Ο μεγάλος εκβιασμός από την BlackRock

«Tι παιχνίδι παίζει η ΒlackRock;». Το ερώτημα αυτό πλανιέται σε κυβερνητικά, τραπεζικά και επιχειρηματικά γραφεία μετά την τελευταία ψυχρολουσία που δέχτηκε η χώρα από τον αμερικανικό οίκο.

Την περασμένη Τρίτη η ΒlackRock ανακοίνωσε τα αποτελέσματα μελέτης που διαμορφώνει βάσει των δημοσιονομικών στοιχείων της κάθε χώρας, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα είναι η χώρα που κινδυνεύει περισσότερο από χρεοκοπία σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας ήταν κυριολεκτικά σοκαριστικά και δημιουργούσαν κλίμα αβεβαιότητας και ανησυχίας για τις οικονομικές εξελίξεις στη χώρα. Η ΒlackRock στην έκθεσή της έδινε δραματική διάσταση στον κίνδυνο χρεοκοπίας της Ελλάδας, καθώς ήταν πρώτη σε επικινδυνότητα, με τη Βενεζουέλα να καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση, την Αίγυπτο να έπεται, την Ουκρανία να ακολουθεί τέταρτη στη σειρά (παρά τον εμφύλιο), την Πορτογαλία να παίρνει τη σκυτάλη και την Αργεντινή να φιγουράρει στην έκτη θέση, αν και η χρεοκοπία της λατινοαμερικάνικης χώρας κρέμεται σε μια κλωστή.

Η BlackRock εκδίδει τη συγκεκριμένη έκθεση κάθε χρόνο από το 2011. Σταθερά τις προηγούμενες χρονιές τοποθετούσε τη χώρα μας στη θέση με τον μεγαλύτερο κίνδυνο και ενδεχομένως αυτό να ήταν και σωστό. Είμαστε όμως στο 2014, η Ελλάδα έχει επιτύχει νωρίτερα από το αναμενόμενο πρωτογενή πλεονάσματα, έχει κάνει μια πρωτοφανή έως και εξοντωτική δημοσιονομική προσαρμογή, έχει βγει στις αγορές από τις οποίες ήταν αποκλεισμένη από το 2009 και είναι στα πρόθυρα μιας συμφωνίας με τους εταίρους για το χρέος. Δικαίως λοιπόν στην Αθήνα, πολιτικοί, τραπεζίτες και επιχειρηματίες προβληματίζονται και αναρωτιούνται γιατί η BlackRock δεν τα έλαβε όλα αυτά υπόψη της, ώστε η Ελλάδα να είναι έστω στη δεύτερη ή στην τρίτη θέση των χωρών που κινδυνεύουν.

Λάρι Φινκ Ποιος είναι ο ισχυρός άνδρας της BlackRock Ο 62χρονος Λάρι Φινκ (φωτογραφία), ο άνθρωπος πίσω από τον κολοσσό της BlackRock, αποτελεί την ενσάρκωση του αμερικάνικου ονείρου. Μεγαλωμένος σε εβραϊκή οικογένεια, με πατέρα ιδιοκτήτη καταστήματος υποδημάτων και μητέρα δασκάλα Αγγλικών, ο Φινκ, αφού εργάστηκε σε τράπεζες, ίδρυσε το 1988 την ΒlackRock. Το «Forbes» τον έχει κατατάξει 42ο μεταξύ των προσωπικοτήτων με τη μεγαλύτερη επιρροή διεθνώς, οι «Financial Times» τον ανέδειξαν το 2011 Διευθύνοντα Σύμβουλο της Δεκαετίας, ενώ η βίβλος της Wall Street, το «Βarron’s», τον ανακηρύσσει επί επτά συναπτά έτη τον καλύτερο CEO. Ο Φινκ επισκέπτεται συχνά την Ελλάδα, άλλοτε για δουλειές, όπως συνέβη τον Δεκέμβριο του 2013  που συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό και τον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, και άλλοτε για διασκέδαση. Αλλωστε, έχει χρονομισθώσει (αντί 500.000 τον χρόνο, όπως φημολογείται) μια από τις βίλες του συγκροτήματος «Αmanzoe» στο Πόρτο Χέλι. Εκεί τον περασμένο Ιούνιο έγινε ο γάμος του γιου του Τζόσουα με μια εντυπωσιακή Σέρβα, γεγονός που έφερε την περιοχή σε επαφή το οικονομικό jet set, αφού πηγαινοέρχονταν ελικόπτερα και έκαναν την εμφάνισή τους αρκετά mega yachts.

Η BlackRock με το καμπανάκι κινδύνου που χτύπησε στη διεθνή επενδυτική κοινότητα για την Ελλάδα έστειλε ένα αρνητικό μήνυμα για την κυβέρνηση και δημιούργησε κλίμα αναστάτωσης και ανασφάλειας για την ελληνική οικονομία. Αυτό όμως συνέβη σε μια συγκυρία κατά την οποία ο αμερικανικός οίκος προσλαμβάνεται για τρίτη φορά από την Τράπεζα της Ελλάδος -και κατ’ επέκταση από το Ελληνικό Δημόσιο- και αυτή τη φορά μάλιστα με μια εξαιρετικά κρίσιμη αποστολή: την αξιολόγηση και πρόταση λύσεων για τα κόκκινα δάνεια. Δηλαδή τα στελέχη της αμερικανικής εταιρείας που δηλώνουν ανά την υφήλιο ότι η χώρα κινδυνεύει να «σκάσει» περισσότερο από την Ουκρανία ή την Αργεντινή ταυτόχρονα θα αποφασίσουν για τη διαχείριση που πρέπει να έχει το 33% περίπου των συνολικών δανείων που έχουν δοθεί από τις τράπεζες.

Τα κόκκινα δάνεια

Θα κρίνουν, για παράδειγμα, τις αξίες των ακινήτων που έχουν πάρει οι ελληνικές τράπεζες ως εγγυήσεις από τους δανειολήπτες, κρίσεις που οδηγούν σε αποφάσεις για το αν είναι επαρκώς καλυμμένα τα δάνεια. Θα εισηγηθούν στην ελληνική πλευρά αν και πώς πρέπει οι ελληνικές τράπεζες να πουλήσουν κόκκινα δάνεια σε ξένα funds. Το έργο που αναλαμβάνει η BlackRock είναι πολύ σοβαρό γιατί θα κρίνει την τύχη πολλών δεκάδων χιλιάδων επιχειρήσεων και τουλάχιστον άλλων τόσων ακινήτων. Ο λόγος είναι για την τύχη που θα έχουν 77 δισ. κόκκινα δάνεια -επί συνόλου 220 δισ.- τα οποία παρασύρουν ελληνικά περιουσιακά στοιχεία αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ. Αν αυτά αλλάξουν χέρια τώρα και η ελληνική οικονομία ανακάμψει, η αξία τους θα πολλαπλασιαστεί.

Το διακύβευμα είναι μείζον, γιατί η BlackRock είναι ο φορέας που θα υποδείξει ουσιαστικά στην Ελλάδα τον τρόπο διαχείρισης των κόκκινων δανείων. Θα θέσει τις συντεταγμένες για τις διαδικασίες που θα αποτελέσουν τον οδικό χάρτη για τη ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους, την ώρα που η κυβέρνηση με την Ε.Ε. και το ΔΝΤ θα πρέπει να συμφωνήσουν για τη ρύθμιση του δημοσίου χρέους. Για όλα τα παραπάνω δεν είναι καθόλου απλό ένας οργανισμός με το κύρος της BlackRock, από τη μια, να σηκώνει τα μανίκια για να αξιολογήσει τα ελληνικά κόκκινα δάνεια και, από την άλλη, να «κρεμάει τη χώρα στα μανταλάκια», παρουσιάζοντάς την στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

Φυσικά υπάρχουν επιχειρήματα που μπορεί να επικαλεστεί από την πλευρά του ο αμερικανικός επενδυτικός οίκος. Ούτως ή άλλως, η δραματική κατάταξη της Ελλάδας αποδίδεται στη δυναμική των δημοσιονομικών της κυβέρνησης και στην πολιτική αστάθεια. Παράλληλα ο δείκτης που οδηγεί στην κατάταξη των χωρών βασίζεται σε διαφορετικούς παράγοντες που συνδυάζουν τη δημοσιονομική ευρωστία, το επίπεδο του χρέους, την προσαρμογή που απαιτείται για το ύψος του χρέους, τον τραπεζικό τομέα κ.λπ. Πιθανόν όλα αυτά θα ήταν πειστικά, αν η Ελλάδα δεν παρουσιαζόταν να κινδυνεύει ακόμη περισσότερο και από την Αργεντινή της οποίας η χρεοκοπία επίκειται σε λίγες ημέρες, αν δεν αποπληρώσει τα ομόλογά της που κατέχουν τα hedge funds Aurelius και NML Capital. Επίσης θα ήταν πολύ πιο πειστικά τα επιχειρήματα υπέρ της BlackRock, αν η Ελλάδα δεν είχε εφαρμόσει από το 2010 ένα σκληρό πρόγραμμα προσαρμογής, αν δεν είχε κόψει τρεις φορές τις συντάξεις κ.ο.κ.

Μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι η BlackRock είναι ένας τεράστιος οργανισμός στον οποίο εργάζονται 11.000 άτομα, δραστηριοποιείται σε πολλούς διαφορετικούς τομείς και κρατά τα «σινικά τείχη», δηλαδή τα στεγανά πληροφόρησης μεταξύ των διάφορων θυγατρικών ή και τμημάτων που έχουν αντίθετα συμφέροντα ή καθήκοντα. Ενας κακόπιστος, όμως, θα απαντήσει ότι δεν παύει να πρόκειται για έναν οργανισμό με κοινούς μετόχους και κοινά συμφέροντα. Σε κάθε περίπτωση κανείς δεν είναι σε θέση να αμφισβητήσει την ακεραιότητα της BlackRock, του μεγαλύτερου επενδυτικού οργανισμού, που συνολικά διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία 4,32 τρισ. δολαρίων.



Ωστόσο, δεν ζούμε σε μια αθώα εποχή. Εξίσου απίθανο θα ακουγόταν πριν από λίγα χρόνια να υποστηρίξει κανείς ότι η Deutsche Bank, η JPMorgan Chase, η HSBC, η Royal Bank of Scotland, η Societe Generale και η Credit Agricole χειραγωγούσαν το euribor. Oπως και ότι η Barclays εξαιρέθηκε από τις κυρώσεις για το λεγόμενο σκάνδαλο του euribor, επειδή συνεργάστηκε με την Κομισιόν για την αποκάλυψη της υπόθεσης. Το ίδιο απίστευτη φαντάζει η έρευνα που γίνεται από τα τέλη του 2013 για τον Ρίτσαρντ Ασερ της JPMorgan, ο οποίος κατηγορείται ότι συντονιζόταν και αντάλλασε εμπιστευτικές πληροφορίες με συναδέλφους του στις Citigroup, Barclays, UBS για να συγχρονίζονται όλοι μαζί στην αγορά νομισμάτων.

Υπολογίστηκε ότι οι τέσσερις τράπεζες διεξήγαγαν το 40% των συναλλαγών στα νομίσματα, που είναι η μεγαλύτερη αγορά στον κόσμο.  Η αξιολόγηση και οι προτάσεις διαχείρισης των κόκκινων δανείων ακούγονται σαν μια κουραστική τραπεζική εργασία, αλλά δεν είναι. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν έχουν τεράστια σημασία γιατί ανάλογα με την τροπή που θα πάρουν τα πράγματα μπορεί η μισή χώρα να φύγει κάτω από τα πόδια της κυβέρνησης. Πολλές χιλιάδες επιχειρήσεις και ακίνητα θα κριθούν ανάλογα με το πού θα τοποθετηθεί ο πήχης και μπορεί να καταλήξουν πάμφθηνα στην ιδιοκτησία funds, τα οποία θα πουλάνε σε δύο χρόνια σε πολλαπλάσιες τιμές σε όποιον προσφέρει το υψηλότερο τίμημα.

Εκτός όμως από το εύλογο ερώτημα γιατί η BlackRock διαμορφώνει αρνητικό κλίμα, ενώ ταυτόχρονα καλείται να αξιολογήσει, υπάρχει παράλληλα και ένα ζήτημα ηθικής τάξεως. Η BlackRock πραγματοποίησε τον πρώτο κύκλο των stress tests που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών. Για τη δουλειά αυτή η αμοιβή που έλαβε ήταν περίπου 21-22 εκατ. ευρώ. Για τον δεύτερο κύκλο των πρόσφατων τεστ η αμοιβή της δεν έχει γίνει γνωστή, αλλά κατά πληροφορίες κινείται στα ίδια επίπεδα.

Ταυτόχρονα, η Τράπεζα της Ελλάδος ετοιμάζεται τώρα για τρίτη κατά σειρά φορά να την προσλάβει, για την αξιολόγηση και τις προτάσεις της για τα κόκκινα δάνεια. Ακόμη και για έναν οργανισμό όπως η BlackRock, αμοιβές της τάξης των 60 εκατ. ευρώ είναι ιδιαίτερα σημαντικές.

Δεν υποστηρίζει κανείς ότι από τη στιγμή που δουλεύει για το Ελληνικό Δημόσιο θα πρέπει και να βγάζει ευνοϊκές εκθέσεις για τη χώρα. Θα ήταν προτιμότερο όμως από τη στιγμή που εισπράττει τόσα χρήματα από την Ελλάδα, να την εξαιρεί από τις εκθέσεις της λόγω και των συμφερόντων που έχει ως όμιλος. Διαφορετικά η συνεργασία αυτή δεν βγάζει νόημα, ενώ προκαλεί σε αρκετούς πολιτικούς και επιχειρηματίες σκέψεις ότι μπορεί να πηγαίνουμε ως πρόβατα επί σφαγή.