Αντώνης Ν. Βγόντζας

Με ερώτηση που κατέθεσαν στη Βουλή, την περασμένη Δευτέρα, έθεσαν ξανά το θέμα του ανεκπλήρωτου τάματος του Εθνους για την ανέγερση Ιερού Ναού του Σωτήρος Χριστού στην Αθήνα. Η ερώτησή τους απευθύνεται στον πρωθυπουργό, στην υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού και στον υπουργό Παιδείας, Ερευνας και Θρησκευμάτων, ομότιμο καθηγητή Κωνσταντίνο Γαβρόγλου.

Αυτό προκάλεσε ένα αληθινό και απερίγραπτο πανηγύρι στο Διαδίκτυο. Με όλων των ειδών τα σχόλια. Κάπως πήγαινε να δέσει και με την ιστορία της απόρριψης του αιτήματος της γνωστής πολυεθνικής εταιρείας Gucci να χρησιμοποιηθούν η Ακρόπολη και ο Παρθενώνας ως «ντεκόρ» για να διαφημιστούν οι τσάντες και τα παπούτσια της!

Δυστυχώς για τους φιλοθεάμονες και τους σχολιαστές όλων των καφωδείων της ελληνικής επικράτειας και ευτυχώς για τους συμπατριώτες μας που επιμένουν στη σώφρονα διαχείριση των πραγμάτων και στις μεγάλες αξίες της Ελλάδας, δυστυχώς και ευτυχώς λοιπόν, η ερώτηση αποσύρθηκε. Προφανώς με εντολή εκείνων που σέβονται ειλικρινώς την προσφορά της Ελληνικής Εκκλησίας στους αγώνες του Εθνους και παράλληλα, αναντικατάστατα και με ιστορική διορατικότητα υπερασπίζονται τους δημοκρατικούς θεσμούς και τις δημοκρατικές αξίες. 

Ας ξεκινήσουμε με τις ιστορικές αλήθειες. 
Ο καλόπιστος αναγνώστης της Νεοελληνικής Ιστορίας πρέπει να έχει πειστεί ότι η Ελληνική Εκκλησία έχει παίξει θετικό ρόλο. Και στα χρόνια της σκλαβιάς που κράτησε τέσσερις αιώνες. Και στα χρόνια που οδήγησαν από το πρώτο, φτωχό και στενάχωρο νεοελληνικό κράτος έως το Λιανοκλάδι, μέχρι την εθνική ολοκλήρωση στα όρια του ζωντανού σημερινού Ελληνισμού. 
Οχι ότι δεν υπήρξαν μαύρες σελίδες. Που δεν είναι ασήμαντες. Πώς να ξεχάσει κανείς τον «λιθοβολισμό» και το «ανάθεμα» σε βάρος του Ελευθερίου Βενιζέλου με πρωταγωνίστρια σύσσωμη την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας. Στις 12 Δεκεμβρίου 1916.
Πράγματι, με το Η’ Ψήφισμα της Δ’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων στο Αργος την 31η Ιουλίου 1929 αναλήφθηκε η υπόσχεση για την ανέγερση καθεδρικού Ναού στο όνομα του Σωτήρος. Δεν επέλεξαν όμως τον τόπο ανέγερσής του. Δεν είχαν χρήματα. Δεν είχαν καταλήξει στην επιλογή της πρωτεύουσας του νέου κράτους. Και από τότε ακολούθησε μια σειρά από ατελέσφορες προσπάθειες. Κατά κανόνα, με ένοχο σκεπτικό και σκοπό. 

Με χαρακτηριστικά δόλια και κακοήθη, την επιχείρηση καπηλείας από τη χούντα των Συνταγματαρχών της 21ης Απριλίου 1967. Στις 14 Δεκεμβρίου 1968, ο μεγαλομανής δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος εξήγγειλε την ανέγερση ενός μνημειώδους Ναού του Σωτήρος στα Τουρκοβούνια. Επρεπε να εκπληρωθεί η υπόσχεση της Δ' Εθνοσυνέλευσης για τον ναό για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Αλλωστε η χουντική προπαγάνδα ήθελε να πείσει τον ελληνικό λαό ότι η «επανάστασις» της 21ης Απριλίου 1967 δεν ήταν παρά η άμεση συνέχεια και ολοκλήρωση του 1821.

Οι όποιοι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί απέτυχαν. Η συμμετοχή ήταν περιορισμένη. Και η κακογουστιά κυρίαρχη. Στα ερείπια της μεγαλοστομίας γεννήθηκε άλλο ένα σκάνδαλο της δικτατορίας. Ενα τεράστιο ποσό από τον κρατικό προϋπολογισμό και από εύπιστους χριστιανούς που δωρήθηκε για την εκπλήρωση του «τάματος» χάθηκε σκανδαλωδώς. Χωρίς καν να μας κληροδοτήσουν ούτε μια αξιοπρεπή αρχιτεκτονική ή άλλη μελέτη. 

Και τώρα έρχεται η ώρα της στοχαστικής σιωπής. Ποια είναι η αξία των μνημείων; Αλλη εκείνη των μνημείων που παραλαμβάνουμε από τις προηγούμενες γενιές. Και άλλη εκείνη των μνημείων που σχεδιάζουμε ως δική μας κληρονομιά στις επόμενες γενιές. Πρέπει, όμως, και στα δύο να εκπληρώνονται δύο βασικά κριτήρια. Το πρώτο, η διαχρονική τους αισθητική αξία. Και το δεύτερο, το ιστορικό και συμβολικό βάρος που έχουν αποκτήσει ή επιδιώκουν να αποκτήσουν διαχρονικά. 

Η Ακρόπολη και ειδικότερα ο Παρθενώνας διακρίνονται για τις αισθητικές και καλλιτεχνικές αρετές τους. Φέρουν, όμως, και το βάρος μιας ιστορικής κληρονομιάς της κλασικής Αθήνας για τους αγώνες των προγόνων μας για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Αλλωστε, αντίγραφα των κορυφαίων αυτών μνημείων έχουν επιχειρήσει πολλοί να εγκαταστήσουν και σε άλλους τόπους. Η ανευλάβειά τους έχει τιμωρηθεί. 

Ούτε οι χριστιανοί της Ελλάδας, ούτε και οι Ελληνες πολίτες χρειάζονται αυτές τις φοβερές ώρες της ολοκληρωτικής κρίσης, να ψάξουν αλλού για τη σωτηρία της χώρας μας. Η σχετική ευθύνη βρίσκεται στα χέρια μας!