Γιώργος Κοφινάκος

Η Τουρκία αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα εξυπηρέτησης του ξένου χρέους που συνεχώς επιδεινώνεται από την υποτίμηση της Τουρκικής Λίρας και την κατάσταση της οικονομίας λόγω κορωνοιου. Η μόνη προφανής λύση για να μπορέσει να το εξυπηρετήσει ($172 δις δολάρια για το 2020) είναι να λάβει γραμμές συναλλάγματος από το FED και δάνειο από το IMF.

Και οι δυο αυτοί οργανισμοί ελέγχονται από τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ έχουν επανειλημμένως ειδοποιήσει την Τουρκία ότι θα αποκλειστεί από το πρόγραμμα αγοράς των 100 F-35 και θα υπάρξουν οικονομικές συνέπειες εις βάρος της (οι οποίες έχουν ήδη εγκριθεί από το Κογκρέσο) αν ενεργοποιήσει τους S-400.

Η Τουρκία δεν αντέχει επιπρόσθετες οικονομικές κυρώσεις, αντίθετα έχει ανάγκη την υποστήριξη των ΗΠΑ για να διαχειριστεί τις υποχρεώσεις της σε συνάλλαγμα αυτή τη χρονιά.

Αν η Τουρκία εντέλει κατάφερνε να λύσει το οικονομικό της πρόβλημα ανεξάρτητα από τη βοήθεια των ΗΠΑ, και ενεργοποιήσει τους S-400, κατά πάσα πιθανότητα θα πέσει στην αγκαλιά της Ρωσίας και θα φύγει από το ΝΑΤΟ. Το άσχημο σε αυτή την περίπτωση είναι ότι η Τουρκία θα είχε στην κατοχή της ένα υπεροπλο, τους S-400 , με το οποίο θα μπορούσε να χτυπήσει οποιοδήποτε στόχο στην Ελλάδα και αντίστοιχα να αναχαιτίσει τις δικές μας αεροπορικές επιθέσεις. Επίσης, μη έχοντας έλεγχο πια από τις δυτικές δυνάμεις, θα μπορούσε να αντιδρά ακόμα πιο επιθετικά σε ό,τι άφορα τις διεκδικήσεις της από την Ελλάδα. Σε αυτήν την περίπτωση βέβαια, η Ελλάδα θα αποκτούσε ακόμα μεγαλύτερη άξια στο ΝΑΤΟ ως τελευταίος προμαχώνας του στην Ανατολική Μεσόγειο.

Όμως, o Ερντογαν, αντιλαμβανόμενος την τραγική οικονομική κατάσταση της χώρας του, προετοιμάζει το έδαφος για να έρθει σε συμφωνία με τις ΗΠΑ (μάλιστα τις τελευταίες εβδομάδες έχει κάνει δυο αποστολές δωρεάν ιατρικού υλικού ως βοήθεια για τον κορωνοιο στις ΗΠΑ), σύμφωνα με την οποία α) θα δώσει πρόσβαση σε ειδικούς των ΗΠΑ να μελετήσουν τους S-400 και κυρίως τις λειτουργίες του ραντάρ και του αντιπυραυλικού συστήματος, και β) προφανώς θα παγώσει οποιαδήποτε ενεργοποίηση των πυραύλων αυτών στο έδαφος της Τουρκίας.

Επειδή η Τουρκία έχει περιορισμούς από την σύμβαση με την Ρωσία, το σύστημα δεν μπορεί να φύγει από το έδαφός της αλλά μπορεί να μελετηθεί και να μην λειτουργήσει ποτέ. Αυτό άλλωστε έχει γίνει στο παρελθόν, με τους S-300 της Κύπρου, τους οποίους, λόγω αντιδράσεων της Τουρκίας, παράλαβε η Ελλάδα και τους έχει ανενεργούς στην Κρήτη.

Για τις ΗΠΑ μια τέτοια εξέλιξη θα είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί αφ’ενός πολιτικά θα σταματήσει οριστικά τον εναγκαλισμό τής Τουρκίας με την Ρωσία, και αφ’ετέρου στρατηγικά, αφού θα εχει την δυνατότητα να μελετήσει το σύστημα των S-400 από κοντά και να εξουδετερώσει ένα υπεροπλο της Ρωσίας που μάλιστα είναι από τα ποιο δημοφιλή εξαγωγικά προϊόντα της.

Αν τελεσφορήσει τέτοια συμφωνία, οι ΗΠΑ θα πληρώσουν $4-5 δις την Τουρκία, θα ανοίξουν γραμμές για συνάλλαγμα μεταξύ Fed και Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας, θα δοθεί ελαστικό δάνειο από το IMF προς την Τουρκία, θα της δοθούν συστήματα Patriot με ευνοϊκους όρους και ενδεχομένως να ξαναμπεί η Τουρκία στο πρόγραμμα των F-35. Σε αυτό το σενάριο, η Τουρκία παραμένει ως έχει στην επιρροή του ΝΑΤΟ/ΗΠΑ και θα αποκτήσει ξανά την μεγάλη γεωπολιτική σημασία που απολάμβανε ως πρόσφατα.

Ταυτόχρονα, θα ενισχυθεί από συστήματα Patriot, πιθανόν και F-35. Δυστυχώς, σε αυτήν την περίπτωση, σε ό,τι αφορά τις ελληνοτουρκικές διαφορές, η πίεση θα πέσει στην Ελλάδα/Κύπρο για συμβιβασμό, και η Ελλάδα, χωρίς να έχει λόγο σε τίποτα από τα παραπάνω, θα βρεθεί μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης.

Γιώργος Κοφινάκος
Διευθύνων Σύμβουλος
StormHarbour London
Επισκέπτης Καθηγητής
Rutgers Graduate School New Jersey, USA