«Εκ Πειραιώς»: Βιβλίο για τον «μάγκικο» Πειραιά του '50-'60

Το νέο βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου «Εκ Πειραιώς» περιγράφει τον Πειραιά του '50-'60 με τα παιδικά μάτια του συγγραφέα. Ο Πειραιάς με τις σκληρές φτωχογειτονιές, τα μαχαιρώματα, τις πρωτόγονες σχέσεις τιμής, τις παιδικές αλητείες. Ο Πειραιάς του αυταρχικού σχολείου, αλλά και των αυταρχικών εφήβων. Ο Πειραιάς επίκεντρο του περιθωρίου ανάμεσα σε μηχανουργεία, αγορές, φάμπρικες, χωματόδρομους, με το λιμάνι ως φόντο.

Πρόκειται για μια αφηγηματική διαδρομή σε μνήμες, τόπους, ανθρώπους, σχέσεις. Είναι μια ηθογραφική πολεοδομική ξενάγηση. Είναι περισσότερο ένα είδος Πειραιώτικης ανθρωπολογίας, παρά ένα μυθιστόρημα με την κλασική έννοια του όρου, όσον αφορά τους ήρωες, την πλοκή και τη λύση. 

Κεντρικός ήρωας είναι «το παιδί», που δεν κατονομάζεται, αλλά υπονοείται. Η πλοκή προκύπτει από τους ανώνυμους αντιήρωες των Μανιάτικων, του Λιμανιού, της Τρούμπας, των Λεμονάδικων, της Αμφιάλης, της Χαραυγής, της Κοκκινιάς, των Ταμπουριών, του Κορυδαλλού, του Ρέντη, του Προφήτη Ηλία, της Πειραϊκής, της Καστέλας. Και η λύση αιωρείται στο τέλος, με «το παιδί» να κοντεύει εικοσάχρονο, αφού το είχαν κόψει δύο χρόνια, και να παίρνει επιτέλους το χαρτί από ιδιωτικό σχολείο στο Πασαλιμάνι για να ανοιχτεί στον κόσμο, «οπλισμένο ανάμεσα σε άοπλους, αλλά χωρίς να το δείχνει».

Το βιβλίο των 416 σελίδων ανοίγει μ' ένα χάρτη και τα τοπωνύμια της εποχής. Αποτελείται από 12 ενότητες με ημερολογιακή τιτλοφόρηση. Αρχίζει με την 7η Νοεμβρίου 1955: «Στο λιμάνι κατεβαίνει πρώτη φορά μόνος του, να βρει από πού έρχονται τα φέρετρα». 

Το οχτάχρονο αγόρι βλέπει με απορία τα αμερικανικά στρατιωτικά φορτηγά τύπου Τζέιμς σε φάλαγγα στην οδό Αιτωλικού στα Μανιάτικα, φορτωμένα με γυαλιστερά φέρετρα των Ελλήνων στρατιωτών που έπεσαν στην Κορέα, σκεπασμένα με την ελληνική σημαία. Γυαλιστερά, εν αντιθέσει με τις κίτρινες σανιδένιες κάσες που βλέπει στα Μανιάτικα, έξω από το σπίτι του νεκρού, τοποθετημένες κάθετα, να το μάθει όλη η γειτονιά και να πάει να κλάψει, ενώ σκούζουν οι μοιρολογίστρες.

Με κινηματογραφική παραστατικότητα ακολουθούν οι σκηνές του σχολείου: Παιδιά πεινασμένα. Ο μισερός διευθυντής που χτυπάει αλύπητα. Οι πρώτες εμπειρίες. Το πρώτο φιλί σε μια συμμαθήτρια που της όρμησε καταμεσής του δρόμου, αλλά εκείνη έντρομη ούρλιαζε καλώντας σε βοήθεια, οπότε μαζεύτηκε ένα τσούρμο από παιδιά, άλλα να τον βρίζουν και άλλα να τον χειροκροτούν. 

Η πρώτη φορά που πήγε στον Παράδεισο- δηλαδή που είδε τον Ολυμπιακό χωρίς εισιτήριο - σκαρφαλώνοντας την παλαιά Μάντρα, εκεί όπου γίνεται ο τάφος των αντιπάλων, μέσα σ' ένα κλίμα με τσίκνα, γέλια, χριστοπαναγίες και από τα μεγάφωνα του γηπέδου αρχοντορεμπέτικα. Το πρώτο του παλτό ραμμένο με βάση αυτό που φορούσε ο Αλέν Ντελόν στον κινηματογράφο Καλιφόρνια, εκεί που είδε έναν άλλο κόσμο και διαφορετικούς, από τον Πειραιά, ανθρώπους. Η πρώτη του δουλειά στο τέλος της έκτης δημοτικού, στο εργοστάσιο τετραδίων Φοίνιξ, προς τα περιβόλια του Ρέντη, να κουβαλάει με ένα καρότσι μεγάλες ντάνες φύλλα χαρτιού που σκίζει τα δάχτυλα σαν ξυράφι και στο τέλος της μέρας να μπαίνουν όλοι οι εργάτες στη γραμμή για να τους ψάξει το αφεντικό, καθώς πολλοί έκλεβαν χωρίς ντροπή. Η πρώτη δοκιμή ενός αμερικανικού ποτού που λεγόταν Κόκα Κόλα και του φάνηκε απαίσια. Και βέβαια, η Τρούμπα. Όπου τα κορίτσια κάνουν χρυσές δουλειές όχι μόνο λόγω του Έκτου Στόλου, αλλά και λόγω των καθωσπρέπει ματσωμένων Ελλήνων αγαπητικών, ανάμεσα σε νταβατζήδες, χαρτοπαίχτες, ναυτικούς, τυχοδιώκτες, μαχαιροβγάλτες.