Κώστας Τούτουζας

Έκανε μια εμπνευσμένη ομιλία για το μέλλον της Ιατρικής και είχε προβλέψει ότι μέσω της Μοριακής Βιολογίας θα αναπτυχθούν πολλές θεραπείες στην Ιατρική. Προσέθεσε μάλιστα, ότι ο βασικός λόγος που εκλέχθηκε στη θέση αυτή ήταν ότι είχε διακριθεί στο συγκεκριμένο θέμα, αυτό της Μοριακής Βιολογίας και έτσι το Πανεπιστήμιο επένδυε στη γνώση του για να προάγει την έρευνα προς την κατεύθυνση αυτή. Προφανώς έκανε σε όλους μας εντύπωση το αναφερόμενο κριτήριο που χρησιμοποιήθηκε για την εκλογή Πρύτανη στην Ιατρική Σχολή.

Έκτοτε στην Ελλάδα έχουν ψηφιστεί αρκετοί νόμοι για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Καλώς ή κακώς, κάθε φορά που προτείνεται ένα σχέδιο νόμου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση δίδεται μεγάλη έμφαση στα εκλογικά θέματα, όπως οι φοιτητικές εκλογές και θέματα εκλογής της Διοίκησης των ΑΕΙ, ενώ δεν προβάλλονται σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία των Πανεπιστημίων.

Έτσι την τελευταία 30ετία, σημειώθηκαν πολύ σημαντικές αλλαγές που συνεισέφεραν στην εξέλιξη των ΑΕΙ, όπως ήταν η ανάπτυξη των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας που προήγαγε την εξωστρέφεια των ΑΕΙ και αποτελεί μια μεγάλη πηγή εσόδων για τα ίδια τα ΑΕΙ και κατ’ επέκταση της χώρας μας, των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών τα οποία προήγαγαν το επίπεδο γνώσεων των φοιτητών μας και πολλών επιστημόνων και μάλιστα εντός της χώρας μας, αναστέλλοντας μεγάλο κύμα φυγής στο εξωτερικό (brain drainage), αλλά και ο συνυφασμός της παραγωγής γνώσης με την αγορά εργασίας. Έτσι πολλοί επιστήμονες ακολουθώντας αυτά τα προγράμματα διαπρέπουν προάγοντας την καινοτομία από την Ελλάδα. Τα βήματα ήταν και είναι αργά, αλλά σταθερά προς την εξέλιξη.

Την τελευταία εβδομάδα τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ορισμένοι εστίασαν στις προτεινόμενες αλλαγές στον τρόπο εκλογής του Πρύτανη του Πανεπιστημίου και στις αλλαγές που επίκεινται στις φοιτητικές εκλογές. Ήδη οι φορείς του Πανεπιστημίου, αλλά και τα πολιτικά κόμματα έχουν εκφρασθεί είτε αρνητικά ή θετικά για τα συγκεκριμένα θέματα.
Αν όμως κάποιος απομονώσει αυτά τα θέματα που ανέκαθεν προκαλούσαν αντιδράσεις το προτεινόμενο σχέδιο νόμου προτείνει σημαντικές αλλαγές προς τη σωστή κατεύθυνση. Εστιάζω σε ορισμένα σημαντικά σημεία:

1. Δυνατότητα οργάνωσης διεπιστημονικών προγραμμάτων σπουδών από ένα ή περισσότερα Τμήματα του ίδιου ή άλλου Α.Ε.Ι. Πολλοί φοιτητές παρακολουθούν τα μαθήματά τους στο τμήμα τους, αλλά δεν μπορούν να έχουν επίσημη πρόσβαση σε άλλο προπτυχιακό πρόγραμμα άλλου τμήματος είτε της ίδιας Σχολής είτε άλλης.

Έτσι πολλοί φοιτητές παρακολουθούν μαθήματα της επιλογής τους σε ιδιωτικές Σχολές ή διαδικτυακά σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού, αν τους δίδεται αυτή η δυνατότητα. Με την προτεινόμενη ρύθμιση, οι φοιτητές θα μπορούν να διευρύνουν τη γνώση τους και θα μπορούν επίσημα να πιστοποιήσουν την παρακολούθηση μαθημάτων που συνδέουν δύο επιστήμες. Έτσι ένας φοιτητής της Νομικής θα μπορεί να παρακολουθεί μαθήματα σχετικά με τη Ναυτιλία, ενώ ένας φοιτητής από το Μαθηματικό να παρακολουθεί Οικονομικά. Με τον τρόπο αυτό αποκτά σταδιακά τη βάση της εξειδίκευσής του που προφανώς θα αναπτύξει σε Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών.

2. Ένα άλλο σημείο είναι η δυνατότητα ανάθεσης διδακτικού έργου σε εξωτερικούς διδάσκοντες, εφόσον έχουν εμπειρία και εξειδίκευση στο γνωστικό αντικείμενο του Π.Μ.Σ. και κατάργηση του περιοριστικού ανώτατου ορίου του 10% συμμετοχής εξωτερικών διδασκόντων χωρίς διδακτορικό. Με τη συγκεκριμένη πρόταση θα μπορούμε επίσης να καλούμε διάσημους καθηγητές από το εξωτερικό και κυρίως από την Ελληνική κοινότητα, να διδάσκουν τους φοιτητές μας και προφανώς να διευρύνουν το πεδίο μάθησης και να δίνουν άλλα ερεθίσματα, κυρίως σε διασύνδεση με την αγορά εργασίας.

3. Δίδεται επίσης η δυνατότητα συμμετοχής Ομοτίμων Καθηγητών ή αφυπηρετησάντων μελών Δ.Ε.Π. στις Επιτροπές (Επιτροπή Προγράμματος και Συντονιστική Επιτροπή) του Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών αλλά και στις τριμελείς συμβουλευτικές επιτροπές, καθώς και στις επταμελείς επιτροπές αξιολόγησης των διδακτορικών διατριβών.

Με την απαγόρευση αυτή που προϋπήρχε, πρακτικά ένα μέλος ΔΕΠ έπρεπε να διακόψει την όποια ερευνητική του δραστηριότητα 4-5 χρόνια προ της αφυπηρέτησής του, διότι δεν μπορούσε να συμμετάσχει στις επιτροπές διδακτορικών διατριβών. Πρακτικά χανόταν η ουσιαστική βοήθεια προς νέους ερευνητές από έμπειρα στελέχη των ΑΕΙ με αποτέλεσμα να διακόπτεται η σχέση δασκάλου-μαθητή πρόωρα. Τώρα θα μπορεί και μετά την συνταξιοδότηση να συμμετέχει ενεργά και ουσιαστικά στην ερευνητική προσπάθεια των νέων επιστημόνων, χωρίς μάλιστα άλλες υποχρεώσεις.

Υπάρχουν και πολλές άλλες θετικές προτάσεις με σκοπό τη μείωση της γραφειοκρατίας, της οικονομικής ανάπτυξης των πανεπιστημίων, την αύξηση των εσόδων, και την απλούστευση των διαδικασιών προμήθειας ειδών και υπηρεσιών που είναι αναγκαία για την εκτέλεση ερευνητικών έργων που εκπονούνται μέσω των ΕΛΚΕ. Ακόμα προτείνεται και γίνεται πιο ευέλικτη η επιλογή συνεργατών στην έρευνα με αυξημένο χρόνο απασχόλησης, διευκολύνοντας την ανάπτυξη νέων ερευνητικών αντικειμένων αιχμής. Δημιουργούνται θέσεις ερευνητών στα πρότυπα ιδρυμάτων του εξωτερικού. Επίσης, πολύ σημαντικό είναι ότι θα δίδεται η δυνατότητα άμεσης απασχόλησης φοιτητών κάθε κύκλου του Α.Ε.Ι. δυνάμει σύμβασης εργασίας ή έργου, με απόφαση της Επιτροπής Ερευνών και εισήγηση του Επιστημονικού Υπευθύνου.

Η πολιτική ζωή πάντα είχε αμφίδρομη σχέση με τις εξελίξεις στα Πανεπιστήμια στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Είναι ο χώρος παραγωγής ιδεών και της ελευθερίας της έκφρασης. Οι διαφορετικές αντιλήψεις επιβάλλονται στο πνεύμα του Πανεπιστημίου.

Οι διαδικασίες εκλογής της Διοίκησης του Πανεπιστημίου πάντα θεωρούνταν αμφιλεγόμενες και βέβαια αποτελούσαν πεδίο πολιτικών αντιπαραθέσεων. Σε αυτό το κλίμα όμως έχουν εξελιχθεί σημαντικά τα Πανεπιστήμια της χώρας μας, παραμένουν πάντα σε υψηλές θέσεις αξιολόγησης, ενώ και η τελευταία πρόταση είναι προς την σωστή κατεύθυνση ενός ανταγωνιστικού διεθνώς και εξωστρεφούς Πανεπιστημίου.


Ο Κώστας Τούτουζας είναι καθηγητής καρδιολογίας στο ΕΚΠΑ