Αθανάσιος Τσαυτάρης

Για την επιβίωσή τους σ’ αυτές τις δύσκολες περιόδους οι οργανισμοί στρέφονται στον εαυτό τους. Προσπαθούν να επιβιώσουν καταναλώνοντας όσα έχουν αποθηκεύσει προνοώντας για τέτοιες δύσκολες μέρες στο σώμα τους (συνήθως λίπος σε συγκεκριμένα μέρη). Στο τέλος των παρατεταμένων λιμών, τρώνε ακόμη και μέρη του σώματος (αυτοφαγία): κύτταρα του αίματός τους, μυς, συκώτι, πάγκρεας, δέρμα, κόκκαλα κ.ά. Ετσι, αδύνατοι, σκελετωμένοι, μικρόσωμοι και ελαχιστοποιώντας τις απαιτήσεις τους οι οργανισμοί επιβιώνουν.

Οι συνέπειες ατροφίας και αυτοφαγίας αντιστρέφονταν βέβαια όταν η τροφή αφθονούσε και πάλι. Back to normal. Η επανάκαμψη του οργανισμού, πέραν των άλλων, απαιτούσε τη λειτουργία των λεγόμενων βλαστικών κυττάρων, των οποίων ο ρόλος είναι, διαιρούμενα, να αναπληρώνουν εκλιπόντα κύτταρα, ιστούς και όργανα που χάθηκαν, επαναφέροντας το σώμα στα φυσιολογικά μεγέθη. Η δημιουργία βέβαια νέων κυττάρων στη θέση των «φθαρμένων» που χάθηκαν οδηγεί και στην αναγέννηση του οργανισμού και στην επιδιόρθωση παλιών προβλημάτων υγείας, όπως ο διαβήτης. Συμβάλλοντας έτσι και στην επιμήκυνση του προσδόκιμου μιας υγιούς ζωής χάρη στα ανανεωμένα μέρη. Ουδέν κακόν, αμιγές καλού δηλαδή!

Αυτά τα καλά της περιορισμένης τροφής επιχειρούν να μιμηθούν όσοι ηθελημένα, μέσω διαφόρων μορφών δίαιτας, στοχεύουν στην απώλεια βάρους. Από τους ίδιους ακριβώς μηχανισμούς, λοιπόν, πηγάζουν και οι ευεργετικές επιδράσεις πολλών μορφών νηστείας. Οπως υποδηλώνει ετυμολογικά η λέξη (στερητικό νη + εσθίω=τρώω) η νηστεία είναι στέρηση τροφής. Από τις πιο ακραίες μορφές της (π.χ., μία μέρα την εβδομάδα μόνο νερό, κάτι που χρειάζεται προσοχή και παρακολούθηση γιατί μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστες επιπλοκές) ως τις ηπιότερες, ορισμένης διάρκειας, περιοδικά επαναλαμβανόμενες (εβδομαδιαίως, μηνιαίως ή ετησίως). Οπως συμβαίνει άλλωστε με τις διάφορες μορφές ορθόδοξης διατροφής: αποχή από κρέας ή λάδι Τετάρτη και/ή Παρασκευή. Μακροήμερη αποχή πριν από το Πάσχα, της Παναγίας, Χριστούγεννα κ.ά.

Την τελευταία διετία, ιδιαίτερα σημαντικά επιστημονικά ευρήματα από κορυφαία ερευνητικά κέντρα, όπως Σχολή Γεροντολογίας Καλιφόρνια, Ιατρικό Κέντρο Μιλάνου κ.ά., επιβεβαίωσαν τα παραπάνω ευεργετήματα των περιοδικά επαναλαμβανόμενων νηστειών για την υγεία. Αποδεικνύοντας επιστημονικά ότι και σήμερα σε μας οι μηχανισμοί πείνας-λιμού που οδηγούν στην κατανάλωση αποθηκευμένων συστατικών ή στην αυτοφαγία λειτουργούν παρά τη μόνιμη επάρκεια πλέον τροφών και τα ανοιχτά σούπερ μάρκετ επί 24ώρου βάσεως, του ανεπτυγμένου τουλάχιστον κόσμου, με τα φορτωμένα ντουλάπια της κουζίνας, που οδηγούν σε σπατάλη τουλάχιστον 10% των τροφίμων του!

Οπως έχω γράψει στο παρελθόν, πληρώνουμε ακριβά τον μεγάλο μας εγκέφαλο που νοιάζεται για την εξασφάλιση τροφής και καταναλώνει μεγάλες ποσότητες τροφών για τη λειτουργία του. Οταν υπάρχει περίσσεια τροφών, ο εγκέφαλος επιβάλλει στο σώμα να καταναλώνει πολύ περισσότερη απ’ την ημερήσια ανάγκη, αποθηκεύοντας το περίσσευμα ως λίπος για τις δύσκολες μέρες πείνας ή λιμού. Μόνο που σήμερα οι τέτοιες δύσκολες μέρες δεν έρχονται ποτέ για να κάψουμε τα αποθηκευμένα λίπη! Ετσι γίναμε παχύσαρκοι.

Η αναγεννητική δράση του μηχανισμού στέρησης τροφής που, όπως ανέφερα, οδηγεί στην επιδιόρθωση προβλημάτων υγείας, στην ποιοτική επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής μας, την αντιμετώπιση των γεροντικών προβλημάτων κ.ά. δεν συμβαίνει. Οι επιστήμονες, μιμούμενοι τη νηστεία, με μια συγκεκριμένη διατροφή (βασικά περισσότερο φυτοφαγική) που διασφαλίζει τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία, λιπαρά, ορμόνες, ενέργεια κ.ά. (για την αποφυγή μόνιμων βλαβών στο σώμα) κατάφεραν να επιβεβαιώσουν τις ευεργετικές επιδράσεις τής περιοδικά επαναλαμβανόμενης, ορισμένης διάρκειας νηστείας στην προστασία της υγείας. Αποδεικνύοντας έτσι την πραγματική δυνατότητα μιας ποιοτικής μακροημέρευσης που είναι το μεγάλο ζητούμενο στις μέρες μας, με τη ραγδαία αύξηση του ποσοστού ηλικιωμένων.

«Παρκαρισμένων» συχνά κάτω από τον αναπνευστήρα ή στα κρεβάτια των οίκων ευγηρίας που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια στα αστικά προάστια! Τα επιστημονικά πορίσματα βοήθησαν και στη λεπτομερειακή κατανόηση των γενετικών, μοριακών, βιοχημικών και φυσιολογικών μηχανισμών που ρυθμίζουν αυτά τα -τόσο σημαντικά- βιολογικά φαινόμενα αδυνατίσματος, αυτοφαγίας, αναγέννησης κ.ά. Κατανόηση που διευρύνει ίσως τις δυνατότητες θεραπευτικών επεμβάσεων. Κυρίως όμως μπορεί να οδηγήσει στην πρόληψη της εκδήλωσης προβλημάτων υγείας αντί της εκ των υστέρων θεραπείας, όπως γίνεται σήμερα. Κάλλιο το προλαμβάνειν απ’ ό,τι το θεραπεύειν λοιπόν. Μία Παρασκευή έχει κάθε βδομάδα και είμαστε παραμονές Χριστουγέννων! Και μη ξεχνάτε ότι μπορεί στη Δύση να αγωνιζόμαστε ενάντια στην παχυσαρκία, πολλοί όμως στον υπόλοιπο κόσμο αγωνίζονται για την εξασφάλιση στοιχειώδους τροφής. Καλά Χριστούγεννα.