Tο λεύκωμα “Ο ναυτικός αγώνας του 1821” ωδή στην ελληνική ναυτοσύνη

Σε μία πολυτελή έκδοση 311 σελίδων, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να ταξιδέψει νοερά στον χρόνο και να γνωρίσει τα κατορθώματα των Ελλήνων-Ελληνίδων στη θάλασσα σε έναν κόσμο που άλλαζε συνεχώς, με τη Γαλλική Επανάσταση να κυριαρχεί όπως και οι Ναπολεόντιοι Πόλεμοι οι οποίοι αποδυνάμωσαν το γαλλικό ναυτικό αλλά και εξασθένισαν τη θαλασσοκράτειρα Βενετία.

Κενό το οποίο κάλυψε η αλματώδης ανάπτυξη των αιγαιοπελαγίτικων στόλων και κυρίως εκείνων της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών οι οποίοι κατά την επαναστατική περίοδο μετατρέπονται στον “τρινήσιο στόλο”.

Η ναυτοσύνη των Ελλήνων και ο μεγάλος αριθμός εμπορικών πλοίων που διέθεταν στις παραμονές του Αγώνα θα παίξουν τεράστιο ρόλο στις εξελίξεις.

Η εξιστόρηση αρχίζει από τον 18ο αιώνα και με γραφή παραστατική αποτυπώνει βήμα-βήμα την εξέλιξη του ναυτικού Αγώνα των Ελλήνων, μέσα από ανέκδοτες ιστορίες και ενδιαφέρουσες αναλύσεις σε ύφος μυθιστορηματικό που συμπαρασύρει τον αναγνώστη.

Το λεύκωμα χωρίζεται σε επτά κεφάλαια:

Κεφάλαιο 1: -Η άνοδος του στόλου της “διάσπαρτης ναυτικής πολιτείας” των Ελλήνων πριν την Επανάσταση.
-Τύποι πλοίων των αντίπαλων στόλων
-Πλοία και ακρόπρωρα
-Έλληνες στον οθωμανικό στόλο

- Οι ισχυροί ναυτότοποι και η εμπορική ναυτιλία έως την Επανάσταση
-Το Γαλαξείδι στον Αγώνα του 1821

Κεφάλαιο 2: - Ο Ελληνικός στόλος κατά την Επανάσταση
-Τα πλοία
-Οι ναύαρχοι των νησιών
-Τα πολεμικά ημερολόγια
-Τα πιστοποιητικά
-Τα πληρώματα
-Η ζωή στο πλοίο
-Η επικοινωνία
-Τα ναυτικά όπλα
-Το πυρπολικό
- Καταδρομή και πειρατεία
-Ο αντίπαλος στόλος
-Τα πλοία της οικογένειας Κουντουριώτη και η συμμετοχή τους στον Αγώνα

Κεφάλαιο 3: -1821: Κριτική του ναυτικού αγώνα
-Χρονολόγιο του ναυτικού αγώνα
-Οι σημαίες
-Η έναρξη του Αγώνα στα νησιά
-Τα γεγονότα

Κεφάλαιο 4: - Πρόσωπα του ναυτικού αγώνα μέσα από τις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου
-Οι ναυτικοί αγωνιστές
-Οι Φιλέλληνες
Κεφάλαιο 5: Αποτίμηση του ρόλου του ναυτικού αγώνα
Κεφάλαιο 6: Προς τη συγκρότηση εθνικού στόλου
Κεφάλαιο 7: Η ελληνική ναυτιλία από του 1830 έως σήμερα.

Όπως επισημαίνει ο Ευθύμης Μητρόπουλος Επίτιμος Γενικός Γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) - Πρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος "Μαρία Τσάκος"

“με το λεύκωμα “ο ναυτικός αγώνας του 1821, το Ίδρυμα και το Μουσείο επιδιώκουν να αναδείξουν τον ουσιαστικό, καταλυτικό εν πολλοίς, ρόλο που έπαιξε το ναυτικό των Ελλήνων στην επίτευξη των στόχων της Επανάστασης του '21 και μαζί με αυτό:

-Τον άρρηκτο δεσμό των Ελλήνων με τη θάλασσα
-Τον διαχρονικό ρόλο της θάλασσας στην εξύφανση, διαμόρφωση και διαιώνιση της ελληνικής ψυχής.
-Την κατίσχυση των Ελλήνων στα θαλάσσια έργα χάρις στην αταλάντευτη υπεροχή της, ανά τους αιώνες, ναυτοσύνη τους και την, κατά συνέπεια, διαχρονική επιρροή γλώσσας και ναυτοσύνης στη διαμόρφωση του ελληνικού έθνους
-Συνοδευτικά/ υποστηρικτικά των ανωτέρω ιστορικά πειστήρια που ανθολογούν διακεκριμένες προσωπικότητες από τον σύγχρονο γαλαξία των γραμμάτων και των τεχνών, ο οποίος κοσμεί και διατρανώνει την Ελλάδα του 21ου αιώνα” και προσέθεσε:

“Μέλημα μας, ενώ προχωρούσαμε, συντροφιά με το πανάξιο προσωπικό του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και συγγραφέων-ιστορικών υψηλού επιπέδου, στην ανεύρεση, ανάδειξη και συρραφή κειμένων που θα σκιαγραφούσαν, όσο πιό έντονα γινόταν, το ρόλο του Ναυτικού στην επιτυχή έκβαση του Αγώνα του ̓21, ήταν η προσφορά ενός ευρέος πεδίου αναδίφησης σε οποιονδήποτε καταγινόταν με την άντληση στοιχείων και πληροφοριών εμπεδωτικών του αδιάλειπτου δεσμού των Ελλήνων με τη θάλασσα και πώς στη θάλασσα διακυβεύτηκαν και κερδήθηκαν πολλά απ’ αυτά που συνετέλεσαν στην επιτυχή έκβαση της Επανάστασης.

Έτσι κάνοντας, ο οιοσδήποτε ιστοριοδίφης εύκολα θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι, χωρίς τη διαχρονική ζύμωση μαζί της, ο Έλληνας δεν θα ήταν αυτό που η θάλασσα τον οιστρηλάτησε και σφυρηλάτησε να γίνει και, συνεχώς αναρριχώμενος, να καταξιωθή να κατακτήση στις μέρες μας την κορυφή του παγκόσμιου ναυτιλιακού στερεώματος – και η θάλασσα θα ήταν δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο, να βρει άλλο έθνος στον κόσμο ολόκληρο να τη «διαβάσει», «σπουδάσει», καλλιεργήσει, αξιοποιήσει, δαμάσει και συγχρόνως υπηρετήσει, θαυμάσει, αγαπήσει και ερωτευθεί, εκτιμήσει και σεβασθεί, θρηνήσει και συνάμα προβάλει, θεοποιήσει και ταυτόχρονα λατρέψει όσο έκανε, και συνεχίζει να κάνει, με πλήρη επίγνωση των όσων της οφείλει, το Ελληνικό Έθνος – ένα Έθνος, οι ατρόμητοι, αδάμαστοι, ριψοκίνδυνοι, διορατικοί, θαλασσοδιψείς, ναυσίβιοι, αειναύτες πολίτες του οποίου έχουν χαράξει τη πορεία της μοίρας και των πεπρωμένων του στη θάλασσα – που ποτέ δεν τους εγκατέλειψε, ποτέ δεν τους πρόδωσε και ποτέ δεν τους στέρησε τ’ άπειρα αγαθά της αλλά που πάντα τους αντάμειβε και τους ανταμείβει απλόχερα γιά την αγάπη, την εμπιστοσύνη και το σεβασμό που της δείχνουν!”

Ο καπετάν Παναγιώτης Τσάκος ανέφερε για το λεύκωμα:

“Με το Λεύκωμα «Το Ναυτικό στον Αγώνα του ̓21» που με περισσή φροντίδα, επιμέλεια, ενθουσιασμό και μεράκι ετοιμάσαμε, σε αγαστή και αρμονική συνεργασία, με το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, τιμάμε τη συμβολή του ναυτικού μας στην Επανάσταση του ’21, αναλογιζόμαστε με σεβασμό και υπερηφάνεια, πόσα οφείλει ο πανάρχαιος, ναυσίβιος λαός μας, στη θάλασσα και στους ανθρώπους της που με γενναιότητα και πατριωτισμό συνετέλεσαν τόσο πολύ στη διασφάλιση της εθνικής μας επιβίωσης, αξιοποιώντας την ναυτοσύνη μας.

Την ναυτοσύνη, που, στην ιστορία των Ελλήνων, ταξιδεύει στο χρόνο πάνω στο καράβι που ονομάζεται Ελληνική γλώσσα.

Ναυτοσύνη και γλώσσα έχουν διαχρονικά σμιλέψει τα χαρακτηριστικά αυτού του ανήσυχου λαού, όπως επεσήμανε πρόσφατα και η αξιαγάπητη Καθηγήτρια Μαρία Ευθυμίου.

Ξεκινώντας από την αρχαιότητα, υποκλινόμαστε στην ιστορική απάντηση-καταπέλτη του Θεμιστοκλή, στον Κορίνθιο ναύαρχο Αδείμαντο, την παραμονή της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας - «Με διακόσια πλοία στο νερό, πλήρως επανδρωμένα με Αθηναίους, έχουμε γη και πατρίδα!».

Μας συνεπαίρνει η λάμψη της φωτιάς, από την πυρπόληση της Τουρκικής ναυαρχίδας στο λιμάνι της Χίου, και μας γοητεύουν τ’ αθάνατα λόγια του Κωνσταντή Κανάρη στη σύναξη των προεστών των Ψαρών - «Τίποτ’, αρχόντοι, δεν φελλά – μονάχα το καράβι!».

Εκστασιαζόμαστε με τη βεβαιότητα που έτρεφε ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης στον χαλίβδηνο κέλητα, το νεότευκτο θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ», και στην ακλώνητη εμπιστοσύνη του στην γενναιότητα και ναυτοσύνη του πληρώματός του, όταν έστελνε το σήμα: «Με την δύναμιν του Θεού και τας ευχάς του Βασιλέως και εν ονόματι του Δικαίου, πλέω, μεθ’ορμής ακαθέκτου και με πεποίθησιν προς την νίκην, εναντίον του αιωνίου εχθρού του Γένους».

Μένουμε εμβρόντητοι με το επικό κατόρθωμα του αντιτορπιλλικού "Αδρίας", κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο, με τον ηρωικό κυβερνήτη του Ιωάννη Τούμπα, ταξίδεψε 730 μίλια, χτυπημένο από γερμανική νάρκη, ακρωτηριασμένο και χωρίς πλώρη από τα Δωδεκάνησα στην Αλεξάνδρεια, όπου κατέπλευσε υπό τις επευφημίες όλου του εκεί ναυλοχούντος συμμαχικού στόλου σε μία ακόμα επιβεβαίωση της αναγνώρισης του ηρωισμού και της απαράμιλλης ελληνικής ναυτοσύνης – μιάς ναυτοσύνης που τα χαρακτηριστικά της: εγρήγορση – τόλμη – εφευρετικότητα - ικανότητα - αποφασιστικότητα - επιδεξιότητα είναι κοινή και ενιαία τόσο για το Πολεμικό όσο και για το Εμπορικό μας Ναυτικό.

Έτσι, στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το Εμπορικό Ναυτικό πρωταγωνίστησε στην επιτυχή έκβαση του Πολέμου και αναγνωρίστηκε ως το Τέταρτο Όπλο των ενόπλων δυνάμεων. Το Ελληνικό Εμπορικό Ναυτικό, με 750 πλοία, δεύτερο σε μέγεθος, μετά το Αγγλικό μεταξύ των εμπόλεμων συμμάχων, συμμετείχε σε νηοπομπές, και θρήνησε στο τέλος απώλειες 3.000 ναυτικών και 500 πλοίων, τα περισσότερα των οποίων βυθίστηκαν αύτανδρα.

Η πλωτή έκθεση “ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ '21”

Παράλληλα, το προσεχές καλοκαίρι, θα πραγματοποιηθεί η πλωτή έκθεση “ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ '21” η οποία εντάσσεται στο τετραετές επετειακό πρόγραμμα της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης του 1821. Πρόκειται για μία πρωτοποριακή έκθεση η οποία κατέστη δυνατό να πραγματοποιηθεί χάρις στην ειδική χορηγία του Ιδρύματος 'Μαρία Τσάκος”-Διεθνές Κέντρο Ναυτικής Εκπαίδευσης και Παράδοσης, της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Πειραιώς.

Πιο συγκεκριμένα, θα πραγματοποιηθεί ο διάπλους ιστιοφόρου του “Ιδρύματος Μαρία Τσάκος', το οποίο επισκεφθεί 21 λιμάνια. Ο δωρεάν ελλιμενισμός του ιστιοφόρου και της συνοδείας του εξασφαλίστηκε με με ειδική επιχορήγηση και συνδρομή του Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Στην έκθεση εντός του σκάφους θα εκτίθενται επίλεκτα και σπάνια κειμήλια και ιστορικά τεκμήρια σχετικά με τον ναυτικό αγώνα του 1821 από τις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου ενώ σε κάθε λιμάνια θα διενεργούνται εκδηλώσεις σε συνεργασία με τοπικούς φορείς.