θεσμούς σε συγκεκριμένο μηχανισμό και διαρθρωτικά μέτρα.

Σήμερα το Eurogroup συζήτησε ξανά για τη βιωσιμότητα του ελληνικού κρατικού χρέους με στόχο να επανακτήσει την πρόσβαση στην αγορά.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Eurogroup ενέκρινε σήμερα όλα τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, με βάση τις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και του EuroWorking Group, τα οποία θα εφαρμοστούν στην επόμενη συνεδρίαση.

Αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν:

    Την εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής του EFSF εντός της τρέχουσας σταθμισμένης μέσης ωρίμανσης έως τα 32,5 χρόνια
    Την άρση των ανοδικά κλιμακούμενων περιθωρίων των επιτοκίων που αντιστοιχούν σε 200 μονάδες βάσης στην εξαγορά χρέους του δεύτερου ελληνικού προγράμματος για το 2017
    Τη χρήση της χρηματοδοτικής στρατηγικής του ESM/EFSF ανάλογα με την κατάσταση των αγορών για την μείωση του ρίσκου των επιτοκίων χωρίς την επιβολή επιπρόσθετου κόστους στις χώρες που συμμετείχαν σε προγράμματα. Το μέτρο αυτό θα χρησιμοποιηθεί μέσω: α) της ανταλλαγής τίτλων του ESM/EFSF που στηρίζουν τα δάνεια για την τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση στην Ελλάδα β) το swap επιτοκίων του ESM για τον περιορισμό του ρίσκου από υψηλότερα επιτόκια στις αγορές γ) την εισαγωγή κατάλληλης χρηματοδότησης για μελλοντικές εκταμιεύσεις στην Ελλάδα υπό το τρέχον πρόγραμμα».

Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος θα έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο στη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Το Eurogroup καλεί τους θεσμούς και την Ελλάδα να επανεκίνησουν τις διαπραγματεύσεις ώστε να έλθουν σε Staff-Level agreement το συντομότερο με βάση τους κοινούς όρους που συμφωνήθηκαν τον Αύγουστο του 2015 και καλεί το EWG να το ελέγξει.

Το Eurogroup είναι έτοιμο να στηρίξει την ολοκλήρωση μελλοντικών αξιολογήσεων υπό τον όρο ότι το πακέτο του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένου του ενδεχόμενου δημοσιονομικού μηχανισμού που συμφωνήθηκε στην πρώτη αναθεώρηση, εφαρμόζεται όπως έχει συμφωνηθεί.

Το Eurogroup επιβεβαιώνει ότι η εφαρμογή του προγράμματος, όπως επίσης οι όροι και οι στόχοι, θα ελέγχονται συχνά με βάση τα δεδομένα από τους θεσμούς.

Η αποστολή του ΔΝΤ επιβεβαίωσε σήμερα την πρόθεσή της να προτείνει στο Εκτελεστικό Συμβούλιο μια νέα χρηματοοικονομική συμφωνία για την Ελλάδα το συντομότερο από τη στιγμή που υπάρξει ένα Staff Level Agreement, σε συνάφεια με τις πολιτικές του Ταμείου.

Η πλήρης εφαρμογή όλων των προαπαιτουμένων ενεργειών που σχετίζονται με την δεύτερη αξιολόγηση και η ολοκλήρωση των ψηφοφοριών στη Βουλή θα ανοίξουν το δρόμο για τον ESM να εγκρίνει το MoU.

Η ανακοίνωση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στα αγγλικά

Eurogroup statement on Greece
    
The Eurogroup welcomes the progress that has been made in reaching full staff-level agreement between Greece and the institutions in the context of the second review of the ESM programme. In particular, the Eurogroup welcomes the agreement with the European institutions on a budget for 2017, which confirms the agreed primary balance target of 1.75% of GDP and which allows for the national rollout of the Guaranteed Minimum Income (GMI), which establishes a genuine social safety net. The Eurogroup notes that staff-level agreement should include measures to reach the agreed fiscal target for 2018 (a primary balance of 3.5% of GDP), as well as reforms to enhance growth and cost competitiveness, including further substantial reforms of the labour market, the opening up of closed professions and the removal of barriers for investment. 

In particular, the Eurogroup recalls that the appointment of the members of the Board of Directors of the Hellenic Corporation of Assets and Participations (HCAP) should be implemented before the end of January 2017 to make the fund fully operational. 

The Eurogroup recalled that the primary surplus target of 3.5% of GDP reached by 2018 should be maintained for the medium-term. We also recalled the importance of a fiscal trajectory that is consistent with the fiscal commitments under the EU framework. In order to ensure compliance with the fiscal targets in a sustainable manner after the completion of the programme, the Greek authorities commit to agree with the institutions on a mechanism and structural measures that would ensure this. 

Today the Eurogroup discussed again the sustainability of Greek public debt with the objective to regain market access. In this context, the Eurogroup endorsed today the full set of short-term measures on the basis of proposals by the ESM and preparatory work by the EWG, which will be implemented by the ESM following this meeting.  Those measures will consist of: 

    The smoothening of the EFSF repayment profile within the current weighted average maturity of up to 32,5 years;
    The waiver of the step-up interest rate margin amounting to 200 bps related to the debt buy-back tranche of the 2nd Greek programme for the year 2017;
    The use of the EFSF/ESM funding strategy as markets allow to reduce interest rate risk without incurring any additional costs for former programme countries. This measure will be implemented through: (i) exchanging the EFSF/ESM back-to back notes supporting the bank recapitalization loans to Greece, (ii) the ESM entering into interest rate swaps to mitigate the risk of higher market rates and  (iii) introducing matched funding for future disbursements to Greece under the current programme.

The short-term debt measures will have a significant positive impact on the sustainability of Greek debt. 

The Eurogroup calls upon the institutions and Greece to swiftly resume negotiations in order to reach staff-level agreement as soon as possible, based on a shared conditionality, as agreed in August 2015, and mandates the EWG to assess this. The Eurogroup stands ready, in line with usual practice, to support the completion of future reviews provided that the policy package, including the contingency fiscal mechanism as agreed in the context of the first review, is implemented as planned. The Eurogroup confirms that the programme implementation, as well as policy conditionality and targets, will be reviewed regularly based on input from the institutions. 

The IMF staff reconfirmed today its intention to recommend to the Fund's Executive Board a new financing arrangement for Greece as soon as possible once staff-level agreement is reached in accordance with established Fund policies. 

The full implementation of all prior actions related to the second review and the completion of national procedures would pave the way for the ESM governing bodies to approve the supplemental Memorandum of Understanding.