Πώς οι Τούρκοι χρησιμοποιούν την ελληνική -και όχι μόνο- κληρονομιά για την τέχνη;

Μαθήματα πολιτισμού παραδίδουν οι γείτονες, Τούρκοι. Στην Κωσταντινούπολη, στην πόλη των αντιθέσεων στην οποία βρίσκονται έντονα τα σημάδια του ελληνικού πολιτισμού, εγκαινιάζεται – το Σάββατο 5 Σεπτεμβρίου- η 14η Μπιενάλε Τέχνης.


Η φετινή διοργάνωση -που γίνεται δύο εβδομάδες νωρίτερα- απλώνεται σε όλη την πόλη, αλλά και τα Πριγκηπονήσια.

Σε τριάντα και πλέον σημεία της Κωνσταντινούπολης, επέλεξε να παρουσιάσει τα έργα, η Caroline Christof-Bakargiev, η φετινή επιμελήτρια της Μπιενάλε, γνωστή ως η τελευταία «επιμελήτρια-δικτάτωρ». Ο κύριος χώρος όμως, ήταν το μουσείο σύγχρονης τέχης της Πόλης, το Istanbul Modern, όπου η Bakargiev παρουσίασε μια μεγάλη έκθεση. Σε αυτή συναντήσαμε αρκετά «πολύ δυνατά» έργα, αλλά άλλα πιο «αδύναμα». Η έκθεση κάνει focus στην αρμένικη σχολή, που μάλλον λειτουργεί σαν ένα  "χάιδεμα" στους  Αρμένιους συλλέκτες που στηρίζουν με παχυλά ποσά την Μπιενάλε.

Είδαμε, στον κεντρικό χώρο του μουσείου, έργα  του διάσημου Τούρκου Sarkis-από την δεκετία του '70 μέχρι σήμερα- καθώς επίσης και μια βίντεο-εγκατάσταση μιας μουσικής πρόβας της Ελληνίδας Γεωργίας Σαγρή. Εκεί δεσπόζει και το επιβλητικό γλυπτό του Michelangelo Pistoletto, φτιαγμένο από εκατοντάδες κουρέλια ρούχων, με μια αρχαιοελληνική Αφροδίτη να κρύβεται ανάμεσα τους.

Στα εγκαίνια της Μπιενάλε, όλη η  υψηλή κοινωνία της Τουρκίας έδωσε το παρόν, ανάμεσά τους, ο  διευθυντής της Tate Sir, Nicholas Serrota και ο διευθυντής της Art Basel, Marc Spiegler.  Σε όλα τα events, έδωσαν επίσης το παρών ο Δάκη Ιωάννου και ο  Δημήτρη Δασκαλόπουλος.

Η φετινή διοργάνωση με τίτλο «Αλατόνερο», βασίζεται σε μια σειρά σκέψεων και ιδεών που σχηματίζονται γύρω από το θαλασσινό νερό. Η θάλασσα άλλωστε,  «αγκαλιάζει» την Πόλη από παντού. Μια πληθώρα από καλλιτέχνες με πολύ σημαντική πορεία, όπως ο William Kentridge -που έχει παρουσιάσει δουλειά του και στην Αθήνα- δείχνουν την δουλειά τους στα Πριγκηπονήσια και συγκεκριμένα στην Πρίγκηπω, στο μεγάλο νησί που μέχρι πριν από κάποιες δεκαετίες κατοικούταν αποκλειστικά από Έλληνες!

Η Πρίγκηπω, γεμάτη υπέροχα σπίτια που «μαρτυρούν» την οικονομική ευρωστία των τότε κατοίκων, διατηρεί την παλιά της αίγλη, με τις άμαξες που διασχίζουν τους δρόμους της. Εκεί, βρίσκεται το καλύτερο κομμάτι της έκθεσης, με έργα που αναβιώνουν ιστορίες αλλοτινών εποχών.

Το σπίτι του Τρότσκι, εγκαταλελειμένο δυστυχώς και έτοιμο να καταρρεύσει, «καταλαμβάνει» ο Adrian Villar Rojas, που στον ιδιωτικό του κολπίσκο του που βρίσκεται επάνω στον Βόσπορο, έχει γεμίσει με γλυπτά μεγάλων θηλαστικών σε πραγματικές διαστάσεις. Ένας τεράστιος ελέφαντας, καμηλοπάρδαλεις στέκονται δεσποτικά μέσα στο νερό. Τον Villar-Rojas είδαμε πέρσι στην Τερράπολις του ΝΕΟΝ στην Γεννάδειο Σχολή.

Ενα ελληνικό σπίτι, που μετά το '61 και τον διωγμό, έμεινε άδειο για λίγο διάστημα ενώ αργότερα,  μέχρι το 2001 λειτουργούσε σαν ξενοδοχείο, είναι ο τόπος που ο καλλιτέχνης Ed Atkins επέλεξε για να δείξει το βίντεο-έργο του. Η εγκατάλειψη του κτιρίου, μαζί με την μεμψιμοιρία του πρωταγωνιστή του βίντεο και την μελαγχολία που διακατέχει όλο το έργο,  εντυπωσιάζουν. Η Βρετανίδα εικαστικός Daria Martin, η οποία έδειξε σε ένα διπλάνο σπίτι μια υπέροχη ταινία για την θηλυκή υπόσταση, ξεχώρισε επίσης.

Ο σημαντικός Γάλλος εικαστικός Pierre Huyhue «κρατάει» με τη δυναμη της δουλειάς του ένα ολόκληρο νησί, Ο εικαστικός επιλέγει ένα μικροσκοπικό νησάκι για να παρουσιάσει μια τεράστια συγκινητική και «προιστορική» ως προς την αισθητική της, εγκατάσταση, η οποία δυστυχώς δεν ήταν σε όλους προσβάσιμη. Σε όσους δηλαδή δεν ήταν στην  «λίστα» της επιμελήτριας, η οποία  σαν άλλος ''μπράβος'', δεν επέτρεπε σε κανέναν εκτός των πλουσίων πατρόνων να ανεβούν στο ιδιωτικό γιοτ που πήγαινε στην έκθεση του Γάλλου εικαστικού.
Στην επιστροφή για Κωσταντινούπολη , συναντήσαμε την ελληνική σχολή στο Καρακόι, που είχε χρησιμοποιηθεί και στην προηγούμενη Μπιενάλε. Το σχολείο που δεν λειτουργεί τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιείται πλέον για events και διοργανώσεις. Η τεράστια εγκατάσταση της Anna Bogiguian βρίσκεται στο κέντρο του σχολείου,  η οποία αντλεί την θεματολογία της από την Άλωση της Πόλης.  Και άλλα έργα πολλών καλλιτεχνών σχολιάζουν την ελληνική παρουσία, το Βυζάντιο, τις θρησκείες που λατρεύονταν κάποτε σε αυτόν τον τόπο. Σημαντικό το έργο της Hera Buyuktasciyan της Ελληνοαρμένισσας καλλιτέχνιδας, που είδαμε φέτος στην Αθήνα σε ατομική παρουσίαση στην State of Concept.



Μάθημα μεγάλο η 14η Μπιενάλε Τέχνης, για το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας! Και όποιος αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας μετά τις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου, ίσως θα πρέπει να επισκεφτεί την διοργάνωση για να δει πρωτίστως πως οι Τούρκοι κάνουν χρήση της κουλτούρας άλλων λαών  και πώς την ενσωματώνουν στην καθημερινότητα τους. Θα μάθουν επίσης, πώς διοργανώνεται κάτι, που επιφέρει τεράστια έσοδα - μόνο για το διήμερο των εγκαινίων, περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι, ανάμεσά τους, επιμελητές, διευθυντές Μουσείων και εκατοντάδες συλλέκτες τέχνης επισκέφτηκαν την Πόλη - και πώς επίσης
χρησιμοποιείται το δυναμικό των νέων ανθρώπων με αξιοκρατικό τρόπο. Μπορεί εικαστικά αυτή η Μπιενάλε να μην ήταν και η πιο πετυχημένη, πάντως διοργανωτικά ήταν άψογη.