Παναγιώτης Γ. Παπαϊωάννου

Οπωσδήποτε όχι στις Αρχές, καθώς χρειάστηκαν δύο Εισαγγελίες, τρεις περίπου μήνες μεθοδευμένων διαρροών προς τον τύπο και ουσιαστικά μεταβολή του τόπου επικέντρωσης των ερευνών, ώστε να συσχετισθούν στοιχεία από το θάνατο του τρίτου κατά σειρά παιδιού και να φθάσουμε στη σύλληψη. Πόσο πιο κλασσικό αστυνομικό αδίκημα τρεις χαμοί παιδιών μέσα στην ίδια οικογένεια από το 2019 και να μην έχει κινηθεί το σύστημα παρά μόνον όταν η υπόθεση βγήκε στη δημοσιότητα;

Οπωσδήποτε όχι και στον ιατρικό κόσμο, καθώς τα δύο από τα τρία παιδιά κατέληξαν σε νοσοκομειακές μονάδες, χωρίς τα ιατρικά πιστοποιητικά να καλύπτουν τα περιστατικά που οδήγησαν στην αιτία θανάτου. Πόσοι που έχουν χάσει δικούς τους ανθρώπους στα νοσοκομεία έχουν μείνει με φρικτά παράπονα από τη γραφειοκρατία και την ελλειματική πολλές φορές απεικόνιση του προγράμματος νοσηλείας;

Ούτε όμως και στην εξειδικευμένη ιατροδικαστική κοινότητα. Το πρώτο παιδί απεβίωσε με έκθεση που ανέφερε αιτία θανάτου η οποία στη συνέχεια ανετράπη, από δεύτερο ιατροδικαστή ως πλήρως ανακριβής, στο πλαίσιο έρευνας για ιατρική αμέλεια.

Οι «ειδικοί» παντός είδους, ψυχολόγοι, ψυχίατροι, ιατροδικαστές, εγκληματολόγοι, αντιμετωπίζονται από μερίδα του δημοσιογραφικού κόσμου ως «πηγές», δηλαδή ως αυτόκλητοι γκουρού που «κάτι παραπάνω θα ξέρουν», και «πρέπει να το πουν πρώτα στο μέσο που εκπροσωπούν». Έτσι τους ζητείται να γίνουν παθολογοαντόμοι, φαρμακοποιοί, ντετέκτιβ και «προφιλατζήδες», ρόλοι που καθόλου δεν συνάδουν με καμία περί την αντιμετώπιση του εγκλήματος ειδικότητα.

Ούτε όμως και για τα ίδια τα θεσμικά μας αντανακλαστικά ως σύνολο μας επιτρέπεται να επιχαίρουμε. Όταν, όπως μας μεταφέρεται από το –επίσης θολό και συνήθως αποσπασματικής τεκμηρίωσης- ρεπορτάζ «οι γιατροί είχαν ειδοποιήσει το Χαμόγελο του Παιδιού και εκείνο με τη σειρά του την Εισαγγελία», διερωτάται κανείς το αυτονόητο: υπάρχει επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό για να φιλτράρει την αναφορά – πληροφορία και να αναλάβει δράση ή κινούνται όλοι με μόνο κριτήριο το ωράριο κι όχι τη σπουδαιότητα της συνθήκης;

Η οργή, η ανάμικτη με ανακούφιση, που προκάλεσε η σύλληψη, δεν έχει ούτε αυτή ηθικό έρεισμα : οι κραυγές και το λιντσάρισμα δεν ταιριάζουν σε υπεύθυνες κοινωνίες, άλλα σε αγελαίες και υπανάπτυκτες που αναζητούν αποδιοπομπαίους τράγους για τα δικά τους ανομήματα, τετελεσμένα ή και μη τετελεσμένα, αλλά ενοχικώς απωθημένα. Όσο αποτροπιασμό και ηθική αναταραχή να επιφέρει ένα εγκληματικό φαινόμενο, ακόμη και πολυανθρωποκτόνο, είναι καιρός να μάθουμε να σεβόμαστε τρία στοιχεία τα οποία τους τρεις περίπου μήνες που η υπόθεση «τρέχει» στη δημοσιότητα έχουν ποδοπατηθεί: την επιστήμη (μιλούν άδηλες ειδικότητες χωρίς ιδιότητες), τη δεοντολογία (μιλούν μη εμπλεκόμενοι επί ψυχίων άγνωστης υπόθεσης) τη μεθοδολογία προς οικοδόμηση ενός αποτελέσματος (είτε πορίσματος είτε κατηγορητηρίου) και τις δημοκρατικές αρχές που διέπουν τη λειτουργία των θεσμών, από την έκδοση του εντάλματος ως την ιδία την δημόσια έκφραση γνώμης.

Μην ξεχνάμε ότι η υπόθεση είναι πραγματικά σπάνια, καθώς ερευνώνται οι υπό ελέγξιμες συνθήκες θάνατοι και των άλλων δύο παιδιών της συλληφθείσας, όλοι επισυμβάντες μέσα σε λιγότερο από 2 χρόνια.

Τα ελληνικά εγκληματολογικά χρονικά έχουν να παραθέσουν πολλαπλές ανθρωποκτονίες παιδιών από τη μητέρα, με κίνητρο την εκδικητική ζηλοτυπία (υπόθεση Νίτα Μπέϊκερ το 1961) ή τη βεντέτα, εγείροντας μάλιστα και μια σειρά από ζητήματα σχετιζόμενα με την ψυχική υγεία της δραστιδος. Από ψυχιατρική, δε, άποψη, εν προκειμένω συνδεόμενη με την εγκληματολογία, η μητέρα που φονεύει το ή τα παιδιά της, με βάση το διεθνές παράδειγμα έχει καταγραφεί και μελετηθεί ιδίως από έρευνες αυτό-ομολογούμενης εγκληματικότητας (με βάση δηλαδή το τι είπαν οι ίδιες όταν συνελήφθησαν ή και αφού καταδικάσθηκαν) ως οδηγούμενη στο έγκλημα από κίνητρο (α) «αλτρουϊστικό» (όταν το παιδί πάσχει από ανίατη ασθένεια ή φέρεται από ή εξωγενείς αιτίες να υποφέρει πολύ), (β) σφοδρώς ψυχωσικό (αδιάγνωστη δική της διαταραχή ή ψυχική νόσος), (γ) απότοκο θανάσιμης κακοποίησης την οποία έχει ήδη ασκήσει στο θύμα, συχνά επί μακρόν (δ) απότοκο της εξαρχής ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και (ε) εκδίκησης με στόχο τον σύζυγο/σύντροφο.

Γενικότερα μιλώντας, η τεκνοκτονία με θύτη και θύμα συνδεόμενους με δεσμό ανιόντα προς κατιόντα είναι μια κλασσική ανθρωποκτονία από πρόθεση τελούμενη εντός της οικογένειας, έγκλημα ηθικά βεβαρυμένο καθώς θέτει εκτός από ψυχιατρικά και ποινολογικά, ακόμη και φιλοσοφικά ερωτήματα. Δεν σχετίζεται πάντως και δεν πρέπει να συγχέεται με την παιδοκτονία, η οποία συνιστά ιδιαίτερο αδίκημα σύμφωνα με το αρ. 303 του Π.Κ., κακούργημα το οποίο αφορά μόνον μητέρες που φονεύουν το παιδί τους κατά ή μετά τον τοκετό κι ενώ η από αυτόν διαταραχή του οργανισμού τους εξακολουθεί.

Δεν μας αξίζει μια δημαγωγική «λαοκρατία» που θα αποφασίζει έξω και πριν τις δικαστικές αίθουσες «ποιος είναι ένοχος και ποιος όχι», αρχές που έχουν ανάγκη τελάληδες αντί στοιχεία και επί μήνες ανακύκλωση διαρροών για να διαλευκάνουν μια σειρά θανάτων με θύματα ανηλίκους, ενώ θα όφειλαν να επαγρυπνούν κατά κανόνα (και όχι όταν ανακαλύπτουν «θέμα τιμής», υπό την δημόσια κατακραυγή) και να σπεύδουν με επιστημονική αρτιότητα και επαγγελματική ευσυνειδησία να τους διαλευκάνουν, αν όχι να τους αποτρέψουν.



*Ο Παναγιώτης Γ. Παπαϊωάννου είναι μαχόμενος Δικηγόρος Αθηνών και διδάκτωρ Εγκληματολογίας