Αμαλία Νεγρεπόντη

Γι’ αυτό και παρότι μεγαλώνοντας αντιλήφθηκα ότι η ηρακλείτεια ρευστότητα του σύμπαντος είναι η μόνη σταθερά, ο αριστερός τρόπος σκέψης παρέμεινε στο μυαλό μου ένα ιδεώδες προς το οποίο πάντα, όσο χαμηλά ή υψηλά κι αν βρεθεί, κοιτάει ο άνθρωπος που θέλει να είναι όσο πιο ανθρώπινος γίνεται.

Τις τελευταίες δεκαετίες οι εξελίξεις, σε εγχώριο και παγκόσμιο επίπεδο, μοιάζουν να κατέστησαν και αυτό το ιδεώδες κάτι περιττό ή, στην καλύτερη περίπτωση, μια όμορφη ουτοπία, ορισμένα στοιχεία της οποίας θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε σε εποχές οικονομικής ευμάρειας και γεωπολιτικής ευτυχίας - πάντως όχι τώρα. Παρουσίασαν δε ως υποκριτές και κολλημένους αναχρονιστές όσους επέμεναν να συστήνονται ως αριστεροί - πάρτε για παράδειγμα τους «σοσιαλιστές» Μπλερ, Σρέντερ - Φίσερ, Ολάντ, και φυσικά το ΠΑΣΟΚ στις εποχές της παντοδυναμίας του. Κάπως έτσι η «Αριστερά» κατέληξε ένα οικοπεδάκι χωρισμένο ανάμεσα σε νοσταλγούς του Στάλιν και ορισμένους τύπους που με πάθος απαιτούσαν τον πιο απόλυτο κρατισμό όταν επρόκειτο για παροχές κρατικές ή/και ευρωπαϊκές, και με το ίδιο πάθος συνοδευόμενο από τρόπους ακραίους (από παράνομες απεργίες μέχρι καταλήψεις, καταστροφή δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας, διαδηλώσεις που παρέλυαν τη ζωή όλων των υπολοίπων, ακόμα και τρομοκρατία) μάχονταν για το δικαίωμα να ζουν σε μια αταξική, ευδαιμονιστική, αναρχική κοινωνία με αποχρώσεις του ροζ και μυρωδιά χασίς.

Σήμερα η «Αριστερά» έχει καταντήσει ένα συνονθύλευμα αποτυχημένων άλλων πολιτικών κατευθύνσεων και επαγγελματιών έξαλλων διαμαρτυρόμενων. Είναι αυτοί που τώρα καταγγέλλουν ως «δεξιόστροφη» τη νέα κυβέρνηση και θέτουν ξανά υπό αμφισβήτηση ό,τι πέτυχαν οι θυσίες του μεγάλου συνόλου όλα αυτά τα ματωμένα χρόνια: οι συνδικαλιστές και οι θύλακες σκανδαλωδώς ευνοημένων δημοσίων υπαλλήλων, εκείνοι που τώρα επαναστατούν με το κλείσιμο της ΕΡΤ ενώ προηγουμένως κατήγγελλαν τον κυρίαρχο ρόλο του κράτους στη λειτουργία της και τη χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά ως εφαλτήριο των (οικονομικών και πολιτικών) φιλοδοξιών τους. Οι άνθρωποι αυτοί επίσης, έχω τη βαθιά υποψία, ήταν οι ίδιοι που μάχονται υπέρ του... δικαιώματος όσων δεν έχουν / δεν θέλουν να μην πληρώνουν το μέρος του λογαριασμού της ΔΕΗ που αντιστοιχεί στην εισφορά για την ΕΡΤ, καθώς και υπέρ του δικαιώματος να χρησιμοποιεί κανείς δημόσιες συγκοινωνίες χωρίς να πληρώνει εισιτήριο. Είναι οι ίδιοι που στοχοποιούν καθέναν που δεν κλαίγεται ή δεν εκφράζει την οργή του για την οικονομική κατάσταση δημοσίως ως συνένοχο (με τους λοιπούς κακούς υποθέτω).

Αυτοί οι άνθρωποι εχθρεύονται την ίδια τη χώρα που τους εξέθρεψε και τρέφει, και μιλάνε υποτιμητικά εναντίον της σιωπηρής κοινωνικής πλειοψηφίας χάρη στην οποία ακόμα έχουν δουλειά και ζωή. Είναι υπέρμαχοι του... ιδεώδους «τα δικά μου δικά μου, και τα δικά σου δικά μου, βρε αδελφέ, μια οικογένεια είμαστε»! Κάποιοι, λίγοι εξ αυτών, είναι απλώς ακόμα... στην κοσμάρα τους, ελπίζοντας ως άλλη Σκάρλετ πως «εάν η πραγματικότητα είναι αυτή, εγώ δεν τη θέλω, προτιμώ τα όνειρα και τις αυταπάτες». Και μεταξύ μας, μακάρι να μπορούσαν τα πράγματα να λύνονταν έτσι. Περπατάω αργά το απόγευμα στη λεωφόρο Αμστερνταμ της Νέας Υόρκης. Από το κέντρο της πόλης μέχρι το «βαθύ» Χάρλεμ μια μεγάλη ευθεία συνδέει τους φτωχούς με τη μεσαία τάξη, τους βαθύπλουτους, ξανά τη μεσαία τάξη, και μετά τους απόκληρους αυτής της κοινωνίας.

Πια δεν χρειάζεται να ελέγχεις τα νούμερα των οδών και των λεωφόρων για να ξέρεις πού βρίσκεσαι. Σε ένα συγκεκριμένο νούμερο, σαν μαχαίρι ο κόσμος, τα υπαίθρια μαγαζάκια και τα κτίρια αλλάζουν. Τα κτίρια της Πρόνοιας και οι εκκλησίες αυξάνονται. Λίγο πιο κάτω αρχίζει η ήρεμη απελπισία. Λευκοί όλοι - ηλικιωμένοι, έγκυες που δεν μοιάζουν μεγαλύτερες από 12, ρακένδυτοι, φωνασκούντες... είναι αυτοί που βίαια ονομάζονται «white trash». Δύο δρόμους πιο κάτω όλες οι πινακίδες είναι στα ισπανικά. Αγγλικά δεν βλέπεις πουθενά. Οι εκκλησίες κλιμακώνονται, κάθε μαγαζάκι νοσταλγεί κάποια χαμένη λατινοαμερικάνικη πατρίδα, ανήλικα πιτσιρίκια κυκλοφορούν σε ομάδες που σου θυμίζουν ό,τι έχεις ακούσει για τις διαβόητες συμμορίες αυτής της περιοχής της πόλης. Η τραγική ειρωνεία υπογραμμίζεται από την ξαφνική εμφάνιση παραντυμένων κυριών -μαμάδων και γιαγιάδων ως επί το πλείστον- που ξεπροβάλλουν από τις εκκλησίες και σπρώχνουν μέσα τους τρομακτικούς γόνους τους. Τέσσερις δρόμους πιο κάτω είσαι ο μόνος λευκός. Ούτε ισπανόφωνους έχει εδώ, ούτε Ασιάτες. Το πάχος ξεχειλίζει από παντού, το ίδιο και η δυστυχία. Ολα είναι βρόμικα, πολλοί μαστουρωμένοι και αλκοολικοί σκοντάφτουν πέρα δώθε, πολλοί είναι ακρωτηριασμένοι. Αυτή είναι η περιοχή όπου η συνηθισμένη αιτία θανάτου είναι η ανθρωποκτονία. Είναι ταυτόχρονα η πιο υψηλή -υψομετρικά- περιοχή της πόλης. Από εδώ, χιλιάδες φωτάκια λαμπυρίζουν, ουρανοξύστες ορθώνονται σαν φευγαλέα υπόμνηση όσων οι άνθρωποι που ζουν εδώ ποτέ δεν θα έχουν.

Αυτό είναι το ένα πρόσωπο του καπιταλισμού. Το άλλο, το ωραίο, είναι τα άπειρα αγαθά και οι υπηρεσίες που προσφέρει το χρήμα, κάτι που συγκινεί κάθε ψυχή: από υλικά αγαθά έως σχεδόν δωρεάν πρόσβαση στο πιο γρήγορο Ιντερνετ, σε τεχνολογικές διευκολύνσεις και επιστημονικά επιτεύγματα που αλλάζουν επί τα βελτίω την ανθρώπινη εμπειρία, το νόημα της ζωής. Μπορείς να μεγαλουργήσεις σε αυτή την πόλη - να φτάσεις σε ύψη πέρα από τον ουρανό, να γνωρίσεις από την παιδική ηλικία πράγματα και τρόπους ζωής που θα σου δώσουν τη δυνατότητα, εάν το επιθυμείς κι εσύ βέβαια και προέρχεσαι από τάξη που να στα προσφέρει αυτά, να εξελιχθείς σε μια άλλη διάσταση, βαθύτερη και ανώτερη, της ανθρώπινης ζωής. Και μπορείς εδώ να καταστραφείς, να χαθείς, να γίνεις αντικείμενο μιας εκμετάλλευσης τόσο «φυσικής» που η λέξη στυγνότητα μοιάζει ανεπαρκής. Ολα αυτά εξαρτώνται από το πού βρίσκεσαι. Που στο «food chain» (τροφική αλυσίδα) έτσι θεωρούμαστε όλοι: αναλώσιμο κρέας μιας μεγάλης παραγωγικής και καταναλωτικής μηχανής που θεσμικά ελέγχεται από το κράτος ώστε να τηρείται η στοιχειωδώς εύρυθμη λειτουργία της και η μακροημέρευσή της. Σε συντρίβει το να νιώθεις «κρέας», κι όμως αντικειμενικά γίνεσαι όταν δεν έχεις χρήματα και η χώρα σου παραπαίει. Αυτή είναι η δική μας τραγωδία, στην οποία κλείνει τα μάτια της η Αριστερά, χοροπηδώντας, φωνασκώντας και οδηγώντας όλους μας στο Ζάλογγο.