Νίκος Φελέκης

Με την Καρχηδόνα του Μπρεχτ μοιάζει ο ΣΥΡΙΖΑ. Οπως έλεγε ο σπουδαίος Γερμανός συγγραφέας, «η μεγάλη Καρχηδόνα ξεκίνησε τρεις πολέμους. Μετά τον πρώτο ήταν ακόμα ισχυρή. Μετά τον δεύτερο ήταν ακόμα κατοικήσιμη. Μετά τον τρίτο ήταν αδύνατο να την εντοπίσεις». Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τον ΣΥΡΙΖΑ. Βεβαίως, ο τρίτος πόλεμος δεν δόθηκε ακόμη. Επίκειται.

Η πρώτη μάχη θα δοθεί στις ευρωεκλογές και η τελική, μετά από τρία χρόνια, στις βουλευτικές (τρία χρόνια διήρκεσε και ο Τρίτος Καρχηδονιακός Πόλεμος). Και όλα δείχνουν ότι η «Καρχηδόνα», επί διοικήσεως Στέφανου Κασσελάκη, θα καταστραφεί. Αν το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ μειωθεί και μάλιστα σε μονοψήφιο αριθμό, όπως οι περισσότεροι των πολιτικών οιωνοσκόπων προφητεύουν, τότε το κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, που επί Αλέξη Τσίπρα πρωταγωνίστησε για περισσότερα από δέκα χρόνια στον πολιτικό βίο, θα... οργωθεί και οι αντίπαλοί του θα του ρίξουν αλάτι (όπως έκαναν οι Ρωμαίοι στη γη της Καρχηδόνας) ώστε να μην μπορεί να φυτρώσει πια καμιά ιδέα περί κυβερνώσας Αριστεράς.

Αναμφίβολα, το 2023 είναι μια χρονιά που ο Αλέξης Τσίπρας δεν θέλει να θυμάται. Εχασε δύο φορές από τον Κυριάκο Μητσοτάκη και μάλιστα τα ποσοστά ήταν τόσο καταστροφικά που τον ανάγκασαν να παραιτηθεί από την ηγεσία, στην οποία βρίσκόταν αδιαλείπτως από τον Φεβρουάριο του 2008. Και μόνο η διπλή βαριά ήττα από τον Μητσοτάκη και η παραίτηση από την αρχηγία του ΣΥΡΙΖΑ θα αρκούσαν για να χαρακτηριστεί εφιάλτης για τον Τσίπρα το 2023. Και δεν είναι μόνο αυτά. Διάδοχός του ανεδείχθη κάποιος Στέφανος Κασσελάκης. Μέχρι να θέσει υποψηφιότητα για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν τον ήξερε σχεδόν κανείς, εκτός ελαχίστων της Κουμουνδούρου. Κι αυτοί επειδή ο Αλέξης τοποθέτησε τον Stefanos στη μη εκλόγιμη, ένατη θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι προσδοκίες Τσίπρα

Παρά τα όσα ανοήτως λέγονται περί προτιμήσεως του Κασσελάκη από τον Τσίπρα, η αλήθεια είναι ότι ο Αλέξης δεν ήθελε να είναι αντίπαλος της Εφης στον δεύτερο γύρο ο Τσακαλώτος ή ο Παππάς. Η επιθυμία του ήταν να έρθει πρώτη η Εφη Αχτσιόγλου και δεύτερος ο Stefanos ώστε ο ίδιος να είναι ο τριτεγγυητής της ενότητας του κόμματος. Και φυσικά για να μπορεί ο ίδιος, κάποια στιγμή στο μέλλον, να επανέλθει σε πρωταγωνιστικό ρόλο και πάντως όχι απαραίτητα στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Ηθελε το νέο δίδυμο να σπάσει τους μηχανισμούς της «Ομπρέλας» και της Κίνησης Μελών, οι οποίοι είχαν τυλίξει, όπως ο ιστός της αράχνης, την Κουμουνδούρου και εν πολλοίς είχαν καταστήσει αιχμάλωτο των εσωκομματικών ισορροπιών και τον ίδιο. Απέτυχε και σε αυτό τον στόχο ο Τσίπρας.

Πρόεδρος δεν εξελέγη η Αχτσιόγλου, αλλά ο Κασσελάκης. Και πλέον αντιμετωπίζει μια ιδιόμορφη κατάσταση. Ο μεν Κασσελάκης να πολιτεύεται, στα λόγια, ωσάν συνεχιστής του Αλέξη, αλλά σε κάθε ευκαιρία να αποδομεί τη διακυβέρνηση και την παρακαταθήκη του Τσίπρα. Και είναι λογικό. Αν δεν «σκοτώσει» τον προκάτοχό του ο Stefanos δεν έχει μέλλον. Το 17,8% ο ΣΥΡΙΖΑ το πήρε με αρχηγό τον Τσίπρα και όχι τον Κασσελάκη. Η καταγεγραμμένη αποδοκιμασία των ψηφοφόρων αφορούν τις πολιτικές, τις συμπεριφορές, τη ρητορική, τα έργα και ημέρες του Τσίπρα και των συντρόφων του και όχι του εξ Αμερικής ερχόμενου Κασσελάκη. Αν και πόσα απίδια θα πιάσει ο Stefanos θα το μάθουμε αρχικά στις ευρωεκλογές και στη συνέχεια στις βουλευτικές εκλογές.

Οι 40άρηδες δεν τον άκουσαν

Και ερχόμαστε έτσι στον τέταρτο λόγο για τον οποίο ο Τσίπρας θέλει να φύγει και να μην ξανάρθει το... καταραμένο 2023. Ο Κασσελάκης αφ’ ης στιγμής κάθισε στην καρέκλα του αρχηγού δεν είναι διατεθειμένος να την αφήσει. Ο Τσίπρας, προκειμένου οι «σαραντάρηδες» να μην ακολουθήσουν στην έξοδο τον Φίλη, τον Τσακαλώτο, τον Σκουρλέτη και τους άλλους της «Ομπρέλας», έλεγε στον Χαρίτση, στην Αχτσιόγλου, στον Ηλιόπουλο και τους υπόλοιπους να μη φύγουν, αλλά να περιμένουν μέχρι τις ευρωεκλογές και τότε, αν χρειαστεί, να έχουμε νέα αλλαγή ηγεσίας.

Οι «σαραντάρηδες» δεν τον άκουσαν. Εφυγαν. Και έφτιαξαν τη Νέα Αριστερά. Πλέον ο Κασσελάκης δεν έχει κάποιον να τον αμφισβητεί. Οι πιστοί στον Τσίπρα (Φλαμπουράρης, Γεροβασίλη κ.ά.) δεν συνιστούν σοβαρή απειλή για τους kasselistas, των οποίων ηγούνται οι Καπνισάκης, Πολάκης, Τζάκρη και Γιώργος Τσίπρας, συνεπικουρούμενοι από τους Πάνο Ρήγα, Θανάση Οικονόμου, Πέτρο Παππά και σε συμμαχία με τον Νίκο Παππά, ο οποίος ελέγχει και το μεγαλύτερο κομματικό δίκτυο του ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε απειλείται, τουλάχιστον προσώρας, από τον Διονύση Τεμπονέρα και την ομάδα των αριστερών σοσιαλδημοκρατών που προσπαθεί να συγκροτήσει ο νεαρός εργατολόγος.

Εκ των πραγμάτων, η τακτική Τσίπρα να έχει πεπερασμένο χρόνο ηγεσίας ο Κασσελάκης δεν έχει μεγάλα περιθώρια ευδοκίμησης. Εξάλλου ο Stefanos το υπενθυμίζει συνεχώς. «Δεν θα κριθώ στις ευρωεκλογές, αλλά στις βουλευτικές εκλογές», διεμήνυσε στον Τσίπρα και σε όσους του θέτουν όριο την 9η Ιουνίου και το ποσοστό στις ευρωκάλπες. Και για όποιον δεν θέλει να το καταλάβει, το έκανε πιο ξεκάθαρο: «Στις επόμενες εκλογές θα είμαι υποψήφιος πρωθυπουργός», είπε. Οπερ εστί μεθερμηνευόμενον: Ξεχάστε τα σενάρια αντικατάστασης ή απομάκρυνσής μου. Ο,τι αποτέλεσμα και αν έχει στις ευρωεκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ, ο Κασσελάκης όχι μόνο δεν πρόκειται να φύγει, αλλά, αν χρειαστεί, θα ιδρύσει δικό του κόμμα. Αυτό δεν ακυρώνει απλώς την τακτική Τσίπρα έναντι του Κασσελάκη, αλλά και τον καθιστά αιχμάλωτό του.

«Ναι» στις αμυντικές δαπάνες

Τελευταίο παράδειγμα, η υπερψήφιση των αμυντικών δαπανών του Προϋπολογισμού. Επί αρχηγίας Τσίπρα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπερψήφισε ποτέ τις αμυντικές δαπάνες. Τώρα, επί Κασσελάκη η γραμμή άλλαξε και ο Τσίπρας, κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία, και αναγκάστηκε να ψηφίσει αυτό που για χρόνια καταψήφιζε. Αντί να φέρει ο Τσίπρας τον Κασσελάκη στα μέτρα του, τον φέρνει το... Αμερικανάκι στα δικά του. Και μάλιστα με έναν τρόπο που ενώ μπροστά του δείχνει να του απλώνει χαλί, από πίσω τού ανοίγει λάκκους. Και θα συνεχίσει και σε άλλα θέματα να αλλάζει τις θέσεις του Τσίπρα και να υποχρεώνει τον πρώην πρωθυπουργό να τον ακολουθεί. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι σε λίγο καιρό, και ιδιαίτερα μετά τις ευρωεκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορεί να περιγραφεί με τα λόγια του Οβιδίου: Εκεί που κάποτε ήταν η Τροία, τώρα υπάρχουν χωράφια. Και μάλιστα χέρσα, θα προσθέταμε εμείς. Και η Κουμουνδούρου-χέρσο χωράφι μάς οδηγεί στον πέμπτο λόγο που ο Τσίπρας θέλει να φύγει και να μην ξανάρθει ποτέ το 2023.

Εάν το αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές φέρει το ΠΑΣΟΚ στη δεύτερη θέση και ο ΣΥΡΙΖΑ κονταροχτυπιέται με το ΚΚΕ για την τρίτη θέση, τότε ουδείς μπορεί να αποκλείσει και νέα διάσπαση, η οποία ίσως να οδηγήσει και σε απώλεια του κοινοβουλευτικού στάτους της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στην περίπτωση αυτή θα αναγκαστεί και ο Αλέξης Τσίπρας να περάσει, άγνωστο για πόσο, από πολιτική έρημο. Τα κομματικά και πολιτικά δεδομένα του 2023 πάντως εκεί οδηγούν τον ΣΥΡΙΖΑ. Και πιθανότατα θα καταστούν πραγματικότητα εάν οι 11 βουλευτές της Νέας Αριστεράς καταφέρουν, μέχρι τις ευρωεκλογές, να δημιουργήσουν κόμμα που θα είναι αναγνωρίσιμο από τους ψηφοφόρους και με απήχηση στον προοδευτικό κόσμο και ιδιαίτερα στον χώρο της ανανεωτικής και μεταρρυθμιστικής Αριστεράς.

Προσώρας, η Νέα Αριστερά, υπό τον Αλέξη Χαρίτση, καταγράφει χαμηλές δημοσκοπικές πτήσεις, κάτω από το όριο του 3%, αλλά δεν αποκλείεται αυτό στο μέλλον να αλλάξει. Ακόμη όμως κι αν δεν καταφέρει εκλογικά να πετάξει ψηλότερα η Νέα Αριστερά, το σίγουρο είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει ένα ακόμη τμήμα αριστερών ψηφοφόρων. Μετά την Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου και το ΜέΡΑ25 του Γιάνη Βαρουφάκη, έχουμε άλλο ένα κόμμα, τη Νέα Αριστερά του Αλέξη Χαρίτση που αθροιστικά και τα τρία αφαιρούν από τον ΣΥΡΙΖΑ 8%-9%.

Αν προσθέσουμε και τις διαρροές προς ΚΚΕ και ΠΑΣΟΚ που φαίνεται πως, τουλάχιστον προσώρας, είναι της τάξης του 4%-5%, τότε το δυνητικό ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ περιορίζεται δραματικά. Και σε κάθε περίπτωση το θέτουν εκτός κυβερνητικής τροχιάς. Ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβερνώσα Αριστερά τελείωσε. Κι αυτό είναι και το χειρότερο για τον Αλέξη Τσίπρα. Και το ΠΑΣΟΚ, ο μεγάλος του αντίπαλος στην Κεντροαριστερά, φαίνεται δημοσκοπικά να αποκτά προβάδισμα στους προοδευτικούς ψηφοφόρους, και στις ευρωεκλογές ο Νίκος Ανδρουλάκης μπορεί να αναδειχθεί, έστω και τύποις, ο βασικός αντίπαλος του Κυριάκου Μητσοτάκη για τη διακυβέρνηση της χώρας.

Εάν τα δημοσκοπικά ευρήματα επιβεβαιωθούν και στις ευρωεκλογές το ΠΑΣΟΚ κερδίσει τη μάχη της Κεντροαριστεράς, το ΚΚΕ τη μάχη της Αριστεράς και ο ΣΥΡΙΖΑ καταλήξει να είναι ένα μικρό τριτοτέταρτο κόμμα, τι άλλο χειρότερο να συμβεί στον Τσίπρα για να μην καταριέται το 2023; Οταν δεν έχει κάτι άλλο να περιμένει ο πρώην πρωθυπουργός, είναι λογικό να αναζητήσει άλλα ενδιαφέροντα. Είτε σε ευρωπαϊκά φόρα είτε στα προγράμματα του Ιδρύματος και του Ινστιτούτου που ετοιμάζει.

Ακόμα και η αναμονή είναι μια απασχόληση. Το πιο τρομακτικό είναι να μην έχεις τίποτα να περιμένεις. Αν κάποιος ήθελε να συμβουλεύσει τον Αλέξη Τσίπρα, θα τον παρέπεμπε να μελετήσει τον Μάθιου Αρνολντ για να κατανοήσει αυτό που βιώνει.

Ομως ούτε η μελέτη του Αρνολντ θα τον βοηθήσει όσο δεν κατανοεί ότι ο κόσμος άλλαξε. Αρδην. Το μέλλον δεν είναι προέκταση του παρελθόντος, ούτε καν του παρόντος. Η Τεχνητή Νοημοσύνη, ο ψηφιακός κόσμος, το σκοτεινό Διαδίκτυο, οι νέες διαιρετικές τομές και ανισότητες, η κλιματική κρίση, η μετανάστευση, οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις, οι περιφερειακοί πόλεμοι, οι κυβερνοεπιθέσεις, η κρυπτοοικονομία συγκροτούν μια εντελώς νέα ατζέντα, την οποία τα κόμματα δεν μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν.

Στη νέα πίστα της ανθρωπότητας και των εθνικών κρατών δεν αρκούν οι διαπιστώσεις, χρειάζεται τα νέα αφηγήματα να συνοδεύονται από συγκεκριμένες λύσεις στα προβλήματα. Στη νέα και περίπλοκη εποχή τα κόμματα που θα κερδίζουν τις κοινωνικές πλειοψηφίες θα είναι τα χρήσιμα κόμματα και όχι οι ιδεολογικοπολιτικοί καθοδηγητές. Οσο δεν γίνεται κατανοητή η μετατόπιση του άξονα προς τα δεξιά και τα προοδευτικά κόμματα επιμένουν στις παραδοσιακές αξίες της Αριστεράς και σε πολιτικές αρχών, ο Μητσοτάκης και η Ν.Δ. δεν κινδυνεύουν.

Ζούμε σε κυνική εποχή και αυτά που έρχονται θα είναι ακόμη πιο κυνικά. Η ευαισθησία της εναλλακτικής Αριστεράς είναι απαραίτητη, αλλά και ατελέσφορη. Δυστυχώς για τον Τσίπρα και τη ριζοσπαστική, μεταρρυθμιστική, ανανεωτική, σοσιαλδημοκρατική Αριστερά το αύριο, επειδή δεν ερμηνεύεται στα στενά καλούπια τού χθες, θα είναι χειρότερο.

Βεβαίως, αυτά λίγο απασχολούν τον διάδοχο του Τσίπρα. Αν ο Αλέξης αποστρέφει τα μάτια του από το 2023, ο Stefanos θεωρεί ότι είναι το γούρι του. Μάλιστα, σκέφτεται να το κάνει και καδένα. Ηρθε από το πουθενά, με έναν σύντροφο κι ένα σκυλί, και κατάφερε να γίνει αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Ελλάδα. Καλύτερα κι από το να έπιανε το Τζόκερ. Ξαφνικά ένας νέος και πλούσιος ομογενής, με επικοινωνιακό χάρισμα, αλλά με συντηρητικές ιδέες (το 2016, σύμφωνα με ντοκουμέντα, στήριζε τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Ντόναλντ Τραμπ) «άρπαξε» μέσα από τα χέρια της Αχτσιόγλου τον ΣΥΡΙΖΑ. Και ανέθεσε στον Παύλο Πολάκη να εκπαιδεύσει τις στρατιές των kasselistas, που ο ίδιος, μέσω Instagram, δημιουργεί.

Το 2023 είναι η χρονιά-ορόσημο για τον Stefanos. Ακόμη κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές καταποντιστεί, ο Κασσελάκης θα μείνει έχοντας στα χέρια του ένα κόμμα, ακόμη κι αν αυτό δεν είναι η αξιωματική αντιπολίτευση που παρέλαβε, με βουλευτές, πανελλαδική διάρθρωση, επιχορήγηση και προσωπικά προνόμια, τα οποία πριν από μερικούς μήνες δεν θα μπορούσε ούτε να τα φανταστεί.

Και δεν κέρδισε απλώς ένα κόμμα και μάλιστα της Αριστεράς, στην οποία, υποτίθεται, ισχύουν άλλοι -οργανωτικά και ιδεολογικά σιδερόφραχτοι- κανόνες, αλλά και το διοικεί κατά το δοκούν. Με τη συμπεριφορά και τα λεγόμενά του οδήγησε όσους τον αμφισβητούσαν στην έξοδο. Σνομπάρει τις συνεδριάσεις των καθοδηγητικών οργάνων. Εχει αναγάγει την αδιαμεσολάβητη σχέση με τους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ σε ύψιστη καταστατική αρχή. Τη μία μέρα λέει άλφα και την άλλη βήτα και δεν τρέχει τίποτα.

Το 2023 ο ΣΥΡΙΖΑ, από κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, μετατράπηκε σε κόμμα μιας περσόνας η οποία δεν έχει ακόμη καταλήξει αν θα πρέπει να βολτάρει προς τα δεξιά, το Κέντρο ή να «διαγγελματίζεται» για τη «σύγχρονη και προοδευτική Αριστερά». Αδιαμφισβήτητα, ο Στέφανος Κασσελάκης το 2023 ζει το όνειρό του. Ισως επειδή είναι ο μόνος στον ΣΥΡΙΖΑ που κατάλαβε αυτό που έλεγε ο αείμνηστος Μάνος Χατζιδάκις: «Το όνειρο είναι μια στιγμή κι όλες οι άλλες στιγμές απελπισία». Απελπισία για την Αριστερά, τον ΣΥΡΙΖΑ, τον Τσίπρα...