Μαρία Στ. Αρναουτάκη

Το βράδυ βρήκα την περικοπή:
«Τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει
«τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν
τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν
απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους
και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι».
Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του
ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος.

Γιώργος Σεφέρης, Επί Ασπαλάθων


Βασική έννοια της αρχαιοελληνικής σκέψης και του δημοκρατικού πολιτεύματος αποτελεί η «ύβρις», η οποία διατρέχει όλους τους τομείς της πολιτικής πραγματικότητας με μια δυναμική που φτάνει ως τις μέρες μας. Ο όρος αναφέρεται σε οποιαδήποτε υπέρβαση ηθικών ορίων λόγω υπερεκτίμησης δυνατοτήτων και ικανοτήτων. Σύμφωνα, λοιπόν, με την αρχαιοελληνική εκδοχή της «ύβρεως» η αλαζονική και προσβλητική συμπεριφορά ενός ατόμου απέναντι στους συμπολίτες και τους νόμους - ανθρώπινους, κυρίως όμως θεϊκούς - σηματοδοτούσε την απαρχή της τιμωρίας και της καταστροφής. Με αυτόν τον τρόπο τιμωρήθηκε η ασέβεια των μνηστήρων στην «Οδύσσεια», του Κρέοντα στην «Αντιγόνη», των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό πόλεμο, του τύραννου Αρδιαίου στον Πλάτωνα.

Συστέλλοντας τον χρόνο, φτάνουμε στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα, όπου η «ύβρις» εντοπίζεται ολοένα και συχνότερα σε πρόσωπα της διεθνούς πολιτικής σκηνής, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα του προέδρου της Τουρκίας Ερντογάν. Η πρόσφατη απόφασή του να μετατρέψει την Αγία Σοφία – μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς – σε τζαμί φαίνεται να υπηρετεί κυρίως την προσπάθεια που διεξάγει στο εσωτερικό της χώρας του να διασώσει την δημοτικότητά του. Μια αλαζονική απόπειρα ενάντια σε κάθε πολιτιστική ηθική και σεβασμό των χριστιανών, εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η προκλητική συμπεριφορά της γείτονος χώρας διά των αποφάσεων του προέδρου της κλιμακώνεται από καιρό σε καιρό και με στρατιωτικές απειλές εναντίον της Ελλάδας, χώρας που αποτελεί βασικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αντιμετώπιση της τουρκικής «ύβρεως» είναι καιρός να υποστηριχθεί από όλα τα κράτη-μέλη της Ένωσης εφόσον η συλλογική αντιμετώπιση των προβλημάτων αποτέλεσε ανέκαθεν τον πυλώνα της συγκρότησης του πολιτειακού αυτού οργανισμού.

Επιπλέον, η ελληνική διπλωματία διαθέτει κάθε δεξιότητα η οποία μπορεί να αφαιρέσει από τον «υβριστή» Ερντογάν κάθε διαπραγματευτικό όπλο και να τον εξαναγκάσει να προβεί σε αναίρεση κάθε απόφασης που προσβάλλει τον κώδικα πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ηθικής.

Θέματα, όπως το ενεργειακό και αυτό των θαλάσσιων συνόρων, που τίθενται στο τραπέζι των συζητήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία ταυτοποιούνται ως χρονίζοντα και δυσεπίλυτα. Οι οικονομικές κυρώσεις ίσως θα αποτελούσαν ένα μοχλό πίεσης προτού ακολουθήσει η «νέμεσις» και επέλθει η «τίσις».

Ταυτόχρονα, είναι δέον να επισημανθεί ότι η διπλωματική οδός του διαλόγου είναι το διαπραγματευτικό εργαλείο που μπορεί να εξασφαλίσει λύσεις που βασίζονται στη λογική του «win-win». Εάν, βέβαια, αποφασίσει και η γειτονική χώρα να πορευτεί απομακρύνοντας κάθε τάση ολοκληρωτισμού και απομονωτισμού που την διακατέχει.


*Η Μαρία Στ. Αρναουτάκη είναι Πολιτικός Επιστήμονας, Υπεύθυνη Τομέα Ευρωπαικών Θεμάτων του Ελληνικού Οργανισμού Πολιτικών Επιστημόνων (ΕΟΠΕ)