Φώφη Γιωτάκη

Το 2012 για παράδειγμα κατέρρευσε το ΠΑΣΟΚ, ενώ άρχισε να ακολουθεί «γραμμή» εκτίναξης ο ΣΥΡΙΖΑ. Η Νέα Δημοκρατία χρειάστηκε δεύτερες εκλογές σε ένα μήνα για να κυβερνήσει στη συνέχεια με το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ. Το 2015 ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία (μαζί με τους ΑΝΕΛ) και το τρίτο μνημόνιο, το Ποτάμι έκανε την εμφάνισή του για να σβήσει το 2019, όταν η ΝΔ κατακτούσε μια ισχυρή νίκη και το ΠΑΣΟΚ άντεχε αλλά παρέμενε σε μονοψήφια ποσοστά.

Το εκλογικό 2023, μετά από την πρώτη της κυβερνητική θητεία, η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη κατάφερε (Μάη και Ιούνη) όχι μόνο να αντιμετωπίσει τη συνήθη φθορά αλλά και να αυξήσει τις δυνάμεις της, εξασφαλίζοντας το 40% και πλέον των ψηφοφόρων που προσήλθαν στις κάλπες. Την ίδια στιγμή (στις φετινές διπλές εκλογές) ο ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης συναντιόταν με τη νέα σκληρή για την Κουμουνδούρου πραγματικότητα μιας εκκωφαντικής εκλογικής ήττας, που έφερε την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα, τη διάσπαση του κόμματος και την περαιτέρω (δημοσκοπική) συρρίκνωση. Κάποιοι μπορεί να μην αιφνιδιάστηκαν από την υποχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ που εκτινάχθηκε τα χρόνια των μνημονίων- αρκετοί πάντως πολιτικοί και αναλυτές είχαν μιλήσει για την στρατηγική του ήττα από τις εκλογές του 2019.

Έφεραν οι φετινές διπλές εθνικές εκλογές μια τομή στο κομματικό σύστημα και τα πρώτα βήματα του μετασχηματισμού, της μετάβασης ή της αναδιοργάνωσης αυτού; Από τον ατελή δικομματισμό του 2019 στο σύστημα κυρίαρχου κόμματος το 2023: τι σημαίνει αν ισχύει ο «τίτλος» του σχετικού ερωτήματος και ποιοι είναι οι όροι και προϋποθέσεις της αλλαγής του κομματικού συστήματος; Είναι προφανές ότι η Νέα Δημοκρατία κυριαρχεί στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό και ταυτόχρονα δείχνει να ξεπερνά δημοσκοπικά τις αρνητικές για εκείνη εκπλήξεις που υπέστη στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές- όταν είδε το Χάρη Δούκα να κερδίζει τον «γαλάζιο» Κώστα Μπακογιάννη στην Αθήνα, τον Στέλιο Αγγελούδη τον Κωνσταντίνο Ζέρβα, τη Θεσσαλία να περνά στα χέρια του Δ. Κουρέτα που είχε τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ και αρκετούς Δήμους στο λεκανοπέδιο και την περιφέρεια να αποκτούν ηγεσία από τη «δεξαμενή» αυτοδιοικητικών στελεχών της Χαριλάου Τρικούπη.

Στα γκάλοπ πάντως , όπως το τελευταίο της MRB για το Open, η Νέα Δημοκρατία εξακολουθεί να καταγράφει ισχυρό ποσοστό (38,8% με αναγωγή), το ΠΑΣΟΚ να εδραιώνει την τάση κατάκτησης της δεύτερης θέσης με 14,6%, ο ΣΥΡΙΖΑ να ακολουθεί με 13% (από το εκλογικό 17,8%), το ΚΚΕ με 9,7%, ενώ η Νέα Αριστερά των «11» που έφυγαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, συγκεντρώνει μόλις 2,5% στην αναγωγή. Είναι χωρίς αντιπολίτευση δηλαδή η ΝΔ; Η συντριπτική πλειονότητα -σε ποσοστό 74%- δηλώνει πως δεν υπάρχει ισχυρή αντιπολίτευση απέναντι στην κυβέρνηση- μόλις το 20,8% απαντά ότι διαφωνεί με αυτήν τη διαπίστωση. Αυτή η εικόνα βέβαια ανησυχεί περισσότερους από τους μισούς (52,3%) που απάντησαν στην έρευνα- αλλά το 21,2% λέει πως δεν το απασχολεί, ενώ το 20,8% απαντά ότι διαφωνεί με την άποψη περί ισχνής αντιπολίτευσης.

Με αυτήν την περιγραφή υπάρχουν περιθώρια νέων «ανατροπών» ή εκπλήξεων στις προσεχείς ευρωεκλογές, τον πρώτο «σταθμό» προς τις επόμενες εθνικές εκλογές; Για τη Νέα Δημοκρατία, αυτή την στιγμή, οι δημοσκόποι επιβεβαιώνουν την γενικότερη αίσθηση ότι η κυβερνητική παράταξη αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτική στις δυσκολίες, δημιουργεί και επιβάλλει ατζέντα, αντλεί διαρκώς δυναμική από το προβάδισμα των 20 και πλέον μονάδων από το δεύτερο κόμμα. Όπως όλα άλλωστε δείχνουν ετοιμάζεται να ζητήσει εκ νέου «καθαρή εντολή» στις ευρωεκλογές προβάλλοντας την ανάγκη μεταρρυθμίσεων και επιχειρώντας να σπάσει τη λογική της «χαλαρής ψήφου». Θα ήταν λοιπόν μεγάλη έκπληξη αν η ΝΔ -που καταφέρνει να διατηρεί ποσοστό κοντά στο εκλογικό της παρά το δύσκολο καλοκαίρι (πυρκαγιές, πλημμύρες κα), την ακρίβεια και την προβληματική καθημερινότητα για τα ευάλωτα νοικοκυριά και τη μεσαία τάξη- περάσει κάτω από τον πήχη του 33,5% που πήρε στις ευρωεκλογές του 2019. Όπως και θα ήταν μεγάλη έκπληξη αν καταγράψει ποσοστό τύπου εθνικών εκλογών. Σε κάθε περίπτωση οι περίπου επτά μήνες μέχρι τις ευρωεκλογές, είναι ένα τεράστιο διάστημα πολιτικού χρόνου.

Το ΠΑΣΟΚ από την άλλη πλευρά έχει μπροστά του ένα μεγάλο «στοίχημα» το οποίο όμως φαίνεται ότι δεν μπορεί να κερδίσει με «θεαματικό» τρόπο- έτσι τουλάχιστον παρατηρούν οι πολιτικοί του αντίπαλοι. Το σίγουρο είναι ότι η έκπληξη σχετικά με το ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές είναι αν βρεθεί (από το 11,8% των εθνικών εκλογών) σε ποσοστό γύρω στο 20% (ή και πάνω) ή αν χάσει το «ρόλο» της αξιωματικής αντιπολίτευσης (δηλαδή τη δεύτερη θέση) που είδε να κερδίζει σχεδόν σε όλες τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Ο κ. Ανδρουλάκης εμφανίζεται αποφασισμένος να συνεχίσει στο μοντέλο «παραγωγής» νέων και αξιόμαχων στελεχών παντού- κάτι που θα επιχειρήσει και με την συγκρότηση του ευρωψηφοδελτίου. Δεν είναι η μόνη, αναγκαία και ικανή, συνθήκη για την αλλαγή σελίδας που επιδιώκει- πάντως εφόσον στην ευρωκάλπη επιβεβαιώσει την «αλλαγή σελίδας» τότε εκτός από την έκπληξη θα έχει καταγράψει μια δυνατή αφετηρία επανεκκίνησης στο χώρο της κεντροαριστεράς προς τις εθνικές εκλογές. Και θα είναι φυσικά έκπληξη (άκρως αρνητική για τη Χαριλάου Τρικούπη) αν περάσει με βραχεία κεφαλή τον ΣΥΡΙΖΑ μετά από τα απανωτά στραπάτσα.

Με δεδομένο ότι η «κινούμενη άμμος» αποτρέπει τις σταθερές και ακριβείς προβλέψεις για τις εξελίξεις στην κεντροαριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Στέφανο Κασσελάκη είναι ένα κόμμα που δύσκολα θα βρει τον βηματισμό της θεαματικής ανόδου μετά τη σημαντική συνεχή δημοσκοπική πτώση. Έκπληξη θα είναι από τον ΣΥΡΙΖΑ και όχι μόνο για τον ΣΥΡΙΖΑ, αν παραμείνει στη δεύτερη θέση και σημειώσει ποσοστά ανόδου και ανάκαμψης που περιγράφει ο νέος αρχηγός του. Η νέα, προερχόμενη από τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, κοινοβουλευτική ομάδα των «11» δεν έκανε τη συναρπαστική έκπληξη με την εμφάνισή της στον πολιτικό χάρτη- ίσως είναι νωρίς να προβλέψει κάποιος το αποτύπωμά της στις ευρωεκλογές (εφόσον κατέβει, με ή χωρίς άλλη συνεργασία, όπως με τον κ. Κόκκαλη) αλλά δεν φαίνεται να αποκτά τη δυναμική που επιδιώκει. Η δε ενίσχυση των δυνάμεων του ΚΚΕ είναι μια νέα παράμετρος, που ορισμένοι μεταφράζουν ως τη συνθήκη για τη διεκδίκηση της τρίτης θέσης.

Η μάχη των ευρωεκλογών είναι ωστόσο καθοριστικής σημασίας, τόσο για την «επικαιροποίηση» της απόλυτα κυρίαρχης εικόνας που επιδιώκει αναμφίβολα η Νέα Δημοκρατία, όσο και για τη «μαγιά» της δημιουργίας του νέου ισχυρού κεντροαριστερού πόλου που φιλοδοξεί ότι θα πετύχει σε βάθος τετραετίας το ΠΑΣΟΚ.