Άννυ Ποδηματά

Εάν οι δικαστές της Καρλσρούης πειστούν από τις «εξηγήσεις» της ΕΚΤ, έχει καλώς. Εάν όχι, η γερμανική κεντρική τράπεζα, δηλαδή ο μεγαλύτερος μέτοχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δεν θα επιτρέπεται να μετέχει πλέον στο πρόγραμμα ακυρώνοντάς το στην πράξη και στέλνοντας (ξανά) στα ύψη τα spreads των κρατικών ομολόγων των χωρών του Νότου. Κι όλα αυτά, συμπτωματικά (;) μεσούσης της κρίσης του κορωνοϊού, ανεξαρτήτως της διευκρινιστικής δήλωσης του προέδρου του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου ότι η απόφαση δεν αφορά το παρόν πρόγραμμα ποσοτικής διευκόλυνσης λόγω της πανδημίας, ύψους 750 δισ. ευρώ.
Οι οικονομικές επιπτώσεις της απόφασης του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου είναι μείζον θέμα, αλλά όχι το πιο σοβαρό.

Η απόφαση είναι κόλαφος για την ευρωπαϊκή έννομη τάξη και συνολικά για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα όχι τόσο επειδή ναρκοθετεί το ζωτικής σημασίας για την Ευρωζώνη πρόγραμμα της ΕΚΤ, αλλά κυρίως γιατί πετάει στον κάλαθο των αχρήστων τη σχετική γνωμοδότηση του δικαστηρίου της Ε.Ε. αμφισβητώντας ευθέως τη θεμελιώδη αρχή της υπεροχής του ενωσιακού Δικαίου έναντι του Δικαίου των κρατών-μελών!
Και εδώ είναι που ανοίγει το κουτί της Πανδώρας!

Γιατί ακόμα κι αν στην εκπνοή της περίφημης τρίμηνης «διορίας» το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο ικανοποιηθεί από τις «εξηγήσεις» και τις αποδείξεις αναλογικότητας του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, το στίγμα της αμφισβήτησης της ευρωπαϊκής έννομης τάξης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ως ύπατου ερμηνευτή του ενωσιακού Δικαίου παραμένει ανεξίτηλο. Αλλά και άκρως μεταδοτικό.

Γιατί μπορεί οι Γερμανοί δικαστές να θεωρούν εαυτούς «κριτές uber alles», αλλά την ίδια ακριβώς θεώρηση νομιμοποιούνται να έχουν μεθαύριο και οι Πολωνοί, οι Ούγγροι, οι Τσέχοι και όλοι οι συνταγματικοί δικαστές των κρατών-μελών.

Πού το πάει, λοιπόν, τελικά η Γερμανία;

Αμφισβητεί την κρίση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την ανεξαρτησία της οποίας η ίδια έδωσε ομηρικές μάχες το 1993, όταν διεξάγονταν οι διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, καθιστώντας σαφές ότι «χωρίς πλήρως ανεξάρτητη ΕΚΤ δεν υπάρχει συμφωνία για τη δημιουργία της ζώνης του ευρώ». Η ανεξαρτησία όμως προφανώς μπαίνει σε δεύτερη μοίρα όταν οι αποφάσεις δεν είναι της αρεσκείας των Γερμανών!

Αμφισβητεί επίσης την υπεροχή της δικαιοδοσίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου όταν οι αποφάσεις και οι γνωμοδοτήσεις του δεν είναι συμβατές με τις δικές της θέσεις. Και βεβαίως, αμφισβητεί και τον θεμέλιο λίθο της ενιαίας αγοράς και των κανόνων ανταγωνισμού που τη διέπουν, ενισχύοντας τις γερμανικές επιχειρήσεις με το ιλιγγιώδες ποσό του 1 τρισ. ευρώ ώστε να είναι σε θέση όχι απλώς να καλύψουν τις οικονομικές ζημίες της πανδημίας, αλλά και να μπορούν να εξαγοράσουν άλλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που εδρεύουν σε χώρες των οποίων το κρατικό πορτοφόλι δεν είναι τόσο χοντρό. Ταυτόχρονα, αυστηροποιούν τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς που αφορούν επενδύσεις και εξαγορές τρίτων (χωρών) προστατεύοντας τις επιχειρήσεις τους.
Ωστόσο, το 2020 δεν είναι 2010.

Οταν ξέσπασε η κρίση του ευρώ, με το ευρωπαϊκό σύστημα απροετοίμαστο πολιτικά και ελλειμματικό θεσμικά, οι επιλογές διάσωσης των «προβληματικών χωρών» έκαναν αρκετούς να σκεφτούν ότι «χτίζεται μια γερμανική Ευρώπη».

Σήμερα, η Ευρώπη καλείται να αντιμετωπίσει τις δραματικές οικονομικές επιπτώσεις μιας ακραιφνώς συστημικής απειλής, και αυτό δεν αφήνει κανένα περιθώριο στον γερμανικό αυτοαναφορικό οικονομικό εθνικισμό να αναδειχθεί και πάλι σε κυρίαρχο δόγμα. Εάν αυτό δεν γίνει εγκαίρως αντιληπτό από το γερμανικό πολιτικο-οικονομικό κατεστημένο, το ευρωπαϊκό σχέδιο θα υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά, αλλά ανεπανόρθωτη ζημιά θα υποστούν και τα γερμανικά πολιτικά, νομικά και οικονομικά συμφέροντα στην Ευρώπη.


*Πρώην αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, δημοσιογράφος