Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Η φύση και η έκταση των αλλαγών δεν μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια, αλλά είναι βέβαιο ότι η ΤΝ θα περάσει σε μεγάλο ποσοστό στις διαδικασίες παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών και θα εκπληρώνει ένα σημαντικό μέρος επαγγελματικών και άλλων δραστηριοτήτων που σήμερα κάνουν άνθρωποι.

Διάφοροι φορείς, από το ΔΝΤ και τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας μέχρι τις πολυεθνικές συμβουλευτικές εταιρείες, υπολογίζουν σε ποσοστά από 30 έως 70% το ποσοστό των επαγγελμάτων που θα επηρεαστούν άμεσα από την έλευση της ΤΝ στη διαδικασία παραγωγής. Είναι βέβαιο ότι σε πολύ λίγα χρόνια δεν θα υπάρχει εργασία η οποία να μην πλαισιώνεται από ΤΝ, όπως σήμερα δεν υπάρχει θέση εργασίας η οποία να μην απαιτεί εξοικείωση με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

Οι προβλέψεις συγκλίνουν στο ότι κάποιες εργασίες με υψηλή εξειδίκευση και αμοιβές θα ενισχυθούν, καθώς θα πλαισιωθούν από ΤΝ που θα ανεβάζει στα ύψη τις δυνατότητες των ανθρώπων αλλά και τις αμοιβές. Αντίθετα, άλλα επαγγέλματα, κυρίως όσα βασίζονται σε γραφειοκρατικές και επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες, θα έχουν «ανταγωνισμό» από τις μηχανές και η ζήτηση για αυτά θα μειωθεί.

Στον τομέα της υγείας, για παράδειγμα, γιατροί και νοσηλευτές θα έχουν στη διάθεσή τους συστήματα ΤΝ που θα μπορούν να συσχετίζουν ασύλληπτη ποσότητα ιστορικών, διαγνώσεων, θεραπειών και άλλων δεδομένων. Κάποιες ιατρικές υπηρεσίες ενδεχομένως να ξεπεραστούν, αλλά θα γεννηθούν κάποιες άλλες, τις οποίες πιθανόν να παρέχουν καινούρια επαγγέλματα και ειδικότητες που δεν υπάρχουν σήμερα.

Στον χώρο των θετικών επιστημών, οι προγραμματιστές λογισμικού, ειδικά απλών εφαρμογών, όπως για παράδειγμα ιστοσελίδων, που σήμερα είναι ανάρπαστοι και δυσεύρετοι, θα έχουν ανταγωνισμό από συστήματα ΤΝ που γράφουν κώδικα μόνα τους, με βάση οδηγίες σε απλή καθημερινή γλώσσα. Από την άλλη πλευρά όμως, αναμένεται εκτίναξη σε νέες ειδικότητες, όπως για παράδειγμα μηχανικών, οι οποίοι δημιουργούν ερωτήματα για συστήματα ΤΝ (prompt engineers), που είναι ήδη ανάρπαστοι.

Ας φανταστούμε τις διαγνωστικές δυνατότητες ενός γιατρού που αξιολογεί εξετάσεις αίματος και έχει τη δεξιότητα να «συνεργαστεί» με μια ΤΝ η οποία μπορεί να τα συγκρίνει με ασύλληπτες ποσότητες σχετικών δεδομένων. Ή ακόμα ενός ερευνητή που αναζητεί μοτίβα τα οποία «προλέγουν» την εμφάνιση κάποιας πάθησης.

Επαγγέλματα που βασίζονται σε γραφειοκρατικές, επαναλαμβανόμενες και τυποποιημένες εργασίες θα πληγούν σημαντικά, καθώς ακόμα κι αν η ΤΝ δεν τα υποκαταστήσει τελείως, θα χρειάζονται πολύ λιγότεροι άνθρωποι για να παράγουν το ίδιο έργο. Η εισαγωγή δεδομένων, μεταφράσεις, υπηρεσίες όπως οι λογιστικές ή ακόμα και η ανάλυση οικονομικών δεδομένων, σε μεγάλο βαθμό θα εκτελούνται από «έξυπνες μηχανές» που θα πλαισιώνουν ανθρώπους οι οποίοι θα διαθέτουν νέου τύπου προσόντα.

Αλλη μια πρόβλεψη στην οποία συγκλίνουν όλες ανεξαιρέτως οι έρευνες και προβλέψεις είναι ότι θα αυξηθεί και το χάσμα μεταξύ των αμοιβών, το οποίο έχει ήδη μεγαλώσει στη διάρκεια της προηγούμενης «επανάστασης», εκείνης που συντελέστηκε με την ψηφιακή τεχνολογία και το Ιντερνετ.

Το χάσμα αυτό δεν αφορά μόνο τις αμοιβές των εργαζομένων, αλλά και την απόσταση μεταξύ επιχειρήσεων, ακόμα και κρατών που θα εκμεταλλευτούν την ΤΝ σε σχέση με εκείνα που θα μείνουν πίσω.

Στο θέμα της εργασίας, πάντως, εκείνο που οι μηχανές δεν έχουν, τουλάχιστον προς το παρόν, είναι οι λεγόμενες «ήπιες δεξιότητες», ήτοι ικανότητες επικοινωνίας, κριτικής σκέψης, προσαρμοστικότητας σε ομάδες, εν ολίγοις Συναισθηματική Νοημοσύνη και Φαντασία.

Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που θα βρεθούν στην κορυφή των ζητουμένων για εργαζομένους και στελέχη, σε συνδυασμό πάντα με τις δεξιότητες αφομοίωσης και «συνεργασίας» με την ΤΝ, ενώ ορισμένοι ειδικοί προβλέπουν ότι θα αυξηθεί η ζήτηση για ανθρώπους με κλασικές και ανθρωπιστικές σπουδές, δεδομένου ότι στα πεδία αυτά ο Ανθρωπος υπερτερεί της Μηχανής, τουλάχιστον προς το παρόν.

Οι ανησυχίες, πάντως, είναι πολλές και δεν είναι τυχαίο ότι όλοι ανεξαιρέτως οι διεθνείς οργανισμοί, κυβερνητικοί και άλλοι φορείς, προτάσσουν την ανάγκη να αναπτυχθούν πολιτικές και ρυθμίσεις ώστε να αντισταθμιστούν οι παρενέργειες της σαρωτικής επέλασης των μηχανών στην εργασία - και όχι μόνον εκεί.