Ζιλ Κεπέλ: Η Τουρκία χρησιμοποιεί την προσφυγική κρίση για να αποκομίσει πολιτικά οφέλη

Το 2010 πολλοί αναλυτές θεωρούσαν πως η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχοντας να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση, περνάει τη δυσκολότερη καμπή της ιστορίας της και πως η εύρεση λύσεως (ή όχι) θα καθόριζε τη μοίρα της Ένωσης.

Πλέον, η κρίση μετανάστευσης και ριζοσπαστικοποίησης των μουσουλμάνων στα σύνορα των κρατών μελών της ΕΕ έχει εξελιχθεί σε μια ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση, θέτοντας τα κράτη και τις κυβερνήσεις της Ευρώπης απέναντι σε μια πιθανή κατάρρευση της κοινωνικής συνοχής τους και την καθημερινή απειλή τρομοκρατίας.

Ο Ζιλ Κεπέλ, είναι ίσως ο πιο καταξιωμένος κοινωνιολόγος της Γαλλίας, της χώρας που βρίσκεται στο επίκεντρο των προκλήσεων που δημιουργεί η ανεξέλεγκτη μετανάστευση και η τρομοκρατία, είναι καθηγητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού (Sciences Po) και γνώστης της ελληνικής γλώσσας.

Ο καθηγητής Κεπέλ μίλησε στο protothema.gr στο πλαίσιο του συνεδρίου για τον θρησκευτικό ριζοσπαστισμό του Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής για τη μετανάστευση, τον ρόλο της Τουρκίας, το αυτοαποκαλούμενο «Ισλαμικό Κράτος» (ΙΣΙΣ) στην Μέση Ανατολή, και το φαινόμενο της ριζοσπαστικοποίησης των νέων μουσουλμάνων στην Ευρώπη, όπου συμμετείχε και ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης και έκανε σειρά ερωτήσεων στον Γάλλο ακαδημαϊκό.


Καθηγητή Κεπέλ, αυτή τη στιγμή εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες έχουν περάσει μέσω Ελλάδας και Ιταλίας στην Ευρώπη χωρίς να έχουν καταγραφεί, θεωρείτε πως υπάρχει δυνατότητα να ενσωματωθούν στο Ευρωπαϊκό σύστημα, το οποίο μόλις έχει εξέλθει από την κρίση του 2010;

Η ενσωμάτωση των προσφύγων από τη Μέση Ανατολή είναι μια πολύ μεγάλη πρόκληση για την ΕΕ, καθώς αντιμετωπίζει οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις την ίδια στιγμή.

Φανταστείτε, η Γερμανία, η δυνατότερη οικονομία της ΕΕ, έχει δεχθεί περίπου 1.5 εκατομμύρια πρόσφυγες στα σύνορα της και τώρα αισθάνεται τις δριμείς πολιτικές συνέπειες της κίνησης αυτής. Η κυρία Μέρκελ βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με μια σειρά πολιτικών ηττών στις Γερμανικές εκλογές και την άνοδο της ακροδεξιάς στη Γερμανία.

Αλήθεια, πως αποτιμάτε την Ευρωπαϊκή απάντηση στα αλλεπάλληλα μεταναστευτικά κύματα ως τώρα; Μπορεί το πρόγραμμα μετεγκατάστασης (μετακίνηση προσφύγων από Ελλάδα και Ιταλία σε υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ) να διαμοιράσει επαρκώς τα βάρη που αναλαμβάνει η Νότια Ευρώπη;

Ένα χαρακτηριστικό φαινόμενο της απόρριψης τέτοιων πολιτικών είναι η κατάσταση στη Γαλλία. Η κρίση μας βρίσκεται στο ότι καμία περιφέρεια δεν θέλει να μοιραστεί κανένα βάρος, έτσι ώστε να σταματήσει να υπάρχει η "ζούγκλα" (όπως αποκαλείται) στο Καλέ.
Εκεί έχουμε πάνω από 15.000 άτομα που ζουν με την ελπίδα πως θα καταφέρουν με κάποιο τρόπο να περάσουν τη Μάγχη και να περάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το φαινόμενο αυτό μας δείχνει ξεκάθαρα την απόρριψη των πολιτικών αυτών στην Βόρεια Ευρώπη.

Παράλληλα η μεταναστευτική κρίση έχει ανοίξει τις Πύλες στη ξενοφοβία σε χώρες όπως η Ουγγαρία και έχει προκαλέσει την ενδυνάμωση της ακροδεξιάς στην Αυστρία επίσης.

Υπάρχει ένας άλλος μεγάλος παράγοντας στην εξίσωση της μετανάστευσης στην ΕΕ, η Τουρκία. Ποια η γνώμη σας για την συμφωνία της με την ΕΕ; Μπορεί να κρατήσει και ποιος είναι ο ρόλος της Τουρκίας στο γενικότερο πλαίσιο της μεταναστευτικής κρίσης;

Η συμφωνία με τη Τουρκία είναι ένα βασικό κομμάτι των σχέσεων της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως η Τουρκία χρησιμοποιεί την προσφυγική κρίση ως ένα μέσο για να δοκιμάσει την πολιτική Νότιας Γειτονίας της ΕΕ και παράλληλα να πιέσει τα σύνορα της ΕΕ (δηλαδή την Ελλάδα) για να αποσπάσει πολιτικά οφέλη.

Η Τουρκία επίσης προσπαθεί να αποκτήσει κάποιου είδους, νεο-οθωμανικό στάτους μεγάλης δύναμης, με μια επιθετική πολιτική προς την Ευρώπη η οποία είναι σε συνδυασμό με την Ευρωπαϊκή ατζέντα του Κατάρ και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
 
Μπορεί να υπάρξει ικανή Ευρωπαϊκή συνεργασία έτσι ώστε να λυθούν τα ζητήματα εισροής μεταναστών και ενσωμάτωσης των ήδη εγκατεστημένων; Παράλληλα, ποια η άποψη σας για την Γάλλο-Γερμανική πρωτοβουλία στρατιωτικής συνεργασίας;

Ας είμαστε ξεκάθαροι, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα επιβιώσει για πολύ αν δεν δούμε σύντομα μια πιο ενοποιημένη διπλωματική και στρατιωτική πολιτική. Το Νότιο και Ανατολικό κομμάτι της Ευρώπης βρίσκεται δίπλα, ή εντός πολεμικής ζώνη, αυτό δεν μπορεί να το αγνοήσει κανείς.

Η παρούσα «Ευρωπαϊκή αδυναμία» ενδέχεται να οδηγήσει σε μια καταστροφή συντομότερα από όσο πιστεύουμε, αν δεν γίνουν προσπάθειες στους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς των κρατών μελών.

Να έχουμε επίσης κατά νου πως σε όλα αυτά τα γεγονότα προστίθεται η σταδιακή απεμπλοκή των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή, ως συνέπεια της αλλαγής της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου.

Η ριζοσπαστικοποίηση των μουσουλμάνων στην Ευρώπη τείνει να πάρει μεγέθη επιδημίας, πείτε μας για την αποκαλούμενη «γενιά της τζιχάντ» στην Ευρώπη και πως φτάσαμε να την αποκαλούμε έτσι.

Λοιπόν, ο Σύρος Ισλαμιστής ιδεολόγος Αμπού Μουσάμπι αλ Σούρι, εξέδωσε στο διαδίκτυο το 2005 την «έκκληση του για παγκόσμια Ισλαμική αντίσταση», όπου περιέγραψε την Ευρώπη ως το «μαλακό υπογάστριο της Δύσης» και πρότεινε να στοχοποιηθεί πρώτη, καθώς συνδέεται με την γειτονική Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή.

Στις περιοχές αυτές, οι εξεγέρσεις της «Αραβικής Άνοιξης» οδήγησαν στη δημιουργία αποτυχημένων κρατών στην Συρία, την Υεμένη και την Λιβύη... Αυτό στη συνέχεια δημιούργησε εύφορο έδαφος για να δημιουργηθεί ο ΙΣΙΣ και να καταλάβει εκτάσεις από όπου εκπαιδεύει νέους πολεμιστές.

Παράλληλα αποτελεί και πηγή έμπνευσης για τρομοκρατικές επιθέσεις, οι οποίες έχουν ήδη κοστίσει 239 ανθρώπους μόνο στη Γαλλία από την έναρξη του 2015.  
Είναι όμως η ριζοσπαστικοποίηση των μουσουλμάνων στα Ευρωπαϊκά εδάφη ένα νέο φαινόμενο; Γιατί παρατηρούμε τέτοια κινητικότητα την περασμένη δεκαετία;
Ποτέ δεν είχαμε τέτοιο πρόβλημα όπως σήμερα. Αυτή τη περίοδο αντιμετωπίζουμε ένα πολύπλευρο φαινόμενο, το οποίο είναι συνδεδεμένο με τον σπόρο της ριζοσπαστικοποίησης στην Μέση Ανατολή, τον οποίο έσπειραν κάποιες «Πετρελαιομοναρχίες» της Αραβικής Χερσονήσου.

Παράλληλα όμως πρέπει να δούμε και το πρόβλημα στο εσωτερικό της Ευρώπης. Υπάρχουν πάρα πολλοί απογοητευμένοι νέοι, απόγονοι μεταναστών, που δεν μπορούν να βρουν καμία θέση στην αγορά εργασίας και τη κοινωνία, και ως αποτέλεσμα στρέφονται σε μια ακραία ιδεολογία, η οποία αντιτίθεται στις ρίζες του φιλελεύθερου και δημοκρατικού μοντέλου της Ευρώπης.

Έχετε μεγάλη εμπειρία στην έρευνα του φαινομένου αυτού. Ποια είναι η στάση των μη εξτρεμιστών μουσουλμάνων στην Ευρώπη;

Κοιτάχτε, οι εξτρεμιστές προσπαθούν κατά μια έννοια να κρατήσουν όμηρους τους μετριοπαθείς μουσουλμάνους με τη στάση τους. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να κοιτάει από κοντά η Ευρωπαϊκή πολιτική Ελίτ. Είναι ένα τεράστιο ρίσκο στην κοινωνική συνοχή της Ευρώπης αν επιτύχει η εχθρική πλευρά.

Ποιοι παράγοντες επιτρέπουν στους ακραίους Μουσουλμάνους δημαγωγούς να επιστρατεύουν επιτυχώς νέους μουσουλμάνους για υποστήριξη; Μπορούμε σαν Ευρώπη να νικήσουμε τον πόλεμο αυτό;
Τον πόλεμο αυτό θα τον νικήσουμε σε δύο μέτωπα και μόνο αν αρχικά ο ΙΣΙΣ ηττηθεί στρατιωτικά στην Μέση Ανατολή και παύσει να έχει χώρο για να εμπνέει τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη. Στη συνέχεια απαιτείται να ελεγχθούν και να σταματήσουν τους απολογητές και συνήγορους του εντός των συνόρων των κρατών μελών της ΕΕ, αλλά και να κινητοποιηθεί πλήρως το κοινωνικό κράτος της Ευρώπης για την ένταξη και ενσωμάτωση των νέων που κινδυνεύουν να πέσουν θύματα των δημαγωγών.


Ολοκληρώνοντας, βρισκόμαστε κοντά στο τέλος του αυτοαποκαλούμενου «Ισλαμικού Κράτους»;
Σίγουρα αντιμετωπίζει μεγάλες στρατιωτικές προκλήσεις αυτή τη στιγμή. Για να ηττηθεί πλήρως όμως χρειάζεται ο συνασπισμός εναντίων του να συσπειρωθεί επαρκώς. Τη περίοδο αυτή, η Ρωσία εκμεταλλεύεται την προσωρινή αδυναμία της πολιτικής σκηνής στις Ηνωμένες Πολιτείες, με τις επικείμενες εκλογές και την μετά-Ομπάμα εποχή, για δικό της όφελος.