Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος

Οι νέες εξελιγμένες εφαρμογές απαιτούν ισχυρές υπολογιστικές υποδομές, ταχύτατες δικτυακές συνδέσεις, διαλειτουργικότητα μεταξύ συστημάτων και δεδομένων και βέβαια κατάλληλη μορφή δεδομένων ώστε να μπορούν να εξαχθούν σωστά συμπεράσματα. Όλα αυτά όμως κάθε άλλο παρά δεδομένα ήταν. Ούτε έγιναν επειδή λειτούργησε κάποιος αυτόματος πιλότος. Αν ήταν έτσι, θα είχαν γίνει εδώ και χρόνια.

Τα τελευταία χρόνια απαιτήθηκε πολύ μεγάλη επένδυση και ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια ανθρώπων για να υλοποιηθεί το ψηφιακό όραμα στη χώρα μας. Γι΄ αυτό και όλο αυτό το «κεκτημένο» δεν πρέπει να διακυβευθεί στο μέλλον. Όσο και αν υπολειπόμαστε ακόμη αρκετά για να βρεθούμε στην πρωτοπορία του διεθνούς ανταγωνισμούς, αφού στην πραγματικότητα ανταγωνιζόμαστε με τους διεθνείς εταίρους μας και όχι με το κακό παρελθόν μας, ουδείς μπορεί να αρνηθεί ότι υλοποιήθηκαν σημαντικά έργα και ελήφθησαν αποφάσεις υποδομής που έχουν βάλει στέρεες βάσεις και είναι βέβαιο ότι τα επόμενα χρόνια θα δώσουν ακόμη περισσότερους καρπούς. Φιλοδοξία μας, άλλωστε, δεν αρκεί να γίνεται η Ελλάδα καλύτερη αλλά και να πετύχει να ανήκει σταθερά στους καλύτερους.

Για να μην θεωρητικολογούμε, όμως, δράττομαι της ευκαιρίας να αναφερθώ συνοπτικά σε ορισμένες από τις δράσεις και τις αποφάσεις των τελευταίων χρόνων:

- Η υιοθέτηση και εφαρμογή ενιαίων κωδικών πρόσβασης για όλες τις υπηρεσίες του δημοσίου μας γλύτωσε από την υποχρέωση να θυμόμαστε πολλαπλά συνθηματικά για διαφορετικές ανάγκες. Το πρόβλημα αυτό έχει ταλαιπωρήσει πολλές χώρες διεθνώς. Και αποτέλεσε έναν βασικό λόγο ανάσχεσης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

- Η ύπαρξη ενιαίας αισθητικής και παρουσίαση των εφαρμογών στο gov.gr έδωσε τη δυνατότητα να ενθαρρύνεται η πρόσβαση σε ψηφιακές εφαρμογές όταν ήδη γνωρίζουμε να χρησιμοποιούμε κάποιες.

- Η ύπαρξη ενός μοναδικού κέντρου διαλειτουργικότητας για τη μεταφορά δεδομένων μεταξύ υπηρεσιών του δημοσίου, ώστε να μην χρειάζεται ο πολίτης να προσκομίζει πιστοποιητικά και βεβαιώσεις από άλλες υπηρεσίες για να εξυπηρετηθεί, έδωσε τη δυνατότητα να εκτελούμε εκατοντάδες εκατομμυρίων συναλλαγές του πολίτη, για τις οποίες ο ίδιος δίνει τη συναίνεσή του αλλά δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα για να πραγματοποιηθούν. Και στον τομέα αυτό επίσης πρωτοπορήσαμε.

- Η ύπαρξη κεντρικής φιλοξενίας όλων των συστημάτων του δημοσίου στο gcloud έδωσε τη δυνατότητα να απεγκλωβιστούν όλες οι δράσεις πληροφορικής από την προμήθεια του αντίστοιχου εξοπλισμό για να λειτουργήσουν. Άρα γλυτώσαμε από την ανάγκη ταυτόχρονης προμήθειας εξοπλισμού και υλικού και τη λειτουργία κέντρων δεδομένων σε κάθε γωνία της Ελλάδας, με την απαραίτητη υποστήριξη αυτών από ανθρώπινους πόρους και την ανάγκη χωριστών συμβάσεων για κάθε μία συντήρηση εξοπλισμού του εξοπλισμού.

Για να υλοποιηθούν όλα τα παραπάνω δεν αρκούσε να κρατάει κανείς ένα κάποιο μαγικό ραβδάκι. Προϋπέθεταν πολύ σκληρή δουλειά που ξεκίνησαν από την αρχή της τετραετίας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αναπόφευκτα έχει οριζόντια διάσταση. Οπότε, χωρίς ισχυρό συντονισμό σε κεντρικό επίπεδο, δεν θα μπορούσε να έχει την επιτυχία που όλοι διακρίνουμε. Η διάσταση αυτή του επιτελικού κράτους πιστεύω ότι απεικονίζει με λεπτομέρεια το τι μπορεί να πετύχει κανείς με ισχυρή βούληση, οργάνωση και φυσικά –καλώς εννοούμενη- πίεση προς όλους τους συμμετέχοντες για την επίτευξη του κοινού καλού.

Ένα καλό που το είδαμε να εκτυλίσσεται τόσο στην αντιμετώπιση εμβληματικών προκλήσεων, όπως το πρόγραμμα εμβολιασμού που συνδύασε ψηφιακές τεχνολογίες, πολλαπλά κανάλια επικοινωνίας και δύσκολες ασκήσεις οργάνωσης και εφοδιαστικής αλυσίδας, όσο και σε πιο απλές λειτουργίες της καθημερινότητας, όπως η επίλυση προβλημάτων με τα στοιχεία του ίδιου πολίτη που αναγράφονται με διαφορετικό τρόπο στα επιμέρους μητρώα του δημοσίου.

Αφήνω τελευταίο, αλλά όχι έσχατο, το θέμα του ανθρώπινου δυναμικού στον Δημόσιο Τομέα που στήριξε το οικοδόμημα του ψηφιακού μετασχηματισμού. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που ασχολήθηκαν με δράσεις υποδομής, με νέα θεσμικά και κανονιστικά πλαίσια, ήταν υπεύθυνοι για τη λειτουργία συστημάτων, την απλοποίηση διαδικασιών, την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών. Αξίζει να αναγνωριστεί και δημόσια η μεγάλη συνεισφορά τους σε αυτή την προσπάθεια.

Τα προσόντα, εξάλλου, των ανθρώπων του δημοσίου που πλέον απαιτούνται για να συνάδουν με τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις είναι πολύ απαιτητικά. Ο ιδιωτικός τομέας διψάει για νέες δεξιότητες ώστε να υλοποιήσει τα έργα του RRF. Θα πρέπει να υπάρξει αντίστοιχη μέριμνα για τους υπαλλήλους που υλοποιούν και λειτουργούν παραγωγικά έργα και συστήματα, έχοντας τα υπό την ευθύνη τους στα χρόνια που έρχονται.

Η αναγνώριση της προσφοράς τους πρέπει να είναι σε πολλαπλά επίπεδα: πρωτίστως ηθική, αλλά και με έναν τρόπο που να επιτρέψει να συνεχίσουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο δημόσιο τομέα, χωρίς να υπάρχει μεγάλη διαφορά από τις απολαβές του ιδιωτικού τομέα. Και βέβαια με αξιολόγηση και αναλογία ευθύνης και προσφοράς. Αλλιώς είναι πιθανό να γνωρίσουμε ένα εσωτερικό brain drain από το δημόσιο προς τον ιδιωτικό τομέα, είτε σε μόνιμο επίπεδο είτε μέσω αδειών άνευ αποδοχών.

Και αυτό θα επιτύχουμε τα προσεχή χρόνια: με αξιολόγηση, εκπαίδευση, ενδυνάμωση και καλύτερες αμοιβές των δημοσίων υπαλλήλων, ψηφιοποίηση έως το 2027 όλων των υπηρεσιών που παρέχονται στους πολίτες και γρήγορο ίντερνετ σε κάθε γωνιά της χώρας μας.

*Ο Καθηγητής Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος είναι Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και πρώην Πρύτανης στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.