Χρ. Ι. Στεφανάδης

Τα τελευταία χρόνια στην πατρίδα μας και με ρυθμούς εντυπωσιακά αυξανόμενους η σκανδαλοθηρία και η σκανδαλολογία αποτελούν καθημερινό θλιβερό και ανεξέλεγκτο φαινόμενο. Το φαινόμενο αυτό, που σχετίζεται και με τη δεινή κατάσταση της οικονομίας μας, τείνει να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Η καχυποψία των πολιτών που πλανιέται κατά των πάντων έχει ως αποτέλεσμα την αδράνεια της Δημόσιας Διοίκησης, που αποτελεί τροχοπέδη στην επιχειρηματικότητα, πλήττει τις υπηρεσίες Υγείας και την Παιδεία, υπονομεύει το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού, υποσκάπτει τη Δικαιοσύνη και τις Ενοπλες Δυνάμεις, δηλητηριάζει την πολιτική ζωή του τόπου και εντέλει πλήττει τη Δημοκρατία μας. Παράλληλα οδηγεί συνεχώς σε περισσότερη εσωστρέφεια και τελικά αποτελεί στοιχείο αλλά και μοχλό βαθιάς παρακμής. Αλλά τι θεωρείται αντικειμενικά σκάνδαλο; Κατά Γ. Μπαμπινιώτη, είναι κάθε πράξη, γεγονός ή κατάσταση που αντίκειται στις καθιερωμένες αντιλήψεις περί της ηθικής, θίγει το κοινό αίσθημα ή τις ηθικές αρχές κάποιου προκαλώντας δυσφορία και αγανάκτηση.

Σκανδαλοθηρία είναι το κυνήγι των σκανδάλων, η επίμονη αναζήτηση και η αποκάλυψη σκανδάλων και η συνεχής προβολή τους από τον Τύπο και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Σκανδαλολογία είναι η συνεχής συζήτηση περί σκανδάλων, η επίμονη ενασχόληση με διάφορα σκάνδαλα - ιδίως από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αναμφίβολα, σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα και σε μια ευνομούμενη κοινωνία, όπου η διαφάνεια θεωρείται προαπαιτούμενο για την ομαλή λειτουργία των θεσμών, η ανάδειξη και η δημοσιοποίηση σκανδάλων είναι αυτονόητο ότι επιβάλλεται, αλλά με προϋποθέσεις: όχι γενικεύσεις, αλλά αναφορά σε συγκεκριμένα γεγονότα, προσήλωση στην αλήθεια, εξάντληση των γεγονότων μέχρι την τελική κάθαρση και την τιμωρία των ενόχων ή, σε αντίθετη περίπτωση, την ηθική αποκατάσταση των εμπλεκομένων. Γενικεύσεις. Διάβασα σε ένα άρθρο, μεταξύ άλλων: «...Η σημερινή Ελλάς βρίσκεται σε άκρως απογοητευτική και θλιβερή κατάσταση. Διέρχεται μια προϊούσα κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική σήψη, στα πρόθυρα καταρρεύσεως. Τα στοιχεία που συντελούν σε αυτή τη διαπίστωση είναι πολλά: η γενικευμένη διαφθορά σε όλους τους τομείς, το ρουσφέτι, οι πελατειακές σχέσεις, η παραοικονομία, η υπερδιόγκωση του εξωτερικού χρέους, τα μεγάλα ελλείμματα του Προϋπολογισμού, η καταλήστευση των δημοσίων ταμείων, ο άκρατος ατομικισμός, η ανυπαρξία συλλογικών αξιών και οραμάτων, η απουσία πνευματικής και δημοκρατικής παράδοσης, η τεράστια έλλειψη γενικής παιδείας και κουλτούρας, η αποσάθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος, του συστήματος υγείας, της περιβαλλοντικής μέριμνας, η έλλειψη σοβαρής πολιτικής για τους μετανάστες, η αποτυχία στην εξωτερική πολιτική, στην εσωτερική ασφάλεια και την προστασία της δημόσιας περιουσίας, η κατίσχυση των ιδιωτικών συμφερόντων εις βάρος του κοινού αγαθού, η ανυπαρξία απόδοσης δικαιοσύνης...»

Η άκριτη και άκρατη αυτή γενίκευση και ισοπέδωση το μόνο που επιτυγχάνει είναι ο αποπροσανατολισμός και επομένως η συγκάλυψη των πραγματικών σκανδάλων.

Προσήλωση στην αλήθεια: Είναι πολλά τα παραδείγματα όπου ύστερα από μεγάλη δημοσιότητα αποδείχθηκε ότι δεν υπήρξε σκάνδαλο και επομένως διασύρθηκαν αθώοι.

Τιμωρία των ενόχων: Επίσης υπάρχουν πολλά παραδείγματα όπου η ύπαρξη σκανδάλου αποδείχθηκε περίτρανα, αλλά οι ένοχοι δεν τιμωρήθηκαν για διαφορετικούς λόγους. (Ασυλία, παραγραφή κ.λπ.) Τέλος, υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις, που παρότι απεδείχθη τελικά ότι το σκάνδαλο ήταν συκοφαντία, δεν τιμωρήθηκαν οι συκοφάντες, και αυτοί που συκοφαντήθηκαν παρέμειναν με το όνειδος. Στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε το μόνο που δεν χρειάζεται είναι η διόγκωση αυτού του φαινομένου, δηλαδή ο ένας εναντίον του άλλου και ο καθένας εναντίον όλων...

Αντιθέτως, πρέπει ο ένας μαζί με τον άλλο και ο καθένας μαζί με όλους, δηλαδή με την πατρίδα...

Ο Βικτόρ Ουγκό στο ποίημά του «Γράμμα σε μία γυναίκα», στην τελευταία περίοδο της ζωής του, έγραψε: «Δεν γνωρίζω πλέον το όνομά μου, ονομάζομαι Πατρίς!»


*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι
καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών