Γεράσιμος Ζαγορίτης

 Και παρ’ όλα αυτά, ας μη γελιόμαστε, αυτό δεν την κάνει λιγότερο κυρίαρχο του παιχνιδιού στη Γερμανία και στην Ευρώπη απ’ ότι ήταν στις προηγούμενες τρεις (!) θητείες της.
Η πολιτική κυριαρχία της Άνγκελα Μέρκελ εξάλλου δεν βασίζεται αποκλειστικά στις δικές της δυνάμεις, αλλά σε μεγάλο βαθμό στους συχετισμούς μεταξυ της ίδιας και των ανταγωνιστών της.

Για το λόγο αυτό την τελευταία εκλογική μάχη θα την θυμόμαστε για τρεις κυρίως παραμέτρους.

Ο καταστροφικός Μάρτιν Σουλτς και οι Σοσιαλδημοκράτες που γυρνούν στην αντιπολίτευση 
Με έξι κόμματα στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο, τα δύο μεγάλα κόμματα (Χριστιανοδημοκράτες (CDU) και Σοσιαλδημοκράτες (SPD)) έχασαν πολύ μεγάλο αριθμό ψήφων τις οποίες καρπώθηκαν τα μικρότερα κόμματα.

Ο Spitzenkandidat (κορυφαίος υποψήφιος) του SPD, Μάρτιν Σουλτς, αποδείχτηκε καταστροφικός όχι μόνο για το κόμμα του αλλά και για τον Γερμανικό δικομματισμό. Η ανανέωση που έφερε η ανακοίνωση της υποψηφιότητας του τον περασμένο Φεβρουάριο λειτούργησε διττά. Από τη μία πλευρά το SPD φάνηκε να καρπώνεται τις ψήφους που τελικά κατέληξαν στους Πράσινους και την Αριστερά και από την άλλη η Ά. Μέρκελ διεμβόλιζε τις ψήφους της Εναλλάκτικής για τη Γερμανία, επικαλούμενη την απειλή του λεγόμενου “Schultz effect”, όπως ονομάστηκε από τα γερμανικά ΜΜΕ η πρωτοφανής δυναμική του Μ. Σουλτς τους πρώτους μήνες της καμπάνιας του. 

Με την κατάρρευση της δυναμικής του SPD οι ψηφοφόροι στα δεξιά της Μέρκελ, απελευθερώθηκαν και επέλεξαν τελικά την ψήφο διαμαρτυρίας που κατέληξε στην Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).  
Η Άνγκελα Μέρκελ έπεσε δηλαδή σε μαγάλο βαθμό θύμα της αδυναμίας του βασικού της αντιπάλου.

Η “Τζαμάικα” και το AfD

Με το SPD να έχει απκλείσει τη συμμετοχή του στην Κυβέρνηση, η μόνη βιώσιμη προοπτική είναι η συνεργασία των άλλων τεσσάρων κομμάτων - Χριστιανοδημοκράτες, Χριστιανοκοινωνιστές (Βαυαρία), Φιλελεύθεροι και Πράσινοι. Εξ ου και ο χαρακτηρισμός Κυβέρνηση “Τζαμάικα” από το μαύρο, το κίτρινο και το πράσινο των τεσσάρων αυτών κομμάτων. Η διαπραγμάτετευση για τον σχηματισμό Κυβέρνησης δεν θα είναι καθόλου εύκολη, όχι μόνο λόγω των Φιλελευθέρων και της σκληρής τους στάσης στα ζητήματα της Ευρωζώνης, αλλά και δεδομένων των διαφορών που υπάρχουν - κυριώς ανάμεσα στους Χριστιανοκοινωνιστές και τους Πράσινους - στο προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα και στις πολιτικές που αφορούν το περιβάλλον. 

Σε κάθε περίπτωση και δεδομένης της - ορθής - άρνησης των Σοσιαλδημοκρατικών να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση, οι συζητήσεις για το πρότζεκτ “Τζαμάικα” είναι καταδικασμένες να πετύχουν.

Ο βασικός λόγος που το SPD δεν μπαίνει στην κυβέρνηση είναι για να μην καταλήξει η Εναλλακτική για τη Γερμανία στην αξιωματική αντιπολίτευση και οι Σοσιαλδημοκράτες στα αζήτητα.

Το φαινόμενο του AfD μπορεί να είναι πρωτόγνωρο για την μεταπολεμική Γερμανία, δεν απέχει όμως ιδιαίτερα από αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, την Αυστρία, τη Γαλλία και την Ολλανδία: Ακροδεξιά κόμματα στα έδρανα του Κοινοβουλίου. 
Όσοι έχουμε μελετήσει τα ποιοτικά στοιχεία των τελευταίν δημοσκοπήσεων, βλέπουμε ότι η ψήφος στο AfD ήταν ψήφος διαμαρτυρίας στα πέδια εκείνα της πολιτικής που ο δικομματισμός και η ίδια η Α. Μέρκελ ως Καγκελάριος φάνηκαν να χάνουν τον έλεγχο: Η μεταναστευτική πολιτική και το αίσθημα ασφάλειας. 

Πέραν των άσχημων σκηνικών που θα στηθούν στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο από την AfD, σκηνικά που δεν φαντάζομαι πως θα απέχουν πολύ από αυτά της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα, άναμφίβολα θα ξεκινήσει και μια φάση εσωστρέφειας μεταξύ των διαφόρων τάσεων του πολυσυλλεκτικού κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών της Άνγκελα Μέρκελ.

Η επόμενη μέρα

Μέχρι εχθές κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί την Ευρώπη και τη Γερμανία, πόσο μάλλον το κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών, χωρίς την Άνγκελα Μέρκελ στο τιμόνι. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η γερμανική πολιτική περνάει σε άλλη εποχή. Εάν ο σχηματισμός κυβέρνησης τους επόμενους μήνες μοιάζει με άσκηση για δύσκολους λύτες, η αναπόφευκτη διαδοχή της Άνγκελα Μέρκελ από τη νεότερη γενιά στην ηγεσία του κόμματος της, μέσα στα επόμενα δύο με τρία χρόνια, μοιάζει ακόμα με σενάριο επιστημόνικης φαντασίας. 
Και όμως, πλησιάζει, και θα είναι η μεγαλύτερη πρόκληση των επόμενων χρόνων. 
 
*Ο Γεράσιμος Ζαγορίτης είναι σύμβουλος στρατηγικής & πολιτικής επικοινωνίας και μέλος της American Association of Political Consultants.