Νίκος Φελέκης

Η στροφή στην καθημερινότητα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο ίσως αποδειχτεί περισσότερο δύσκολη απ’ ό,τι νομίζουν στο Μαξίμου. Τα σκουπίδια και η διαχείριση του προβλήματος με τους συμβασιούχους στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης το αποδεικνύουν.

«Μέχρι τώρα τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου είχαν το άλλοθι των διαπραγματεύσεων. Σε πολλές περιπτώσεις απέφευγαν να πιάσουν στα χέρια τους τις καυτές πέτρες της καθημερινότητας επειδή, όπως μας έλεγαν, δεν είχαν συμφωνηθεί τα μέτρα και οι ρυθμίσεις με τους δανειστές. Τώρα όμως που τα προαπαιτούμενα ψηφίστηκαν και η αξιολόγηση έκλεισε, θα πρέπει να αρχίσουμε να κυβερνάμε», μας λέει βουλευτής του Λεκανοπεδίου που δεν προέρχεται από τα σπλάχνα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ανήκει στην κατηγορία των συνοδοιπόρων που εξελέγησαν με τα ψηφοδέλτιά του.

Ενα άλλο μέλος του Κοινοβουλίου, πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ που συμμετείχε και στην κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά, μας λέει, με ισχυρή δόση κακεντρέχειας είναι η αλήθεια: «Τους καλωσορίζουμε στον πραγματικό κόσμο. Περιμένουμε να υλοποιήσουν τα μέτρα που υπέγραψαν. Εχει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα κυβερνήσουν ενάντια στις διακηρύξεις τους και έχοντας απέναντι τους εργαζόμενους και τους αριστερούς πολίτες. Τώρα που τα έδωσαν όλα στους δανειστές θα καταλάβουν τι εστί βερίκοκο και πόσο δύσκολο είναι να κυβερνάς από το να αντιπολιτεύεσαι».

Προσέλκυση επενδύσεων

Και η αλήθεια -όπως μας την περιγράφει σημαντικός επιχειρηματίας με αριστερό παρελθόν και κεντρώες, σήμερα, πολιτικές απόψεις- είναι ότι: «Τώρα που ο Αλέξης Τσίπρας και οι σύντροφοί του αποχαιρέτησαν τον χώρο της ριζοσπαστικής και αντικαπιταλιστικής Αριστεράς και προσχώρησαν οριστικά (;) στον ρεαλισμό, υπογράφοντας μάλιστα και δεύτερο μνημόνιο, θα πρέπει να συνηθίσουν στην ιδέα να διαχειρίζονται τις κυβερνητικές υποθέσεις χωρίς ιδεολογικές προκαταλήψεις και πολιτικές ιδεοληψίες. Τώρα που η αντιμνημονιακή περιπλάνηση έλαβε τέλος, σωρεύοντας όμως -ας μην το ξεχνάμε- πολλά δισ. πρόσθετων προβλημάτων στην οικονομία και τους πολίτες, θα πρέπει να βρουν τρόπους να αυξήσουν το ΑΕΠ της χώρας, γιατί μόνο δημιουργώντας νέο πλούτο μπορεί η χώρα να βγει από την κρίση και να διορθώσει τις δημοσιονομικές της ανισορροπίες».

Τις ανωτέρω διαπιστώσεις σε μεγάλο βαθμό τις ενστερνίζονται και συνεργάτες του πρωθυπουργού, ορισμένοι εκ των οποίων βρίσκονται και σε καίρια κυβερνητικά πόστα όσον αφορά στην προσέλκυση επενδύσεων και την ανάληψη αναπτυξιακών πρωτοβουλιών. Μάλιστα εις εξ αυτών, τον οποίο άλλοι συνεργάτες του πρωθυπουργού βλέπουν με μισό μάτι επειδή οι απόψεις, αλλά και η συμπεριφορά του συγκεντρώνουν τον έπαινο του επιχειρηματικού κόσμου, είναι κατηγορηματικός ως προς το τι πρέπει να πράξει η κυβέρνηση στον χρόνο που της απομένει μέχρι τις εκλογές: «Η κυβέρνηση μπορεί να γυρίσει το παιχνίδι μόνο εφόσον καταφέρει να δημιουργήσει στους ξένους συνομιλητές της και, κυρίως, στους ξένους επενδυτές την πεποίθηση ότι ενηλικιώθηκε, θα εφαρμόσει όσα συμφώνησε με τους δανειστές της και εφεξής θα πολιτεύεται με βάση τους κοινά και διεθνώς αποδεκτούς κανόνες του επιχειρείν». Και ο ίδιος συμπληρώνει: «Αν το προηγούμενο διάστημα η πολιτική μας περικλειόταν στο τρίπτυχο “μνημόνιο, δημοσιονομικά μέτρα, χρέος”, τώρα το τρίπτυχο πρέπει να είναι “επενδύσεις, θέσεις εργασίας, ανάπτυξη”. Τα πρώτα ήταν καλά για να κάνουμε αντίσταση και επικοινωνιακή πολιτική, τώρα όμως πρέπει να ασκήσουμε οικονομική πολιτική που θα βελτιώσει τη ζωή των ανθρώπων και θα βγάλει τη χώρα από την επιτροπεία. Αυτό άλλωστε συνιστά προοδευτική πολιτική κι απ’ αυτό θα κριθούμε. Αριστερό δεν είναι να ομιλείς υπέρ των αδυνάμων, αλλά να πράττεις συγκεκριμένα υπέρ αυτών».

Ερωτήματα για την επικοινωνία Καμμένου - Γιαννουσάκη 

Βεβαίως, στροφή στην καθημερινότητα δεν είναι μόνο η επίλυση των οξυμμένων κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων, αλλά και η αποτελεσματική διαχείριση όσων άλλων δηλητηριάζουν τον πολιτικό και δημόσιο βίο. Για παράδειγμα, η ιστορία με τον υπουργό Αμυνας Πάνο Καμμένο και τον ισοβίτη για την υπόθεση του «Noor 1» Μάκη Γιαννουσάκη ενδεχομένως θα πλήξει περισσότερο και από τα σκουπίδια τη συνοχή της κυβέρνησης, ενώ η εξέλιξή της μπορεί να έχει ευρύτερες παρενέργειες στο πολιτικό, θεσμικό και επιχειρηματικό πεδίο. 
Η κυβέρνηση μπορεί να επιτίθεται στα κόμματα της αντιπολίτευσης, και ιδιαίτερα στη Ν.Δ., για τον τρόπο με τον οποίο προσπαθούν να την εμπλέξουν στη δυσώδη αυτή υπόθεση, όμως η αφειδώλευτη κάλυψη που παρέχει το Μαξίμου στον αρχηγό των ΑΝ.ΕΛ. έχει δημιουργήσει ερωτήματα στην κοινή γνώμη, αλλά και αντιδράσεις στην Κουμουνδούρου και την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ.  Μάλιστα κάποιοι κυβερνητικοί βουλευτές εκτός από απορία εκφράζουν και φόβο μήπως η υπόθεση Καμμένου αποτελέσει τη σπίθα που θα βάλει φωτιά στην κυβερνητική και πολιτική σταθερότητα, αφού απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας εμπλέκουν πολιτικούς, δικαστές, δημόσιους λειτουργούς και διακεκριμένους επιχειρηματίες.

Εκτός από την καθημερινότητα και τις γενικότερες -και όχι μόνο του «Noor 1»- σκοτεινές υποθέσεις διαφθοράς και διαπλοκής, η κυβέρνηση θα δοκιμαστεί και στο πεδίο των θεσμικών παρεμβάσεων. Το θέμα της συνταγματικής αναθεώρησης το κυβερνητικό επιτελείο θα προσπαθήσει να το τοποθετήσει όσο το δυνατόν πιο ψηλά στην ατζέντα της επικαιρότητας. Θεωρεί ότι η αναθεώρηση θα δημιουργήσει προβλήματα όχι στην ίδια, αλλά ενδεχομένως στην αντιπολίτευση και ειδικότερα στα κεφάλαια που αφορούν: α) τον τρόπο εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και το πεδίο των αρμοδιοτήτων του, β) το θέμα του εκλογικού νόμου και αν η απλή αναλογική πρέπει να περιληφθεί στις συνταγματικές προβλέψεις ως σύστημα ανάδειξης των εκπροσώπων του λαού, γ) τον χωρισμό Εκκλησίας - Κράτους, δ) τα ασυμβίβαστα των βουλευτών και ε) αν κάποιες οικονομικές αρχές (ανταγωνιστικότητα, προστασία επενδύσεων κ.ά.) και ορισμένοι δημοσιονομικοί κανόνες (ελλείμματα, ισοσκελισμένος προϋπολογισμός κ.ά.) πρέπει να τύχουν συνταγματικής πρόνοιας.

Παλαιότερα στο Μαξίμου υπήρχε η άποψη ότι τα μείζονα θέματα της συνταγματικής αναθεώρησης θα μπορούσαν να αποτελέσουν την πρώτη ύλη για το δεύτερο δημοψήφισμα της κυβέρνησης Τσίπρα. Η ιδέα, παρότι κάποιοι «Μάξιμοι» την υπερασπίζονται ακόμη, έστω και ως συμβουλευτικού χαρακτήρα μέτρηση της κοινής γνώμης, έχει μάλλον εγκαταλειφθεί. 
Οχι μόνο επειδή η πιθανότητα αποχής των κομμάτων της αντιπολίτευσης μπορεί να αφαιρέσει το κύρος που οφείλει να έχει ένα δημοψήφισμα, αλλά και επειδή τυχόν απόρριψη των κυβερνητικών προτάσεων θα φέρει, ως είναι λογικό, σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση και σε πλεονεκτική την αξιωματική αντιπολίτευση, της οποίας η θέση για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες θα αποκτήσει, έστω και εξ αντιδιαστολής, αυξημένη λαϊκή νομιμοποίηση. 

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η συνταγματική αναθεώρηση, εκτός από διαδικασία κατοχύρωσης του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα σε έναν από τους δύο βασικούς πυλώνες του νέου δικομματισμού - διπολισμού, επιπροσθέτως αποτελεί και πολιτικό αντιπερισπασμό της κυβέρνησης στην πρόσφατη συμφωνία με τους δανειστές. Παρά τα όσα περί του αντιθέτου υποστηρίζουν τα κυβερνητικά στελέχη, όπως έδειξε και η δημοσκόπηση της Prorata στην «Εφημερίδα των Συντακτών», οι πολίτες στην πλειοψηφία τους θεωρούν κακή τη συμφωνία, με αποτέλεσμα να διευρύνεται έτι περαιτέρω η δημοσκοπική διαφορά υπέρ του κόμματος του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Eξαργύρωση της αξιολόγησης στις αγορές 

Τέλος, στην Κοινοβουλευτική Ομάδα, αλλά και στον κομματικό μηχανισμό του ΣΥΡΙΖΑ, μετά το κλείσιμο της αξιολόγησης αρχίζει να ενισχύεται η άποψη των συνεργατών του πρωθυπουργού που τάσσονται υπέρ της εξάντλησης της τετραετίας. Δεν είναι μόνο ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης και ο αρμόδιος υφυπουργός για τις επενδύσεις Στέργιος Πιτσιόρλας που υποστηρίζουν με θέρμη ότι η κυβέρνηση τους επόμενους 18 μήνες, πρέπει να ρίξει όλο το βάρος της προσπάθειάς της στις επενδύσεις και τη μείωση της ανεργίας, αλλά και υπουργοί παραγωγικών υπουργείων, όπως ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και ο Γιώργος Σταθάκης, που αναλαμβάνουν κατ’ εντολήν του πρωθυπουργού να φέρουν εις πέρας δράσεις στον χώρο της ενέργειας ο δεύτερος και άντλησης κεφαλαίων από τις ΗΠΑ ο πρώτος, όπου έχει μεταβεί προς τούτο μαζί με τον Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα Τζέφρεϊ Πάιτ. 
Η θετική αντίδραση των αγορών στις τιμές πρωτευόντως των ομολόγων και δευτερευόντως των μετοχών μπορεί να ήταν αναμενόμενη ένεκα του κλεισίματος της αξιολόγησης, όμως είναι ένα όπλο που η κυβέρνηση, βοηθούντος και του τουρισμού που γνωρίζει νέα άνθηση, θα χρησιμοποιήσει για να δείξει ότι η εικόνα της χώρας βελτιώνεται και παρότι δεν υπήρξε ρύθμιση του χρέους, αλλά υπόσχεση μελλοντικής διευθέτησης, είναι αυξημένη πλέον η πιθανότητα να συμβεί το ριμπάουντ στην ελληνική οικονομία, για το οποίο τόσοι πολλοί έχουν μιλήσει κατά το παρελθόν. 

113 προαπαιτούμενα

Βεβαίως, είναι αρκετοί αυτοί που διατείνονται ότι οι Συριζαίοι είναι δύσκολο να συμμορφωθούν με την καπιταλιστική οικονομία και τους κανόνες της αγοράς και αργά ή γρήγορα θα ξαναφέρουν τη χώρα στα καταστροφικά διλήμματα των δύο προηγούμενων αξιολογήσεων. Θέτουν δε ως χρονικό όριο την έναρξη της τρίτης αξιολόγησης, στη διάρκεια της οποίας και μέχρι την άνοιξη του 2018 πρέπει να πιστοποιηθεί η συμμόρφωση σε 113 προαπαιτούμενα. 
Στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού υποστηρίζουν ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Οχι μόνον επειδή «η τρίτη αξιολόγηση περιλαμβάνει μόνο μεταρρυθμίσεις και όχι μέτρα με δυσβάσταχτο οικονομικό κόστος, αλλά και επειδή η κυβέρνηση έχει γυρίσει οριστικά σελίδα. Εφεξής όλη μας η προσπάθεια θα είναι να βγούμε από τα μνημόνια τον Αύγουστο του 2018, με την έξοδό μας στις αγορές να έχει προηγηθεί και, το κυριότερο, να είναι οικονομικά ανεκτή και σίγουρη». Οπωσδήποτε η προϊστορία δεν συνηγορεί υπέρ των όσων υποστηρίζουν τα κυβερνητικά στελέχη, όμως δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις όπου... κακομαθημένα παιδιά προϊόντος του χρόνου έγιναν οι καλύτεροι μαθητές. 

Και φυσικά, ας μην ξεχνάμε ότι εκτός των προαναφερόμενων υπάρχουν και τα πεδία, πρώτον, της εξωτερικής πολιτικής (Κυπριακό, Σκοπιανό, Ελληνοτουρκικά, Προσφυγικό κ.ά.), δεύτερον, της Κεντροαριστεράς και των ζυμώσεων για κυβερνητική συνεργασία, συγχωνεύσεις και νέο φορέα και, τρίτον, του προγραμματικού συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ, όπου θα επιχειρηθεί η μετεξέλιξή του από κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς σε παράταξη του προοδευτικού χώρου. Γι’ αυτά, όμως, σε άλλο σημείωμα...