Παναγιώτης Αρκουμανέας: «Νοσηλεύτηκα» με COVID-19 από τον Τσιόδρα στο «Αττικόν»

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν γνωρίζεις και είναι σαν να τους ξέρεις χρόνια. Δεν έχει σημασία αν είναι μεγάλοι ή μικροί, όμορφοι ή άσχημοι, λεφτάδες ή μικροαστοί, αριστεροί ή δεξιοί, είναι που μικραίνοντας τα αδιέξοδα μπορούν και μεγαλώνουν τον δρόμο της ανθρωπιάς...

Σ’ έναν δρόμο συνάντησα για πρώτη φορά τον Παναγιώτη Αρκουμανέα. Στην οδό Αγράφων στο Μαρούσι, εκεί όπου μέσα σε πλαϊνά κτίρια κλείνεται το μεγαλύτερο τμήμα της καθημερινότητάς μας: η δουλειά. Τότε βιαζόμουν -, πάντα βιάζομαι- εκείνη τη δεδομένη στιγμή για μια θέση πάρκινγκ. Απαυδισμένη από το «κάνε έναν κύκλο ακόμη και θα βρεις να παρκάρεις», το μάτι μου έπεσε σε μια θέση αρκετή για να στριμώξει το μικροσκοπικό μου αυτοκίνητο μαζί με τα ελάχιστα αποθέματα υπομονής που μου είχαν απομείνει. Υπήρχε μόνο ένα εμπόδιο: ένα βαρύ μεταλλικό αντικείμενο πεταμένο ακριβώς στη μέση της πολυπόθητης θέσης. Δεν ξέρω την έκφρασή μου, την απόγνωση που διέκρινε στο πρόσωπό μου ένας άνδρας που μόλις έβγαινε από ένα Smart: «Αφήστε αναμμένα τα αλάρμ και μην αγχώνεστε», μου είπε, «δεν είναι τίποτα να το πάμε στην άκρη». Εκείνη τη στιγμή δεν είχα γνωρίσει έναν ακόμη άνθρωπο, αλλά τον κύριο Παναγιώτη Αρκουμανέα.


Το υπό κατάρρευση ΚΕΕΛΠΝΟ που έγινε ΕΟΔΥ

Πέρασαν ημέρες μέχρι να ανακαλύψω τυχαία την ταυτότητά του, όταν άκουσα κάποιον φύλακα να τον αποκαλεί «πρόεδρο». «Τι πρόεδρος;», τον ρώτησα. «Του ΕΟΔΥ», μου απάντησε. «Και κυκλοφορεί με Smart;», μου ξέφυγε αυθόρμητα. «Ναι», είπε και συνέχισε: «Από την ημέρα που πάτησε το πόδι του εδώ, στις αρχές Νοέμβρη, αρνήθηκε τον οδηγό που δικαιούται και εκείνο εκεί το μαύρο τζιπ Chevrolet. Είναι τόσο απλός όσο και εργατικός. Πρώτος έρχεται, τελευταίος φεύγει. Εδωσε κύρος στον Οργανισμό και αξία στη δουλειά μας. Πριν από αυτόν μας αντιμετώπιζαν ως την offshore του Δημοσίου με τις υπόγειες κρύπτες. Δεν θέλεις να ξέρεις πώς ήταν εδώ τα πράγματα πριν τον Αρκουμανέα...».
Θέλω. Και αυτό είναι το πρώτο ερώτημα που του απευθύνω στο γραφείο του, στον τρίτο όροφο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ, πρώην ΚΕΕΛΠΝΟ), μαζί με... το απαρνημένο τζιπ Chevrolet. Γελάει δυνατά: «Δεν ήθελα να με πηγαίνει και να με φέρνει οδηγός. Τι θα πάθω αν οδηγήσω; Γιατί, οι πρόεδροι δεν οδηγούν;». Στον νου μου αντιπαρατίθενται υπαρκτές καρικατούρες με σοφέρ, γελάω κι εγώ δυνατά, πνίγοντας το γέλιο μου στη βεβαιότητα ότι ο κ. Αρκουμανέας είναι ένας ωραίος τύπος, απαλλαγμένος από στερεότυπα που αποπνέουν άρωμα ναφθαλίνης σε πρόσωπα και καταστάσεις.

Κι όμως. Οταν ανέλαβε τη θέση του προέδρου του ΕΟΔΥ ήταν αρκετοί εκείνοι που σχολίασαν ποικιλοτρόπως αυτή την επιλογή. «Ο Αρκουμανέας δεν είναι γιατρός, αλλά μάνατζερ με μεταπτυχιακό εκ Βοστόνης στην Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων. Είναι νέος, ωραίος, σύζυγος της anchorwoman Εύας Αντωνοπούλου και φίλος του Κικίλια»… Και είναι αυτοί που ενοχλούνται όταν κάποιοι κινούν τον μοχλό της κοινωνίας με ταχύτητες χαράσσοντας διαδρομές διαφορετικές από εκείνες της αυτοποιημένης ρεμούλας. «Οταν ήρθα στον ΕΟΔΥ δεν υπήρχε καν ταχύτητα. Ολα ήταν στη νεκρά. Το τηλεφωνικό κέντρο δεν λειτουργούσε, το υλικοτεχνικό υλικό ήταν ανύπαρκτο, το πάρκινγκ πλημμυρισμένο από νερά, τα μισά αυτοκίνητα χαλασμένα και τα υπόλοιπα χωρίς πινακίδες, δεν λειτουργούσαν τα κλιματιστικά και παντού υπήρχαν σόμπες. Στην πρώτη μία ώρα ένα παράθυρο έπεσε πάνω σε κάποιους εργαζομένους, από θαύμα γλίτωσαν! Η μεγαλύτερη διάλυση, ωστόσο, κυριαρχούσε στην ψυχολογία των εργαζομένων καθώς κάθε προσπάθειά τους είχε δυσφημηθεί. Κάποιοι ντρέπονταν να πουν πού δουλεύουν. Ενιωσα ότι χρειάζονταν κάποιον να τους κινητοποιήσει, να τους εμψυχώσει, να τους εμπιστευτεί», αναφέρει ο κ. Αρκουμανέας και συνεχίζει: «Την ίδια στιγμή όλα έμοιαζαν μ’ ένα κουβάρι... Η προάσπιση της δημόσιας υγείας, δηλαδή ο σκοπός του ΕΟΔΥ, είχε μπει σε δεύτερη μοίρα. Είπα ότι θα τα φτιάξω όλα από την αρχή. Οχι με φωνές, εντολές και επιπλήξεις, αλλά με σκληρή δουλειά, στρατηγική, σχέδιο και έμφαση στην ομαδικότητα».

Ο κ. Αρκουμανέας σε μικρό χρονικό διάστημα καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των εργαζομένων. Η πόρτα του είναι πάντα ανοιχτή σε αιτήματα και νέα εγχειρήματα, λύνει όσα προβλήματα μπορεί, το σκηνικό αλλάζει, το προσωπικό ανταποκρίνεται, η δουλειά μπαίνει σε βάσεις, οι βάσεις δημιουργούν σκοπούς και οι σκοποί συνθέτουν έργο. «Πέρα απ’ όλα τα παραπάνω, όταν ανέλαβα πρόεδρος έπρεπε να ασχοληθώ ενεργά και σοβαρά με το φλέγον ζήτημα του Μεταναστευτικού. Υπήρχε ένα πρόγραμμα βάσει του οποίου οφείλαμε να στελεχώσουμε σε υγειονομικό επίπεδο τα κέντρα φιλοξενίας ολόκληρης της χώρας. Προσλάβαμε γύρω στα 1.000 άτομα -γιατρούς, νοσηλευτές, μεταφραστές, διαπολιτισμικούς μεσολαβητές, μαίες και οδηγούς- και κάναμε σαφές ότι σε αυτή την ιστορία τον πρώτο λόγο θα τον έχει το κράτος, και συμπληρωματικά οι ΜΚΟ. Το προηγούμενο σκηνικό, ότι οι ΜΚΟ είναι οι κυβερνήτες του Μεταναστευτικού και εμείς διαδραματίζουμε έναν δεύτερο ρόλο, έπρεπε να το τελειώσω και το τελείωσα, όπως ακριβώς και το παιχνίδι του χρήματος», εξηγεί ο κ. Αρκουμανέας, ο οποίος βρέθηκε από την πρώτη εβδομάδα της θητείας του στη Μόρια, για να ακολουθήσει ένα οδοιπορικό στα περισσότερα κέντρα φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών: «Ειδικά στη Μόρια, η κατάσταση ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Το να ανταποκριθείς σε υγειονομικό επίπεδο στις ανάγκες και στην προστασία 20.000 ανθρώπων είναι από μόνο του μια πρόκληση. Καταφέραμε να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά και εκεί που είπα ότι ο υπό ανέγερση ΕΟΔΥ δεν μπορεί να κληθεί να αντιμετωπίσει κάτι πιο δύσκολο, έπεσε κυριολεκτικά επάνω μας ο κορωνοϊός. Τώρα, είχαμε να ανταποκριθούμε και σε αυτή την πρωτόγνωρη πρόκληση, με συμπαραστάτη μας τον υπουργό Υγείας, Βασίλη Κικίλια».

Από το Μεταναστευτικο στον κορωνοϊο

Οταν ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ συνειδητοποιεί αυτό που έρχεται, ο κόσμος δεν φαντάζεται ακόμη τα όσα θα ακολουθήσουν. Είναι αρχές Γενάρη και όλα κυλούν χωρίς ακανόνιστα σενάρια: «Ο υπουργός κατάλαβε από πολύ νωρίς τη διάσταση αυτής της ιστορίας και σχεδόν από τις αρχές Ιανουαρίου όλα τα θέματα που σχετίζονταν με τον COVID-19 ξεκινούσαν και τελείωναν για εκείνον με τη φράση: “Δεν θα το δούμε… Το βλέπουμε τώρα!”. Στις 10 Ιανουαρίου είχαν γίνει όλες οι απαραίτητες επαφές, ενώ στα μέσα του μήνα αρχίσαμε καθημερινές συσκέψεις με την επιστημονική μας ομάδα και τον σύμβουλο του ΕΟΔΥ, Σωτήρη Τσιόδρα, τον άνθρωπο και επιστήμονα που αγάπησε ολόκληρη η Ελλάδα, αλλά και η παγκόσμια ιατρική κοινότητα. Είχαμε καθημερινή επαφή με το Health Security Committee της Ευρωπαϊκής Ενωσης, παρακολουθούσαμε τις πρώτες αναλύσεις του ECDC, καταλάβαμε γρήγορα ότι με τον νέο κορωνοϊό που έπληξε την Κίνα η κατάσταση θα ζορίσει. Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ηγήθηκε της προσπάθειας, ενώ ο Βασίλης Κικίλιας ήταν από την πρώτη στιγμή δίπλα μας δουλεύοντας ασταμάτητα: όρισε συναντήσεις, έφτιαξε την Επιτροπή, επέλεξε τον Τσιόδρα ως εκπρόσωπο Τύπου του υπουργείου, βγάλαμε εγκυκλίους, πήραμε κόσμο, κάναμε τη μέρα νύχτα και τη νύχτα μέρα, είπαμε ότι θα πρέπει πάση θυσία να είμαστε επιχειρησιακά έτοιμοι, και το καταφέραμε. Στην αρχή, το όλο ζήτημα που άκουγε στο όνομα COVID-19, δηλαδή τα επιστημονικά δεδομένα, η ανάλυση και η ενημέρωση του κόσμου, ήταν δουλειά του ΕΟΔΥ και οφείλαμε να τη φέρουμε εις πέρας όσο το δυνατόν καλύτερα γινόταν.

Ολοι οι εργαζόμενοι του Οργανισμού δούλεψαν πολύ σκληρά και τους οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ γι’ αυτό», τονίζει ο κ. Αρκουμανέας και προσθέτει: «Μέσα σε χρόνο μηδέν φτιάξαμε και οργανώσαμε τα πάντα: εργαστήρια αναφοράς, νέες συνεργασίες, καινούριες συμβάσεις, σωστό συντονισμό, ασκήσεις ετοιμότητας. Σε αυτό τον αγώνα ήμασταν πολλοί». Λίγοι είναι εκείνοι ωστόσο που γνωρίζουν ότι στην πρώτη άσκηση ετοιμότητας που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα ήταν ο ίδιος ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ που μπήκε στη θέση του ασθενούς προκειμένου να διαπιστωθεί ότι όλα λειτουργούν σωστά. Οπως αφηγείται ο ίδιος: «Τηλεφώνησα στο ΕΚΑΒ, τους είπα ότι έχω έρθει από την Κίνα και έχω βήχα. Με πήραν από το σπίτι μου και με πήγαν στο “Αττικόν” όπου με περίμενε ο Τσιόδρας, ο οποίος έκανε μια σοβαρή και πραγματική αναπαράσταση ενός πιθανού περιστατικού. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την αγωνία στα μάτια του και τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετώπισε την εν λόγω άσκηση. Επαναλάμβανε: “Προσοχή! Φύγετε! Βγείτε από τους διαδρόμους! Εχουμε κρούσμα!”. Με ρωτούσε με ποια πρόσωπα είχα έρθει σε επαφή, με εξέτασε και εν συνεχεία με πήγαν με καροτσάκι σε θάλαμο αρνητικής πίεσης. Ο γιατροί, οι νοσηλευτές, όλο το προσωπικό του νοσοκομείου ήταν στη θέση τους. Ημασταν έτοιμοι!».

Από τη στιγμή εκείνη το στοίχημα παιζόταν στην έγκαιρη οργάνωση του συστήματος, στην εξασφάλιση προμηθειών και στη λεπτομερή ενημέρωση του κόσμου. «Αν δεν τα καταφέρναμε και μέσα σε έναν μήνα νοσούσαν ένα εκατομμύριο Ελληνες, το σύστημα δεν θα άντεχε, θα γινόμασταν Ιταλία, που αναγκάστηκε να βάλει ράντζα ακόμη και μέσα σε γήπεδα», επισημαίνει ο κ. Αρκουμανέας και συνεχίζει: «Ακολούθησαν επαναπατρισμοί, θερμομετρήσεις, επαφές με τα αεροδρόμια, τα λιμάνια και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς της χώρας, οδηγίες για το πώς μπορεί να γίνει διαχείριση κρούσματος σε σχολεία, νοσοκομεία, υπουργεία και δημόσιους οργανισμούς. Και από εκεί περάσαμε στην αγωνία για το πρώτο κρούσμα, στην επόμενη δύσκολη φάση».

Tο ελληνικό θαύμα

26 Φεβρουαρίου 2020. Ο κ. Σωτήρης Τσιόδρας ενημερώνει τηλεφωνικά τον κ. Αρκουμανέα για το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού στην Ελλάδα στο πρόσωπο μιας 38χρονης γυναίκας από τη Θεσσαλονίκη. Ο κ. Αρκουμανέας χτυπάει συναγερμό στον ΕΟΔΥ, όπου ξεκινάει ένας δεύτερος αγώνας εναντίον της πανδημίας: «Ξεκινήσαμε τις ιχνηλατήσεις, ψάχναμε κόσμο, απομονώναμε πιθανά κρούσματα και κόβαμε τις αλυσίδες μετάδοσης εξασφαλίζοντας στο σύστημα υγείας τον απαραίτητο χρόνο προετοιμασίας. Κάθε σπάσιμο αλυσίδας ήταν για εμάς μια μικρή νίκη». Και συνεχίζει: «Πληροφόρηση, πίεση, φόβος, άγχος, συγκερασμός απόψεων, όλα μια απίστευτη πρόκληση. Αποφασίσαμε να ματαιώσουμε τις καρναβαλικές εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα, κάποιοι φώναζαν, δεν ακούγαμε τίποτα. Αν είχε γίνει το Καρναβάλι της Πάτρας, σήμερα θα κλαίγαμε. Σχεδόν ταυτόχρονα ματαιώθηκαν τα πάντα, η επιβολή ενός γενικότερου lockdown ήταν κάτι παραπάνω από επιβεβλημένη. Ο κόσμος τηλεφωνούσε ασταμάτητα. Φτάσαμε να έχουμε 30.000 κλήσεις την ημέρα. Διαχειριστήκαμε απίστευτα νούμερα, και αυτό με βάση ένα τηλεφωνικό κέντρο που όταν ήρθα δεν μπορούσε να κάνει ούτε προώθηση κλήσεων. Ταυτόχρονα, οι γιατροί μας τηλεφωνούσαν μέρα νύχτα σε πρόσωπα που θεωρούνταν ύποπτα κρούσματα προκειμένου να σπάσουμε κι άλλες αλυσίδες μετάδοσης. Μέσα στην τρέλα αναβαθμίσαμε μέσα σε μία ημέρα και το site που ξαφνικά έπεσε. Γράφαμε, κόβαμε, ράβαμε, όλοι βοηθούσαν παντού, γίναμε μια γροθιά τόσο δυνατή που ώρες-ώρες τρομάζαμε κι εμείς οι ίδιοι. Με τους ανθρώπους του Οργανισμού ήμουν πάντα μαζί, σε όλα δίπλα τους. Οπου έχει υπάρξει κορωνοϊός έχω πάει: Κρανίδι, Μόρια, Μαλακάσα, Ριτσώνα, Γηροκομείο. Δεν μπορείς να λες στους άλλους “πήγαινε να πολεμήσεις” και εσύ να οχυρώνεσαι πίσω από ένα γραφείο. Στο Κέντρο Φιλοξενίας της Ριτσώνας, οι Αφρικανοί φώναζαν “Africa no coronavirus”. Εξεγέρθηκαν, μας προπηλάκισαν, μας έφτυσαν, μας πέταξαν έξω...

Οφειλα όμως να παραμείνω εκεί και να διαπραγματευτώ με τον αρχηγό τους για το καλό όλων μας. Σιγά-σιγά ενώθηκε μαζί μας όλος ο κόσμος. Από την πιο μικρή έως την πιο μεγάλη εταιρεία, όλοι ήθελαν να προσφέρουν κάτι στον ΕΟΔΥ: χρήματα, αυτοκίνητα, κομπιούτερ, πίτσες, καφέδες, συμπαράσταση. Μια ολόκληρη χώρα συστρατεύτηκε στην προσπάθειά μας, και αυτό, αν μη τι άλλο, είναι συγκινητικό. Οχι. Δεν μας έβρισε ποτέ κανείς, με εξαίρεση κάποιους εμπαθείς που προσπάθησαν να διαστρεβλώσουν την αλήθεια υποστηρίζοντας ότι κρατούσαμε τον κόσμο σπίτι αγνοώντας ότι οι αποφάσεις μας αυτές στηρίχτηκαν κατά κύριο λόγο σε διεθνή πρωτόκολλα. Αν στέλναμε για εξετάσεις σε νοσοκομείο τον οποιονδήποτε είχε απλώς δέκατα, αυτή τη στιγμή δεν θα ήμασταν εδώ για να μιλάμε... Αντιθέτως, σήμερα όχι μόνο είμαστε εδώ, αλλά και καθημερινά λαμβάνουμε συγχαρητήρια από ολόκληρο τον κόσμο. Ποιος; Η Ελλάδα, που από μια χώρα που είχε λοιδορηθεί τόσο κατά τα προηγούμενα χρόνια της οικονομικής κρίσης, μετατράπηκε σε χώρα-πρότυπο. Δείτε πόσες χώρες έχασαν το παιχνίδι, και ύστερα υποκλιθείτε στην ανταπόκριση των Ελλήνων! Αυτό έχω να πω…». Κλείνω την εγγραφή ρωτώντας τον τι είναι εκείνο που θα ήθελε σήμερα περισσότερο απ’ όλα στη ζωή του. «Να καθίσω μισή ώρα με τη γυναίκα μου χωρίς να χτυπήσει το τηλέφωνό μου», απαντά. Τον καταλαβαίνω. Μέσα στη μία ώρα που ήμασταν μαζί μέτρησα δεκάδες κλήσεις. Απάντησε σε όλες...

Ειδήσεις σήμερα:

Γεννηματά για Κρεμαστινό: Χάσαμε σήμερα έναν σπουδαίο άνθρωπο

Δημοσκόπηση: Στο 20,5% η διαφορά ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ

Μητσοτάκης για Κρεμαστινό: «Στη μακρά διαδρομή του άφησε ξεχωριστό αποτύπωμα αξιοπρέπειας»