Ποιος είναι ο ρόλος της λογοτεχνίας στις ημέρες μας; Διαβάζοντας λογοτεχνία γινόμαστε καλύτεροι; Μας κάνει η λογοτεχνία να σκεφτόμαστε με κριτικό τρόπο και μπορεί να λειτουργήσει ως μέσον αυτογνωσίας για την κρίση; Και για ποιαν ακριβώς λογοτεχνία μιλάμε σε μιαν εποχή όπου οι νέες τεχνολογίες έχουν αλλάξει τα πάντα;
Αυτά είναι τα ερωτήματα που κυριάρχησαν στη συζήτηση με την οποία άνοιξαν χθες -28 Nοεμβρίου-στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων οι εργασίες του συνεδρίου «Η νεοελληνική λογοτεχνία σήμερα. Κοινωνία και εκπαίδευση».
Το συνέδριο, που συνεχίζεται στο Πνευματικό Κέντρο από τις 10 το πρωί, θα ολοκληρωθεί αύριο -30 Νοεμβρίου- το μεσημέρι και διοργανώνεται από το τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στη χθεσινή συζήτηση έλαβαν μέρος ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Θανάσης Βαλτινός, ο δοκιμιογράφος και διευθυντής του περιοδικού «Νέα Εστία» επί δεκατέσσερα χρόνια Σταύρος Ζουμπουλάκης, οι κριτικοί λογοτεχνίας Ελισάβετ Κοτζιά, Λαμπρινή Κουζέλη και Βαγγέλης Χατζηβασιλείου και ο Κύπριος ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης.
«Η λογοτεχνία είναι κάτι το οποίο ισχύει σε όλες τις εποχές κάτω από τις οποιεσδήποτε συνθήκες» είπε ο Θανάσης Βαλτινός, συμπληρώνοντας πως ποτέ δεν θα πάψει να αξίζει τον κόπο να τη γράφουμε και να τη διαβάζουμε, ακόμα κι αν απευθύνεται σε ένα ως εξ ορισμού περιορισμένο κοινό. «Η λογοτεχνία» παρατήρησε από τη μεριά της η Ελισάβετ Κοτζιά «είναι κατά κανόνα σε αναντιστοιχία με την κοινωνική πλειοψηφία ενώ στους δύσκολους καιρούς μας μπορεί να μετατραπεί σε μέσον αυτογνωσίας για την κρίση. Όσο για την αδιαφορία που επιδεικνύουν οι νέοι απέναντί της, ας μην ξεχνάμε πως οι νέες τεχνολογίες και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν αποκαλύψει έναν κόσμο που θυμίζει τον κόσμο του μυθιστορήματος: χαρακτήρες, πλοκή και αποκάλυψη μυστικών. Υπό αυτή την έννοια οι εν δυνάμει αναγνώστες βρίσκονται παντού τριγύρω μας».
«Μιλάμε για τη λογοτεχνία όχι επειδή μας κάνει καλύτερους ανθρώπους, αλλά επειδή έχει την ικανότητα να παρουσιάζει καταστάσεις έξω από την εμπειρία μας» παρατήρησε ο Σταύρος Ζουμπουλάκης: «Βλέπουμε με τα μάτια των λογοτεχνικών ηρώων τους άλλους και μια τέτοια συνάντηση με τον άλλον μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε τα πάθη μας γιατί δεν είναι επικίνδυνη. Τα πάντα επίσης εδώ δεν είναι έννοιες και αφαιρέσεις, αλλά ζωντανά πρόσωπα».
«Η ποίηση διεμβολίζει την ιστορία, διερευνώντας το άγνωστο που υπάρχει μέσα της» σημείωσε ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης: «Έχουμε χρέος να γνωρίσουμε την αθέατη πλευρά του εαυτού μας με τη συνέργεια των μουσών. Η ποίηση είναι μια καθολική ιδιότητα μέσω της οποίας ανακαλύπτουμε νέες περιοχές και καινούργιες εικόνες. Η τέχνη είναι όπως ο αέρας που φυσάει ανάμεσα στα χαλάσματα».
«Η οικονομική κρίση και οι νέες τεχνολογίες έχουν αλλάξει εις βάθος τη λογοτεχνία» υπογράμμισε η Λαμπρινή Κουζέλη: «Ο δημόσιος λόγος για τη λογοτεχνία έχει μεταφερθεί μαζί με τους νέους στο διαδίκτυο, όπου παρακολουθούμε τη γέννηση και την εξέλιξη ενός νέου είδους μυθιστορήματος. Το διαδίκτυο επιβάλλει καινούργιους τρόπους γραφής, αλλά σοβαρές μεταβολές στη λογοτεχνία έχουν επιφέρει και οι λογοτεχνικοί θεσμοί των τελευταίων ετών: τα εργαστήρια δημιουργικής γραφής, οι λέσχες ανάγνωσης και τα ιδιωτικά ή κρατικά βραβεία για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς».
«Αν σκοπός της λογοτεχνίας είναι να κινητοποιήσει τον κριτικό μας νου» επισήμανε ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου «τότε οι Έλληνες πεζογράφοι μοιάζει να έχουν συνειδητοποιήσει ήδη από τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης την παθολογία η οποία οδήγησε στη σημερινή κρίση. Κι αυτό δείχνει τον υψηλό βαθμό της εγρήγορσής τους».
Στις ανακοινώσεις που ακούστηκαν χθες το απόγευμα οι εισηγητές του συνεδρίου μίλησαν για τους στόχους της διδασκαλίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο και τα προγράμματα σπουδών στη μέση εκπαίδευση της Ελλάδας και της Κύπρου ενώ σήμερα θα γίνουν εισηγήσεις για τη θέση της διδασκαλίας της λογοτεχνίας και τη λειτουργία του διδακτικού βιβλίου στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Η δεύτερη ήμερα του συνεδρίου θα κλείσει με στρογγυλό τραπέζι για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στην εκπαίδευση.
Το συνέδριο θα συνεχιστεί αύριο με εισηγήσεις για τη διδασκαλία της ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας, για τον ρόλο της λογοτεχνίας στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας από ξενόγλωσσους φοιτητές, όπως και για τη διδασκαλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της Τουρκίας.
Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο
