Οι πρωτοπόροι του εμπορικού στόλου των Greci

Στο Πάνθεον της Ελληνικής Ναυτιλίας, όπου εντάσσονται προσωπικότητες της ελληνικής ναυτιλίας που άφησαν έντονο το αποτύπωμα τους τόσο στο διεθνές επιχειρείν όσο και στην ελληνική κοινωνία, βρίσκονται από την προηγούμενη Δευτέρα δύο ακόμη λαμπρά ονόματα. Του Δημήτρη Μανιού (1952-1995) και του Μιχάλη Πνευματικού (1883-1969).


Κοινή συνισταμένη και των 44 πλέον εισακτέων είναι η ελληνική ναυτοσύνη, το δαιμόνιο αυτό της ελληνικής φυλής που έχει δημιουργήσει σε βάθος 10.000 χρόνων σπουδαία επιτεύγματα. Επιτεύγματα που οδήγησαν όχι μόνο στην προσωπική τους καταξίωση αλλά και στην ανάδειξη της ελληνικής κυριαρχίας στον θαλάσσιο στίβο. Τα διεθνή ΜΜΕ τους αποκαλούν Χρυσούς ‘Ελληνες θέλοντας να καταδείξουν τα επιτεύγματα τους.

Πρωτοπόροι, άνοιξαν νέους δρόμους, χάραξαν καινούριες ρότες σε αχαρτογράφητα νερά και απέδειξαν ότι η ευφυΐα των Ελλήνων στη θάλασσα είναι αστείρευτη και μόνο να την αντιγράψει μπορεί κανείς, όχι να την ξεπεράσει. Όπως έλεγε πριν από χρόνια ξένος εφοπλιστής στη διάρκεια ενός συνεδρίου «κοιτάμε τι κάνουν οι Ελληνες στη ναυτιλία και ακολουθούμε»!

«Η Ναυτιλία είναι ένας από τους σημαντικούς πυλώνες στις διμερείς μας σχέσεις» ανέφερε μιλώντας σε άπταιστα ελληνικά ο Βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα Μάθιου Λοτζ:
«Απόψε είναι μία συγκινητική περίσταση καθώς συναντιόμαστε για να τιμήσουμε τη μνήμη του Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον, με απλά λόγια τον Βύρωνα, ο οποίος απεβίωσε στο Μεσολόγγι πριν από 200 χρόνια. Ο θάνατος του άγγιξε όλη την Ευρώπη και με τραγικό τρόπο συνέβαλε στην εκπλήρωση του ονείρου η Ελλάδα να γίνει ελεύθερη».

Μιλώντας για την ελληνική ναυτιλία ανέφερε: «Η ελληνική ναυτιλία είναι ένα παράδειγμα των ζωτικών δυνάμεων ενός έθνους που δεν είχε καν μία κρατική δομή στην οποία να βασιστεί και ωστόσο κατάφερε να συνεισφέρει σημαντικά στον αγώνα του έθνους για την ελευθερία. Αυτό επιτεύχθηκε όχι μόνο με την ηρωική δράση και ικανότητα των Ελλήνων. Όμως ακόμη πιο σημαντικό από την ικανότητα των Ελλήνων να δημιουργήσουν έναν εμπορικό στόλο ένα εμπορικό στόλο τον 18ο και 19ο αιώνα ανεξάρτητα από το αν περιήλθαν υπό οθωμανική, ενετική ή άλλη κυριαρχία δημιούργησαν ένα στόλο στον οποίοι οι Δυτικοί αναφέρονταν όχι ως μέρος του οθωμανικού ή ενετικού στόλου αλλά ως στόλο των “Greci”. Ο στόλος αυτός και οι δραστηριότητες του του έδωσαν κυρίαρχη θέση όχι μόνο στα λιμάνια και τις αγορές της Μεσογείου αλλά και της δυτικής Ευρώπης και της Μαύρης Θάλασσας, του Ατλαντικού και περιστασιακά ακόμη και του Ινδικού ωκεανού. Και λόγω αυτής της δραστηριότητας οι Έλληνες κατάφερνα να αναπτύξουν τις απαραίτητες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες για την Ελληνική Επανάσταση».

Ο διοργανωτής Νάιτζελ Λόρι δώρισε στην βρετανική πρεσβεία στην Αθήνα και παρέδωσε στον πρέσβη τον πίνακα του Ουίλιαμ Κλέιτον όπου απεικονίζονται τα αγαπημένα αντικείμενα του Λόρδου Βύρωνα ο οποίος προερχόταν από ναυτική οικογένεια.

Δημήτρης Μανιός

Ο Δημήτριος Μανιός ένας αυτοδημιούργητος πλοιοκτήτης έφυγε νωρίς από τη ζωή μόλις σε ηλικία 43 ετών. Οκτώ μόλις χρόνια μετά τη δημιουργία της εταιρείας του.

Ο αδελφός του Βασίλης θυμάται: «Ήταν ένα ιδιοφυΐες άτομο, πολύ έξυπνος και όταν έβαζε κάτι στο μυαλό σκεφτόταν τρόπους για να το υλοποιήσει. Όταν τελειώναμε το Λύκειο είχε αντιμετωπίσει σοβαρά οικονομικά προβλήματα ο πατέρας μας. Με συνέπεια αντί για γιατρός να γίνω ναυτικός. Δεν μετάνιωσα ποτέ. Το καλοκαίρι ο Δημήτρης λόγω των οικονομικών προβλημάτων της οικογένειας δούλευε στην Εθνική οδό και πουλούσε σουβλάκια. Και έβγαζε αρκετά λεφτά τότε και αγόραζε ρούχα δικά του γιατί πάντα του άρεσε να είναι καλά ντυμένος. Όταν τελείωσε το σχολείο πήγε και έβγαλε ναυτικό φυλλάδιο. Ήθελε να ταξιδέψει και αυτός όπως εγώ για να βοηθήσει την οικογένεια. Το συζητήσαμε και του είπα «βγάζω αρκετά χρήματα. Εσύ να καθίσεις να διαβάσεις να δώσεις στο Πανεπιστήμιο». Και πέτυχε στην Νομική Αθηνών και μάλιστα σε πολύ καλή θέση. Όμως έπρεπε και ήθελε να δουλέψει. Και αποφάσισε να μπει στην Αστυνομία. Όταν τελείωσε τη νομική γνώρισε κάποιους ανθρώπους οι οποίοι ασχολούνταν με τις πωλήσεις πετρελαίου στα πλοία. Ήταν πολύ καλός στις δημόσιες σχέσεις ενώ τον βοηθούσε και τα παρουσιαστικό του. Ο Δημήτρης τους πήγαινε πελάτες και έβγαζε αρκετά χρήματα. Τότε μου είπε ότι έπρεπε να αρχίσουμε τη δική μας δουλειά. Βγήκα από τα βαπόρια. Ανοίξαμε γραφείο στην οδό Σκουζέ 14 στον Πειραιά. Το 1983-84 ο Δημήτρης πήγε ταξίδι στη Γαλλία και γνώρισε τους ιδιοκτήτες της BIAO οι οποίοι όμως δεν μπορούσαν να μας δώσουν το δάνειο που χρειαζόμασταν γιατί δεν είχαμε εμπειρία στη διαχείριση πλοίων. Αποφασίσαμε να συνεταιριστούμε με κάποιον τρίτο. Πήγα και βρήκα το επί 10 χρόνια αφεντικό μου τον Ανδρέα τον Κυρτάτα. Δέχθηκε. Πήραμε δύο πλοία και του δώσαμε ένα ποσοστό. Δημιουργήθηκε η Transman. Αποπληρώσαμε τον Ανδρέα για τα χρήματα που είχε βάλει. Δεν είχαμε πλέον συνεταίρο. Εκείνη την περίοδο το μεγαλύτερο διάστημα η ναυλαγορά ήταν πάρα πολύ χαμηλή. Το 1986. Όμως στο τελευταίο δίμηνο του έτους, ξαφνικά η αγορά ανέβηκε και η αξία των πλοίων πήγε 3-4 φορές επάνω. Αυτό μας βοήθησε γιατί στη ζωή χρειάζεσαι και τύχη. Και εμείς την είχαμε τότε και προχωρήσαμε πολύ δυνατά. Ξεχρεώσαμε τα δάνεια μας. Είχαμε καινούργια πλοία, από τέσσερα έως επτά έτη η ηλικία τους».


Στη συνέχεια προσέθεσε: «Η εταιρεία λειτουργούσε μόνη της πλέον δεν χρειαζόταν να πάρουμε ιδιαίτερες αποφάσεις. Κάποια στιγμή θελήσαμε να αγοράσουμε δεξαμενόπλοια. Και το κάναμε συνεταιρικά με τον Λου Κολλάκη. Ο Δημήτρης ήταν πασίγνωστος παντού, Τον ξέρανε οι τραπεζίτες, οι επιχειρηματίες οι πολιτικοί. Σε αυτό τον είχε βοηθήσει η προσωπικότητα του. Ο Δημήτρης περνούσε καλά τη ζωή του. Γλεντούσε όσο μπορούσε. Και τη θάλασσα αγαπούσε και το σκι αγαπούσε και τους ανθρώπους. Όταν πέθανε ο Δημήτρης είχαμε την εταιρεία στην ουσία οκτώ χρόνια. Μας λείπει και θα μας λείπει πάντα ο Δημήτρης».

Μιχάλης Πνευματικός

«Τον Μιχάλη Πνευματικό χαρακτήριζαν η εγκυκλοπαιδική του μνήμη και η γνώση του για τα πλοία” ανέφερε ο εγγονός του Μιχάλης Χανδρής. Γεννήθηκε στην Κάσο. «Σε νεαρή ηλικία πήγε στην Κωνσταντινούπολη όπου μπήκε στο Robert College» θυμάται ο άλλος εγγονός του ο Μιχάλης Ματάντος: «Εκεί συνάντησε κάποιον που αποδείχθηκε δια βίου φίλος του. Ο Λεωνίδας Αρβανιτίδης».

Η εγγονή του Ευγενία Χανδρή ανέφερε: «Προερχόταν από μακρά σειρά εφοπλιστών και αυτό το γνωρίζουμε γιατί στην επίθεση των Οθωμανών και των Αιγυπτίων στην Κάσο τα δύο μεγαλύτερα ιστιοφόρα που χάθηκαν και τεκμηριώνεται αυτό από τα βιβλία ανήκαν στον Μιχάλη Ιωάννη Πνευματικό. Τα δύο αδέλφια αποφάσισαν να αφήσουν τα πανιά και να αποκτήσουν ένα ατμόπλοιο βλέποντας ότι οι εποχές αλλάζουν. Πήραν δάνειο από έναν πολύ πλούσιο Κωνσταντινουπολίτη τραπεζίτη. Αυτό έμελλε να ξεκινήσει τη ναυτιλιακή καριέρα του Πνευματικού και του ομίλου Ρεθύμνη στα ατμόπλοια».

Υπήρχαν μόνο δύο πλοία για όλους αυτούς του καπετάνιους γιατί και ο Πνευματικός ήταν καπετάνιος. Ο Μιχάλης Πνευματικός αποφασίζει να πάει στον παιδικό του φίλο από το σχολείο τον Λεωνίδα Αρβανιτίδη. Μία από τις ακμάζουσες επιχειρήσεις του Αρβανιτίδη είχε να κάνει με τις πετρελαιοπηγές στο Μπατούμι. Από εκεί το πετρέλαιο μεταφερόταν στη ρωσική αυτοκρατορία με ειδικά βαγόνια τρένου.

«Όταν ο παππούς μου μπήκε στην εταιρεία του Αρβανιτίδη ήταν ξεκάθαρο ότι στο εξής αυτό το μέγεθος του εμπορίου μπορούσε να απορροφήσει εξ ολοκλήρου το ιδιόκτητο τονάζ. Οπότε ο παππούς μου άρχισε να αγοράζει πλοία για να εξυπηρετεί και την εμπορία πετρελαίου. Ο παππούς έγινε μέτοχος” θυμάται ο Μιχάλης Ματάντος: “ Διαπίστωσαν ότι κατάλληλο όνομα για την εταιρεία θα ήταν το “Βυζαντινή Ναυτιλιακή Εταιρεία”. Ο παππούς μου έβλεπε το τέλος της ελληνικής ζωής στην Πόλη. Από θαύμα κατέπλευσε ένα από τα πλοία της εταιρείας το Χρυσόπολη και ξεφόρτωσε κάρβουνο τον Αύγουστο του 1922. Ο παππούς αποφάσισε να επιβιβαστεί όλη η οικογένεια στο πλοίο και να φύγουν για την Ελλάδα. Αποβιβάστηκαν στη Σύρο όπου είχαν δικό τους σπίτι. Μείνανε κοντά στο σπίτι των αδελφών Ρεθύμνη».

Ο Μιχάλης Χανδρής διηγήθηκε: «Ακόμη και ο συντηρητικός παππούς μου που μισούσε τον δανεισμό πείστηκε να δώσει παραγγελίες για νέα πλοία. Κατασκεύασε ένα ακόμη ατμόπλοιο που αγαπούσε το 1937.Παρήγγειλε άλλο ένα το 1937 και ήταν το πρώτο ελληνικό νεότευκτο πετρελαιοκίνητο. Δεν πολυαγόραζε μεταχειρισμένα πλοία εκτός από τα Λίμπερτι μετά τ ον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Μετά ναυπήγησε πλοία τα περισσότερα στη Μεγάλη Βρετανία. Ήταν πολύ προσωπικά πράγματα για εκείνον τα πλοία.Τα αγαπούσε και αφιέρωσε χρόνο στη δημιουργία τους».

Η 17η τελετή για την ανακοίνωση των ονομάτων των εισακτέων στο Πάνθεον της Ελληνικής Ναυτιλίας πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Oι 44 εισακτέοι από το 2007 έως και το 2024 είναι: Αντώνης Ι. Αγγελικούσης, καθηγητής Στρατής Γ. Ανδρεάδης, Παναγής Βαλλιάνος, Βασίλης Π. Γουλανδρής, Λεωνίδας Α. Εμπειρίκος, Ευγένιος Ευγενίδης, Περικλής Γ. Καλλιμανόπουλος, Γιάννης Μ. Καρράς, Νικόλαος I. Κοτζιάς, Εμμανουήλ Ε. Κουλουκουντής, κάπτεν Βασίλης Κ. Κωνσταντακόπουλος, Κώστας Μ. Λαιμός, Γιάννης Σ. Λάτσης, Γεώργιος Π. Λιβανός, Σταύρος Γ. Λιβανός, Σταύρος Σ. Νιάρχος Μιχαήλ Κ. Περατικός, Αλέξανδρος Γ. Τσαβλίρης, Αντώνιος Ι. Χανδρής, Αριστοτέλης Ωνάσης, Γιάννης Ν. Γουλανδρής, Αλκιμος Γ. Γράτσος, Γιάννης Κ. Καρράς, Σταύρος Νταϊφάς, Γιώργος Λ.Δανιόλος, Νικόλαος Δ. Λυκιαρδόπουλος, Αλέκος Ν. Γουλανδρής, Βασίλης Μ. Μαυρολέων, Γεώργιος Κουμάνταρος και Ιωάννης Π. Γουλανδρής. Περικλής Παναγόπουλος, Γιώργος Ρ. Βεργωτής, Στάθης Γ. Γουρδομιχάλη (1923-2006), Γιώργος Α. Παπαδάκης (1938-1992), Γιάννςη Αγγελικούσης, Παύλος Ιωαννίδης, Απόστολος Χατζηελευθεριάδης (1932-2001), Γιάννης Καρασταμάτης (1925-2012), Ερρίκος Κέρτσικοφ (1928-2003) και τα αδέλφια Νικόλαος (1886-1981) και Μηνάς (1892-1977) Ρεθύμνης.