Αυτό είναι το πόρισμα της «επιτροπής σοφών» για το ασφαλιστικό

Βασική σύνταξη 360 ευρώ  μόνο για πένητες που βρίσκονται στα όρια της φτώχειας, μειωμένο ποσοστό αναπλήρωσης αλλά και επανυπολογισμό των συντάξεων άνω των 1.000 ευρώ  για τους νυν συνταξιούχους με στόχο δραματικές περικοπές, προβλέπει το πόρισμα της 12μελούς επιτροπής σοφών το οποίο θα παραδοθεί σήμερα στον υπουργό εργασίας κ. Γιώργο Κατρούγκαλο και στους κοινωνικούς φορείς.

Το νέο συνταξιοδοτικό σύστημα που προτείνει η επιτροπή σε κείμενο 28 σελίδων βασίζεται στις εισφορές του ασφαλισμένου (αναλογική ) τακτοποιημένες σε ατομικές μερίδες με βάση κανόνες νοητής κεφαλαιοποίησης + τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ που θα χορηγείται στα 67. Ωστόσο αυτή  τη σύνταξη δε θα τη δικαιούνται όλοι αλλά μόνο όσοι διαβιούν στα όρια της φτώχειας αφού θα χορηγείται με βάση εισοδηματικά κριτήρια. Δηλαδή θα λαμβάνεται υπόψη το ατομικό και οικογενειακό εισόδημα αλλά και εισοδήματα από ενοίκια, μερίσματα, επενδύσεις και καταθέσεις. Όσοι δηλώνουν κάτι επιπλέον θα παίρνουν μέρος της σύνταξης ενώ οι «έχοντες» δε θα δικαιούνται καθόλου σύνταξη από το κράτος παρά μόνο το ποσό που συγκέντρωσαν στον ατομικό τους κουμπαρά από τις εισφορές. Παράλληλα δίνεται η δυνατότητα συμπληρωματικών  παροχών  από επαγγελματικά ταμεία και την  ιδιωτική ασφάλιση.  

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΙΣ 28 ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΟΥ ΠΟΡΙΣΜΑΤΟΣ

Πως θα λειτουργεί πρακτικά το σύστημα; Οι εργαζόμενοι θα συσσωρεύουν σε εικονικές «ατομικές μερίδες» τις εισφορές όλου του εργασιακού τους βίου κι αυτές θα τοκίζονται με εικονικό επιτόκιο καθορισμένο από το κράτος. 

Το τελικό ποσό της σύνταξης  δε θα είναι σταθερό αλλά θα κυμαίνεται ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής και το ποσοστό αναπροσαρμογής των συντάξεων. 

Το σύστημα θα προβλέπει αυτόματο μηχανισμό περικοπών, αν αρχίσει να δημιουργεί ελλείμματα ενώ προτείνεται να δημιουργηθεί  νέος κουμπαράς, τύπου ΑΚΑΓΕ, για την ενίσχυση των ταμείων ο οποίος θα αντλεί πόρους από εισφορές που θα επιβληθούν στις τραπεζικές συναλλαγές, στη μεγάλη περιουσία, στους υψηλόμισθους κ.α.

Οι νέοι πόροι θα προορίζονται για την ενίσχυση των συντάξεων κάτω των 1000 ευρώ. Σημειώνουμε ότι το γραφείο του πρωθυπουργού είχε ζητήσει να αναζητηθεί επιπλέον κονδύλι από τις περικοπές των υψηλών συντάξεων με στόχο την καταβολή της 13ης σύνταξης στους χαμηλοσυνταξιούχους. 

Αν η εξοικονόμηση συνταξιοδοτικών δαπανών που απαιτείται από το μνημόνιο δεν επέλθει με την εφαρμογή του νέου συστήματος, το μαχαίρι θα βγει και για τους νυν συνταξιούχους για τους οποίους η επιτροπή προτείνει επαναυπολογισμό της σύνταξής που εισέπρατταν για χρόνια με χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης.  Τα μέτρα που θα υιοθετηθούν ακόμα και αν δεν είναι αυτά που προτείνει η επιτροπή  θα είναι εξίσου σκληρά. Ενδεικτική των προθέσεων είναι η παραδοχή του υφυπουργού Εργασίας, Αν. Πετρόπουλου στη Βουλή ότι «αν δεν πάρουμε μέτρα σήμερα το σύστημα θα καταρρεύσει το 2030».

Το νέο σύστημα με τις ατομικές μερίδες που θα εφαρμοστεί για τους πρωτοασφαλιζόμενους από την 1/1/2016, θα προβλέπει μειωμένους συντελεστές  υπολογισμού των συντάξεων και θα οδηγεί σε χαμηλότερες συντάξεις. Η επιτροπή δεν «ποσοτικοποίησε» τις προτάσεις της ενώ απέφυγε να αναφέρει συντελεστές, ποσοστά αναπλήρωσης, καθώς και ποσοστά αυξομείωσης των εισφορών. 

Μέχρις ότου ωριμάσει το νέο σύστημα και να μπορεί να αποδώσει την εξοικονόμηση που απαιτείται , θα υπάρξει μεταβατική περίοδος 5-10 χρόνων κατά την οποία προτείνεται να εφαρμοστεί για τους σημερινούς ασφαλισμένους:

1η πρόταση: ό τρόπος υπολογισμού που προέβλεπε ο νόμος Σιούφα του 1992 με χαμηλότερους όμως συντελεστές. Δηλαδή από 70% που είναι το ποσοστό αναπλήρωσης στην 35ετία να συρρικνωθεί στο 55%.

2η πρόταση (μειοψήφισε)  να εφαρμοστεί ο νόμος 3863/2010 επικαιροποιημένος επί τα χείρω με επιτάχυνση των εφαρμογών.

Ειδικά για τον ΟΓΑ προτείνεται να έρθει πιο κοντά (στο 2020 από το 2026 που προβλέπεται) ο χρόνος κατάργησης της βασικής σύνταξης, που έχει καθαρά προνοιακό χαρακτήρα και να αυξηθούν οι εισφορές μέχρι και 40% ή να αντιστραφεί η αναλογία τους (από 7% αγρότες και 14% κράτος σε 14% αγρότες και 7% κράτος) με βελτίωση της κύριας σύνταξης. 

Πάντως ο νέος τρόπος υπολογισμού θα  εφαρμοστεί για όσους ασφαλισμένους του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα  υπέβαλαν αίτηση για συνταξιοδότηση μετά την 1η Σεπτεμβρίου 2015.

Όταν ολοκληρωθούν οι αναλογιστικές μελέτες και δείξουν ότι προκύπτουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στη σύνταξη που πρόκειται να απονεμηθεί και σε αυτή που απονέμεται σήμερα , προτείνεται ο επανυπολογισμός της σύνταξης  άνω των 1000 ευρώ των νυν συνταξιούχων με το νόμο Σιούφα και χαμηλότερους συντελεστές κατά 10%. 

Η μείωση που υπολογίζεται ότι θα επέλθει σε συντάξεις που έχουν εκδοθεί εδώ και χρόνια κυμαίνεται από 12%-17%. Μεγάλοι χαμένοι της πρωτόγνωρης ανατροπής είναι όσοι πλήρωναν υψηλές εισφορές όπως οι υπάλληλοι ΟΤΕ-ΔΕΗ, οι έμποροι και οι μηχανικοί.

Έτσι για παράδειγμα ένας  βιοτέχνης με 35 χρόνια ασφάλιση, ο οποίος παίρνει 1.400 ευρώ (2.200 πριν από τις περικοπές) με τον νέο τρόπο υπολογισμού θα χάσει 100 ευρώ. 

Επίσης ένας υπάλληλος της ΔΕΗ η του ΟΤΕ  που εισπράττει 1250 ευρώ ( 1900 πριν από τις περικοπές) θα δει τη σύνταξή του να μειώνεται στα 1050 ευρώ . 

Η επιτροπή  δικαιολογεί τη πρωτοφανή πρότασή της  επικαλούμενη την ισότητα αλλά την αποφυγή της προσφυγής στη δικαιοσύνη  ώστε να μην κριθούν οι περικοπές αντισυνταγματικές όπως συνέβη πρόσφατα με την απόφαση του ΣτΕ.  Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στο πόρισμα,  «στα πλαίσια της ισότητας και για να αποφευχθεί προσφυγή στη δικαιοσύνη κατά των περικοπών, προτείνεται ο επανα-υπολογισμός όλων των συντάξεων με ενιαίο τρόπο για όλους, ώστε το ποσό που θα προκύψει να μην χρειαστεί να περικοπεί. »  Δηλαδή , για να μην εφαρμόσουν την απόφαση του ΣτΕ, που έχει υπέρογκο κόστος πάνω από 4 δισ. ευρώ επανυπολογίζουν τις συντάξεις και αποφεύγουν νέες περικοπές!

Για την επικουρική  σύνταξη  υποβλήθηκαν δύο προτάσεις : α) η επικουρική να ενσωματωθεί ως μικρό συμπλήρωμα στην κύρια να  ενσωματωθεί στην κύρια β) να παραμείνει το ενιαίο επικουρικό ταμείο με διαφορετικά χαρακτηριστικά . Δηλαδή το αναδιενεμητικό σύστημα  που ίσχυε έως τώρα να μετατραπεί σε κεφαλαιοποιητικό  και να ισχύσει ένα άλλου είδους  πιο ήπιος μηχανισμός περικοπών, η ρήτρα  ελεγχόμενου ελλείμματος.  Επίσης προτείνεται η δημιουργία επαγγελματικών ταμείων  για όσους δεν επιθυμούν να παραμείνουν στο ΕΤΕΑ.

Ενιαίο υπερταμείο για όλους τους ασφαλισμένους 

O προσανατολισμός της επιτροπής είναι να δημιουργηθεί ένας  ενιαίος ασφαλιστικός φορέας στα πρότυπα του ΙΚΑ. Ωστόσο  διατυπώθηκαν και απόψεις να δημιουργηθούν  τρεις φορείς ένας για τους μισθωτούς , ένας για τους αυτοαπασχολούμενους (ΟΑΕΕ- ΕΤΑΑ) και ένας για τους αγρότες.

Το πόρισμα προτείνει επίσης οι εισφορές να προσαρμοστούν στα πρότυπα του ΙΚΑ. Αυτό σημαίνει ότι σε άλλες περιπτώσεις θα αυξηθούν (πχ ΟΓΑ) και σε άλλες θα μειωθούν (ΔΕΚΟ) Στον ΟΑΕΕ οι εισφορές θα συνδεθούν με το πραγματικό εισόδημα (τζίρος). Οι εισφορές θα υπολογίζονται επί του φορολογητέου εισοδήματος και θα εισπράττονται από τις εφορίες.